Ο τρόπος του Πωλ Βόλκερ

Η χώρα χρειαζόταν κάποιον αξιόπιστο για να καταπολεμήσει τον πληθωρισμό και ο Βόλκερ ήταν ο κατάλληλος για αυτό. Έδρασε αμέσως, αν και ήξερε ότι αυτό συνεπάγεται αυστηρότητα νομισματικής πολιτικής άνευ προηγουμένου. Σχεδίασε μια νέα προσέγγιση για τις πολιτικές της Fed, που προσπαθούσαν ξεκάθαρα να επιβραδύνουν την διεύρυνση της προσφοράς χρήματος και όχι την αύξηση των επιτοκίων άμεσα (που είναι η συνήθης μέθοδος μιας κεντρικής τράπεζας), γνωρίζοντας ότι οι διοικητές της Fed θα περνούσαν δύσκολες στιγμές για να αυξήσουν τα επιτόκια τόσο όσο χρειαζόταν. Το σύστημα του να στοχεύσει στην προσφορά χρήματος ήταν έμμεσο και αύξησε τα επιτόκια περισσότερο από οτιδήποτε είχε προβλέψει ποτέ η Fed, στα πρωτοφανή επίπεδα του 20% και άνω. Η οικονομία έπεσε σε ύφεση, με την ανεργία να κορυφώνεται στο 10,8%, τον Νοέμβριο του 1982.

Ο Βόλκερ ήταν αφοσιωμένος στα όπλα του, ακόμα και όταν δέχτηκε σοβαρές επικρίσεις από το Κογκρέσο και την βιομηχανία. Παραδέχτηκε τις δυσκολίες που παρουσιάζονται, λόγω των υψηλών επιτοκίων αλλά επέμεινε ότι η χώρα χρειάζεται να απαλλαγεί από τον πληθωρισμό, ή – όπως είπε σε μια ομιλία ου το 1982 στην Εθνική Ένωση Οικοδόμων: «ο πόνος που έχουμε υποστεί θα ήταν για το τίποτα - και θα αναβάλαμε απλώς για αργότερα μια ακόμα πιο επώδυνη μέρα αντιμετώπισης του προβλήματος».

Ο Βόλκερ επέμεινε μέχρι που νίκησε τον πληθωρισμό. Μόλις η μάχη κερδήθηκε, άρχισε να μειώνει τα επιτόκια και να καθιστά ευκολότερο τον δανεισμό, ώστε να επιστρέψουν τα πράγματα στην φυσιολογική τους ροή. Η ανεργία μειώθηκε ραγδαία και οι συντηρητικοί οικονομολόγοι- συμπεριλαμβανομένου του Milton Friedman, ενός βασικού επικριτή του Βόλκερ καθ΄ όλη την δεκαετία του 1970 και του 1980- προειδοποίησαν για την επικείμενη επιστροφή του πληθωρισμού. Αλλά ο Βόλκερ εξήγησε ότι οι χειρότερες αποτυχίες της Fed είχαν προκληθεί από το ότι περίμενε για πολύ καιρό μέχρι να εφαρμόσει αυστηρότερη νομισματική πολιτική στην διάρκεια της οικονομικής επέκτασης και όχι από το να εφαρμόσει μια πιο χαλαρή νομισματική πολιτική κατά την διάρκεια των υφέσεων. Η ιστορία σύντομα τον δικαίωσε. Παρ΄ όλο που ακολούθησε μια σημαντική οικονομική επέκταση, ο πληθωρισμός δεν επέστρεψε ποτέ.

Το τελευταίο μεγάλο επεισόδιο που περιγράφει ο Σίλμπερ, έλαβε χώρα κατά την πρόσφατη συζήτηση σχετικά με τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις, όταν ο Βόλκερ υπερασπίστηκε την απαγόρευση των επενδύσεων ιδίων κεφαλαίων των τραπεζών. Η λογική του ήταν ότι δεδομένου ότι οι εμπορικές τράπεζες στις Ηνωμένες Πολιτείες υποστηρίζονται από την Ομοσπονδιακή Εταιρεία Ασφάλισης Καταθέσεων (Federal Deposit Insurance Corporation ) και μπορούν να δανειστούν χρήματα από την Fed κατά την διάρκεια μιας κρίσης (στο λεγόμενο «εκπτωτικό παράθυρο»), οι φορολογούμενοι τελικά είναι παγιδευμένοι στο κόστος της αποτυχίας των τραπεζών. Αυτή η κυβερνητική ασφάλιση επιτρέπει στις χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις να αντλήσουν φθηνά κεφάλαια και ο Βόλκερ υποστήριξε ότι δεν ήταν σκόπιμο να χρησιμοποιούν την εν λόγω επιδότηση για να κάνουν ριψοκίνδυνες επενδύσεις προς όφελος τους, ειδικά επενδύσεις που θα μπορούσαν να τις καταστήσουν ακόμα πιο επιρρεπείς στην αποτυχία. Επίσης, ο Βόλκερ ανησυχούσε ότι οι επενδύσεις ιδίων κεφαλαίων θα φέρουν τις τράπεζες σε άμεση σύγκρουση με τους πελάτες τους.

Οι επικριτές του Βόλκερ επέμειναν ότι τέτοιοι ειδικοί κανόνες για τις εμπορικές τράπεζες ήταν απαράδεκτοι, διότι οι τράπεζες θα έπρεπε να ανταγωνιστούν πιο ελαφριά ρυθμιζόμενους φορείς, όπως τα αμοιβαία κεφάλαια υψηλού κινδύνου, τις διεθνείς τράπεζες ή τα κεφάλαια της χρηματαγοράς, που δεν είχαν τέτοιους περιορισμούς. Αλλά κάθε φορά που ο κανόνας φαινόταν να κινδυνεύει, οι εξελίξεις όπως η καταγγελία ότι η Goldman Sachs «σορτάριζε» συνειδητά τις επενδύσεις που πουλούσε στους πελάτες της ή η αποκάλυψη ότι η JP Morgan Chase είχε χάσει δισεκατομμύρια δολάρια σε μια και μόνη επένδυση των ιδίων κεφαλαίων της, επιβεβαίωναν την λογική του Βόλκερ. Παρά την μανιώδη άσκηση πίεσης για να αποσυρθεί, ο κανόνας του Βόλκερ έγινε μέρος του νομοσχεδίου οικονομικής μεταρρύθμισης Dodd-Frank και τώρα αποτελεί νόμο όλης της χώρας, αν και η μάχη για την εφαρμογή του συνεχίζεται.

ΑΠΙΣΤΕΥΤΑ ΑΞΙΟΠΙΣΤΟΣ

Η αφήγηση του «Βόλκερ» αποκαλύπτει το δράμα πίσω από μερικές από τους πιο σημαντικούς διαξιφισμούς οικονομικής πολιτικές του τελευταίου μισού αιώνα. Ωστόσο, αυτό που είναι ακόμα πιο σημαντικό να γίνει κατανοητό αντί των λεπτομερειών αυτών των επεισοδίων, είναι ότι η κοσμοθεωρία του Βόλκερ κρίθηκε ως ένας άψογος τρόπος επίλυσης των προβλημάτων. Οι μελλοντικοί πολιτικοί θα κάνουν καλά να μελετήσουν την προσέγγισή του, από τον τρόπο που προέβαλλε εμπιστοσύνη και αξιοπιστία, ως την επιμονή του να δημιουργήσει σαφή πλαίσια για την επίλυση κρίσεων.

Καθ΄όλη την διάρκεια της δημόσιας καριέρας του, ο Βόλκερ ήταν η προσωποποίηση της σκληρότητας. Κατάλαβε ότι η κυβέρνηση πρέπει να δημιουργήσει αξιοπιστία, προκειμένου να δώσει στους πολιτικούς την ευελιξία, όταν την χρειάζονταν. Τόσο στην κρίση του χρυσού όσο και στην κρίση του πληθωρισμού, η αποτυχία των Αρχών να δώσουν αξιόπιστες υποσχέσεις, προκαλούσαν κερδοσκοπικές επιθέσεις από επενδυτές, οι οποίοι στοιχημάτιζαν ότι η κυβέρνηση θα υποχωρήσει. Όταν οι πολιτικοί υπονόμευσαν την αξιοπιστία τους, απλώς έκαναν τον επόμενο γύρο της κρίσης ακόμη χειρότερο, διότι η αγορά έπαψε να πιστεύει αυτά που λένε οι αξιωματούχοι για το πώς θα την επιλύσουν.