Ο μύθος γα τον παρεοκρατικό καπιταλισμό

Οι δικηγόροι σε κορυφαία δικηγορικά γραφεία προσφέρουν μια άλλη χρήσιμη ομάδα σύγκρισης. Μεγάλο μέρος του έργου που επιτελούν είναι για εταιρικούς πελάτες, και επειδή οι βασικοί δικηγόροι των μεγάλων εισηγμένων επιχειρήσεων είναι συχνά πρώην λειτουργοί της Δικαιοσύνης, υπάρχει κάποια επικάλυψη στην αγορά για ταλέντα μεταξύ των κορυφαίων στελεχών και των κορυφαίων δικηγόρων. Τα δικηγορικά γραφεία είναι συνεταιρισμοί, και οι αμοιβές τους αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης με εξωτερικούς πελάτες, έτσι το εισόδημα των εταίρων δικηγόρων βασίζεται αναμφίβολα στην αγορά. Δεν υπάρχει διοικητικό συμβούλιο ώστε να μπορεί να κατηγορηθεί για αυτό. Ωστόσο, όπως και οι αμοιβές των CEO, ο μέσος όρος των εσόδων ανά εταίρο στις κορυφαίες 50 δικηγορικές εταιρείες αυξήθηκε σημαντικά από το 1994 ως το 2010, από 0,7 εκατομμύρια δολάρια (σε τιμές 2010) σε περίπου 1,6 εκατ. δολάρια. Στην πραγματικότητα, κατά την ίδια περίοδο, η αμοιβή των κορυφαίων νομικών αυξήθηκε ταχύτερα από όσο των διευθυνόντων συμβούλων των εισηγμένων εταιρειών.

Οι διαχειριστές των hedge funds (αμοιβαίων κεφαλαίων αντιστάθμισης κινδύνου) συνθέτουν μια άλλη υψηλόμισθη ομάδα. Από το 2001, το περιοδικό Institutional Investor’s Alpha έχει δημοσιεύσει μια ετήσια λίστα με τους 25 υψηλότερα αμειβόμενους διαχειριστές hedge fund, υπολογίζοντας πόσα κέρδισαν από χρεώσεις και από το κεφάλαιο που επένδυσαν στα ταμεία τους. Παρά το γεγονός ότι η συμπερίληψη του εισοδήματος από τις επενδύσεις τους αναγκάζει τα στοιχεία να υπερεκτιμούν το πόσο από τα έσοδα των διευθυντικών στελεχών προέρχεται από την απασχόλησή τους per se, οι τάσεις είναι εντυπωσιακές. Το μέσο εισόδημά τους (σε τιμές 2010) αυξήθηκε από 134 εκατομμύρια δολάρια το 2002 σε μια οροφή πάνω από 1 δισ. δολάρια το 2007 - περίπου εκατό φορές περισσότερο από τον μέσο όρο των CEO των εταιρειών του S&P 500.

Το νόημα αυτών των συγκρίσεων είναι να δείξει ότι αν και οι διευθύνοντες των εισηγμένων εταιρειών κερδίζουν πολλά, απέχουν από το να είναι οι μόνοι. Μέλη άλλων ομάδων με παρόμοιο υπόβαθρο και δεξιότητες, σε τομείς όπου υπάρχει μια ανταγωνιστική αγορά για ταλέντα και όπου οι μηχανισμοί της επιβραβευτικής πληρωμής είναι διαφορετικοί, έχουν βιώσει επίσης σημαντικές μισθολογικές αυξήσεις. Αν κάποιος σηματοδοτεί την υψηλότερη αμοιβή των CEO ως απόδειξη ότι τα στελέχη έχουν κυριεύσει τα διοικητικά συμβούλια, τότε πρέπει επίσης να εξηγήσει γιατί οι άλλες επαγγελματικές ομάδες πληρώνονται επίσης περισσότερο. Αντ’ αυτού, το πιο πιθανό είναι ότι λειτουργούν οι δυνάμεις της αγοράς που επηρεάζουν τον ευρύτερο εταιρικό κόσμο. Η τεχνολογική πρόοδος επέτρεψε στους δικηγόρους να κάνουν περισσότερη δουλειά πιο γρήγορα και σε μεγαλύτερες υποθέσεις, οι επενδυτές να διαπραγματεύονται μεγαλύτερα κεφάλαια πιο αποτελεσματικά και οι CEO να διαχειρίζονται καλύτερα μεγαλύτερους παγκόσμιους οργανισμούς. Και καθώς οι επιχειρήσεις έχουν μεγαλώσει, έτσι, επίσης, έχουν μεγαλώσει οι αποδόσεις για την διοίκησή τους.

ΠΛΗΡΩΝΟΝΤΑΣ ΓΙΑ ΕΠΙΔΟΣΕΙΣ

Ένας άλλος δημοφιλής μύθος ισχυρίζεται ότι όχι μόνο λαμβάνουν εξωφρενικές αμοιβές οι CEO, αλλά το πράττουν ακόμη και όταν αποτυγχάνουν. Σύμφωνα με αυτή την ιστορία, τα εταιρικά διοικητικά συμβούλια κατηγορούνται και πάλι, ότι προσφέρουν υπερβολικές αμοιβές και προχωρούν σε λίγες απολύσεις. Για άλλη μια φορά, ωστόσο, τα στοιχεία αποτυγχάνουν να στηρίξουν αυτή την ιδέα.

Για να εξακριβώσει αν οι CEO των εισηγμένων εταιρειών πληρώνονται ανάλογα με την απόδοσή τους, ο οικονομολόγος Joshua Rauh και εγώ ρωτήσαμε αν ανώτερα στελέχη τα οποία διοικούν επιχειρήσεις που έχουν καλύτερες επιδόσεις σε σχέση με τους ομολόγους τους στην βιομηχανία, κερδίζουν περισσότερα από όσα εκείνοι των οποίων οι εταιρείες έχουν χειρότερες επιδόσεις. (Κοιτάξαμε τις πραγματοποιηθείσες αμοιβές που περιλαμβάνουν πραγματικά κέρδη από δικαιώματα προαίρεσης [options], όχι θεωρητικά. Αυτό το μέτρο είναι πιο κατάλληλο εδώ, διότι η πραγματική απόδοση μιας επιχείρησης καθορίζει την αξία των δικαιωμάτων προαίρεσης). Αναλύοντας περίπου 1.700 επιχειρήσεις, διαπιστώσαμε ότι οι αμοιβές ήταν πολύ σχετικές με την απόδοση: οι εταιρείες που πληρώνουν περισσότερα στους CEO είχαν καλύτερη μετοχική πορεία, και εκείνες που πλήρωσαν λιγότερα είδαν τις μετοχές τους να πηγαίνουν προς το χειρότερο.

Οι πληρωμές με βάση την απόδοση εξηγούν επίσης γιατί οι Αμερικανοί CEO κερδίζουν περίπου τα διπλάσια από τους ξένους ομολόγους τους. Ορισμένοι επικριτές των αμοιβών των CEO έχουν επισημάνει αυτό το άνοιγμα ως απόδειξη αποτυχίας του αμερικανικού συστήματος εταιρικής διακυβέρνησης, αλλά είναι πιο σωστά κατανοητό ως το παραγόμενο αποτέλεσμα της μεγαλύτερης εξάρτησης της χώρας σε πληρωμές με βάση την απόδοση των μετοχών. Μια συγκριτική μελέτη από τους Nuno Fernandes, Miguel Ferreira, Pedro Matos και Kevin Murphy κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, μετά από έλεγχο των χαρακτηριστικών ξεχωριστών εταιρειών, «η πριμοδότηση των αμοιβών στις ΗΠΑ είναι οικονομικά μέτρια και κατά κύριο λόγο αντανακλά τις πληρωμές με βάση τις επιδόσεις που απαιτήθηκαν από τους θεσμικούς μετόχους και ανεξάρτητα διοικητικά συμβούλια».

Τα διοικητικά συμβούλια κρατούν επίσης τους CEO υπόλογους με άλλο έναν τρόπο: απολύοντάς τους. Στην πραγματικότητα, η έρευνα δείχνει ότι καταφεύγουν σε αυτή την τιμωρία πιο συχνά. Πριν από το 1998, ο μέσος όρος των διευθυνόντων συμβούλων στις εταιρείες του S&P 500 περίμενε ότι θα παραμείνει στην θέση του για περίπου οκτώ χρόνια. Έκτοτε, ο αριθμός αυτός μειώθηκε στα έξι χρόνια. Με άλλα λόγια, η δουλειά του CEO έχει γίνει πιο επικίνδυνη με την πάροδο του χρόνου - μια αλλαγή που αντισταθμίζει μερικά από τα οφέλη των υψηλότερων αμοιβών. Έτσι, η πραγματική αύξηση των μισθών των CEO από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 είναι αναμφισβήτητα μικρότερη από όσο δείχνουν σκέτα τα στοιχεία για τις αμοιβές, δεδομένου ότι οι CEO κερδίζουν αυτά τα χρήματα σε μικρότερα χρονικά διαστήματα.