Ο τρόπος του Πωλ Βόλκερ

Στην δεκαετία του 1980, ο Βόλκερ ήταν σε θέση να βάλει τέλος στις προσδοκίες για ραγδαία αύξηση του πληθωρισμού, απλώς αποδεικνύοντας ότι είναι πρόθυμος να διαχειριστεί ακόμη και τις πιο επώδυνες «θεραπείες». Μόλις οι άνθρωποι κατάλαβαν ότι θα επιμείνει σε αυτό ωσότου οι τιμές πάψουν να εκτοξεύονται, κέρδισε την ευελιξία να μειώσει τα επιτόκια σε πιο φυσιολογικά επίπεδα, πράγμα που έκανε μετά το 1983, χωρίς να προκαλέσει την επιστροφή του πληθωρισμού.
Στον απόηχο της οικονομικής κρίσης του 2008, φαινόταν συχνά απογοητευμένος στις δημόσιες εμφανίσεις του, όταν η κυβέρνηση ανέτρεπε απότομα τη θέση της, όπως τότε που ανακοινώθηκε ότι το Πρόγραμμα Απαλλαγής Προβληματικών Περιουσιακών Στοιχείων (Troubled Asset Relief Program), θα αγόραζε τοξικά κεφάλαια απλώς για να πει αργότερα ότι τα χρήματα που διατέθηκαν για το πρόγραμμα θα χρησιμοποιούνταν τελικά για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Ο μεγάλος φόβος ήταν ότι τέτοιες ανατροπές θα υπονόμευαν την αξιοπιστία των πολιτικών και θα έκαναν την διάσωση πολύ πιο δύσκολη- ένα μάθημα που αποδείχθηκε αρκετά σχετικό με την χαοτική αντίδραση της Ευρώπης στις κρίσεις κρατικού χρέους της.

Ομοίως, το κεντρικό σημείο της προσέγγισης του Βόλκερ για την δημόσια πολιτική ήταν η επιμονή του για την εξεύρεση σαφών πλαισίων για την αντιμετώπιση των κρίσεων. Αυτή η στάση μπορεί να φαίνεται προφανής, αλλά όποιος έχει βρεθεί στην Ουάσιγκτον μπορεί να πει πόσο σύνηθες είναι για την κυβέρνηση, απλά να παρακολουθεί αμέτοχη. Ο Βόλκερ έμαθε τον κίνδυνο αυτής της προσέγγισης κατά την διάρκεια των διαφόρων καταστάσεων έκτακτης ανάγκης με τις οποίες ασχολήθηκε, συμπεριλαμβανομένης και της κρίσης της Λατινικής Αμερικής της δεκαετίας του 1980 και της χρεοκοπίας της Continental Illinois National Bank το 1984. Σε αυτές τις περιπτώσεις, αυτοί που σχετίζονταν με τις συγκεκριμένες υποθέσεις κατάφεραν να συμφωνήσουν και να καταλήξουν σε ad hoc συμφωνίες. Όμως, με το να λύσουν τα προβλήματα με αυτόν τον τρόπο έσπειραν τους σπόρους μελλοντικών προβλημάτων, αφήνοντας τους ανθρώπους σε αμφιβολία για το τι θα μπορούσε να κάνει η κυβέρνηση την επόμενη φορά που τα πράγματα θα πάνε στραβά.

Αυτός είναι ο λόγος για το ότι όταν ξέσπασε η οικονομική κρίση του 2008, ο Βόλκερ έγινε ένας από τους πρώτους στους οποίους πρότειναν την δημιουργία ενός ιδρύματος που θα μπορούσε να αγοράσει περιουσιακά στοιχεία και να τα διαχειριστεί, όπως είχε κάνει η Resolution Trust Corporation μετά την κρίση καταθέσεων και δανείων στην δεκαετία του 1980 και στην δεκαετία του 1990. Επίσης, είναι ο λόγος για τον οποίο ανησυχούσε έντονα για τους κινδύνους της αναμονής για την αντιμετώπιση των προβλημάτων μέχρι αυτά να προκύψουν. Ένιωθε ότι η Ουάσιγκτον δεν θα μπορούσε να αξιολογήσει ποιες προβληματικές επιχειρήσεις άξιζαν διάσωση, χωρίς ένα σαφές πλαίσιο. Όσο το πεδίο εφαρμογής των κυβερνητικών διασώσεων εξαπλωνόταν διασώζοντας χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, την AIG, την Fannie Mae, την Freddie Mac και ακόμα και την αυτοκινητοβιομηχανία, οι ανησυχίες του Βόλκερ φαινόταν να δικαιώνονται.

Η ειρωνεία είναι ότι η προτίμησή του για πλαίσια αντί των έκτακτων συνεδριάσεων έφερε το σκεπτικό του Βόλκερ σε συμφωνία με εκείνο του Φρίντμαν. Το 1969, όταν ο Φρίντμαν προωθούσε ένα σύστημα ευέλικτης συναλλαγματικής ισοτιμίας, υποστήριζε ότι ένα από τα οφέλη του θα ήταν «να βάλει ένα τέλος στην περιστασιακή κρίση, που προκαλεί μια μανιώδη μετακίνηση αξιωματούχων από πρωτεύουσα σε πρωτεύουσα» που τους κάνει να πιστεύουν ότι είναι εξαιρετικά σημαντικοί. Εάν η σύγχρονη ιστορία μάς έχει διδάξει κάτι, είναι ότι οι πιο σοβαρές οικονομικές κρίσεις δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν αποκλειστικά από εφευρήματα ελέγχων για καταστροφές από καλοπροαίρετους αξιωματούχους. Υπάρχει ανάγκη για αρθρωμένα πλαίσια κανόνων.

Η προσέγγιση του Βόλκερ στους κανονισμούς και την εποπτεία είναι κάτι που επίσης αξίζει να μιμηθούμε. Ο Βόλκερ μου είπε κάποτε ότι είχε περάσει ένα μεγάλο μέρος της καριέρας του αγωνιζόμενος ενάντια στην ιδέα ότι η ελεύθερη αγορά θα μπορούσε να κυβερνά τον εαυτό της, αν η κυβέρνηση δεν έχει τον τρόπο να το κάνει. Τόνισε ότι οι κεφαλαιαγορές μπορούν να λειτουργήσουν μόνο όταν οι άνθρωποι εμπιστεύονται το σύστημα. Ένα οικονομικό σύστημα που καθοδηγείται από συγκρούσεις συμφερόντων, δημιουργική λογιστική και υπερβολική ευφορία, είναι επικίνδυνο, ακριβώς επειδή μπορεί να καταστρέψει την εμπιστοσύνη της κοινής γνώμης και να κάνει τους ανθρώπους να αποσύρουν τα χρήματά τους.

Η Federal Reserve έχει δύο αρμοδιότητες: να ρυθμίζει την οικονομική πολιτική και να διασφαλίζει και να ρυθμίζει τους μεγάλους τομείς του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Παραδόξως, οι προεδρίες της Fed οι οποίες ήταν πιο αυστηρές όσον αφορά τον πληθωρισμό, είχαν την τάση να είναι οι πιο επιεικείς όταν επρόκειτο για την τραπεζική εποπτεία και οι πιο φιλικές προς την ιδέα ότι ο ιδιωτικός τομέας μπορεί να αυτορυθμιστεί. Αυτό που έκανε τον Βόλκερ τόσο διαφορετικό ως πρόεδρο της Fed ήταν η αυστηρότητα του για αμφότερα τον πληθωρισμό και την τραπεζική εποπτεία.