Αλβανία, Ελλάδα και Ε.Ε.

Οι θάνατοι αυτοί τροφοδότησαν οξεία αντιπολιτευτική αντιπαράθεση με σκληρές αλληλοκατηγορίες: η αντιπολίτευση εγκαλούσε την κυβερνώσα παράταξη για διάπραξη ειδεχθών πολιτικών και ποινικών αδικημάτων, ενώ η κυβέρνηση με τη σειρά της κατηγορούσε την αντιπολίτευση ότι είχε επιχειρήσει να καταλάβει την εξουσία με πραξικοπηματικό τρόπο και να καταλύσει τους δημοκρατικούς θεσμούς. Προς κατευνασμό της κλιμακούμενης κρίσης, ο Αμερικανός πρέσβης στα Τίρανα κάλεσε και τις δυο αντιπαρατιθέμενες πλευρές να επιδείξουν εγκράτεια και νηφαλιότητα για την ομαλή λειτουργία της δημοκρατίας. Ένα χρόνο αργότερα, στη μνήμη των τριών δολοφονηθέντων (Ιανουάριος 2011) τα αντιπολιτευόμενα κόμματα επιχείρησαν να οργανώσουν κλιμακούμενες διαμαρτυρίες, πλην όμως οι ενέργειες αυτές δεν είχαν ούτε την αίγλη, ούτε το μέγεθος των προηγουμένων. Ύστερα από ένα χρόνο, η αλβανική δικαιοσύνη αδυνατούσε να διερευνήσει και να διαλευκάνει το «πολιτικό έγκλημα» και κάλεσε τις αμερικανικές υπηρεσίες να συνδράμουν στο ανακριτικό έργο. Πράγματι, ο Αμερικανός πρέσβης στα Τίρανα, Alexander A. Arvizu, βοήθησε στην εκτόνωση του φορτισμένου πολιτικού κλίματος, υποσχόμενος άμεση παροχή υψηλής τεχνογνωσίας. Πρέπει, ωστόσο, να σημειωθεί ότι στις διεργασίες αυτές οι Βρυξέλλες ήταν και πάλι απούσες.

Στο μεταξύ, το καλοκαίρι του 2010 (Αύγουστος) ο κυβερνητικός συνασπισμός κλυδωνίστηκε από καταγγελίες για δωροδοκίες υπουργών ενώ κατηγορήθηκε ευθέως ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και αρχηγός του συνασπισμένου κόμματος LSI (Σοσιαλιστική Ένωση για την Ένταξη) Ιλίρ Μέτα από τον στενό του συνεργάτη και έως τότε υπουργό Ενέργειας, Ντριτάν Πρίφτη ο οποίος τόλμησε να μιλήσει για καραμπινάτη δωροδοκία, πράγμα που τον ανάγκασε να παραιτηθεί, όχι όμως να πυροδοτήσει κυβερνητική κρίση, όπως πίστευαν πολλοί. Οι αλλεπάλληλες εκατέρωθεν κατηγορίες των δυο αυτών υψηλόβαθμων ανδρών ανάγκασαν και τον ίδιο τον Πρίφτη να παραιτηθεί στη συνέχεια και να προαχθεί σε θέση υπουργού ο πρόσφατα προσχωρήσασας από το Σοσιαλιστικό Κόμμα του Έντι Ράμα στο LSI, ελληνικής καταγωγής, Βαγγέλ Τάβο. Ενδεικτικό είναι ότι στη διαλεύκανση της υπόθεσης αυτής, κλήθηκαν και πάλι αμερικανικές υπηρεσίες για βοήθεια.

Έτσι, είναι κατανοητό ότι τον πρώτο λόγο στις εσωτερικές εξελίξεις έχουν οι Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ υποβαθμισμένη εμφανίζεται η ΕΕ. Ωστόσο, παρά τη φημολογούμενη αδελφική σχέση με τη Ρώμη και την Ιταλία, δεν διαφαίνεται κάποια ιδιαίτερη κινητικότητα και ούτε η Ιταλία επιδεικνύει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όπως θα αναμενόταν. Δεν μπορεί να ειπωθεί το ίδιο και για την Τουρκία, η παρουσία της οποίας στη χώρα είναι περισσότερο αισθητή παντού. Ωστόσο, δεν μπορούμε να ισχυριστούμε ότι και αυτή διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο στις πολιτικές επιλογές της αλβανικής πολιτικής και πολιτειακής ηγεσίας.

Τέλος, από τα τέλη Σεπτεμβρίου του 2012, στην αλβανική πρωτεύουσα κατήλθαν σε επ’ αόριστον απεργία πείνας πρώην πολιτικοί κρατούμενοι του κομουνιστικού καθεστώτος, οι οποίοι ζητούν την καταβολή αποζημιώσεων για την πολυετή κράτησή τους στις δικτατορικές φυλακές της κομουνιστικής Αλβανίας. Η αλβανική κυβέρνηση αρνείται την καταβολή οιασδήποτε μορφής αποζημίωσης με αποτέλεσμα η αντιπαράθεση με τους πρώην πολιτικούς εκδιωχθέντες να οδηγείται στα άκρα και να πυροδοτεί καταιγιστικές εξελίξεις. Ενδεικτικά, αυτοπυρπολούνται διαδοχικά δυο εκ των απεργών για να προσλάβει έτσι και διεθνείς διαστάσεις το όλο ζήτημα, με εκδηλώσεις συμπαραστάσεως στην Νέα Υόρκη και αλλού. Στις 14 Οκτωβρίου ο Eduard Kukan από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, απευθυνόμενος προς την αλβανική κυβέρνηση, ζήτησε να καταβληθεί στους απεργούς κάποιας μορφής αποζημίωση για τις απηνείς διώξεις και τα δεινά που υπέστησαν στις φυλακές του κομουνιστικού καθεστώτος. Μια μέρα αργότερα, όμως, αδιαφορώντας παντελώς για τις νουθεσίες του ευρωπαίου αξιωματούχου, ο Αλβανός πρωθυπουργός Σαλί Μπερίσα χαρακτήρισε τους απεργούς «συμμορία πότων, κουμαρτζήδων και εγκληματιών του ποινικού δικαίου» [9]. Η αντίδραση αυτή οδήγησε τους απεργούς σε απόγνωση και σε ακραίες αντιδράσεις: λίγες μόνον μέρες αργότερα, ένας εκ των αυτοπυρπολημένων αυτοχείρων κατέληξε υπό το βάρος των εγκαυμάτων. Η διεθνής κοινότητα, ωστόσο, απλώς παρακολουθούσε απονευρωμένη και απαθής.

Η ΑΛΒΑΝΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΓΕΙΤΟΝΕΣ ΤΗΣ

Οι σχέσεις της Αλβανίας με τους γείτονές της, παρότι οι Αλβανοί αξιωματούχοι και οι γείτονες ομόλογοί τους τις εκφράζουν διαφορετικά, παρουσιάζουν σκαμπανεβάσματα, διακυμάνσεις και, ενίοτε, παλινδρομήσεις, λόγω του βεβαρημένου ιστορικού παρελθόντος από το οποίο δεν μπορούν να απογαλακτιστούν πλήρως αμφότεροι. Κάθε χώρα έχει ριζωμένες προκαταλήψεις που μετουσιώνονται σε αβεβαίωτες αλήθειες, ή αυταπόδεικτα αξιώματα, πολλώ δε μάλλον που στα Βαλκάνια τα μυθεύματα διαπλέκονται πάντα με την ιστορική αλήθεια και την εθνικιστική παθογένεια. Τα υπολείμματα του «αμαρτωλού παρελθόντος» αντικατοπτρίζονται παντού, από τα ΜΜΕ έως τα σχολικά εγχειρίδια, αναπαράγοντας έτσι την καχυποψία, την αντιπάθεια και πολλές φορές την εχθρική προκατάληψη προς τους γείτονες, με σκοπό τη χειραγώγηση της κοινής γνώμης.

Για την Ιταλία η Αλβανία αποτελούσε ανέκαθεν το προγεφύρωμά της προς ανατολάς. Οι δυο χώρες διατηρούν καλές σχέσεις, αλλά στο πλαίσιο της εθιμοτυπίας και της τυπικής πολιτικής, της κόσμιας και ευπρεπούς συμπεριφοράς. Οι αναφορές στο ιστορικό παρελθόν (κυρίως οι αλλεπάλληλες εισβολές των Ιταλών στην Αλβανία) αποσιωπούνται ενώ η παρουσία πολυπληθούς μεταναστευτικού στοιχείου στην Ιταλία φαίνεται να διαδραματίζει θετικό ρυθμιστικό ρόλο στις διμερείς σχέσεις.