Επανάσταση στον ευρωδρόμο

Οπότε, τι σημαίνουν όλα αυτά για την Ουκρανία, την Ρωσία και την ΕΕ; Το πιο σημαντικό, η ανικανότητα της ουκρανικής ηγεσίας έχει βοηθήσει ακούσια την κοινωνία των πολιτών τής χώρας να κάνει ένα τεράστιο βήμα προς τα εμπρός, μετά από χρόνια αποδιοργάνωσης και αναποτελεσματικής αντιπολίτευσης. Η απάθεια που ακολούθησε την Πορτοκαλί Επανάσταση της περιόδου 2004-05, τελικά τερματίστηκε. Οι δρόμοι τού Κιέβου είναι γεμάτοι για μια ακόμη φορά, και δεν είναι πιθανό ότι οι επαναστάτες θα διαλυθούν σύντομα, εκτός εάν η κυβέρνηση έρθει σε συμφωνία μετά από κάποιες διαπραγματεύσεις. Οποιαδήποτε λύση κατά πάσα πιθανότητα θα περιλαμβάνει περιορισμούς στις εξουσίες τού προέδρου προς όφελος του κοινοβουλίου και της δικαστικής εξουσίας. Εάν οι διαπραγματεύσεις δεν πραγματοποιηθούν, και αν η ηγεσία τής Ουκρανίας συνεχίσει να πατάσσει το κίνημα, η κατάσταση θα μπορούσε να βγει εκτός ελέγχου. Δυστυχώς, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι ο Γιανουκόβιτς είναι πρόθυμος να αρχίσει διαπραγματεύσεις.

Όσον αφορά την Ρωσία, τις τελευταίες εβδομάδες το Κρεμλίνο έχει αναπτύξει σημαντική επιρροή στην πολιτική ελίτ τής Ουκρανίας, αλλά όχι συνολικά στην χώρα. Βραχυπρόθεσμα, η Ουκρανία δεν θα μπορούσε να έχει μια ρεαλιστική εναλλακτική λύση από την στενότερη ευθυγράμμιση με την Ρωσία. Η χώρα θα γίνει και πάλι πιο εξαρτημένη από τις ανατολικές γειτονικές χώρες, ιδίως για την ενέργεια, «καίγοντας» την πρόοδο που έκανε προς την πραγματική αυτονομία κατά τα τελευταία αρκετά χρόνια. Αλλά, το γεγονός ότι αυτή η προοπτική και η κακή διακυβέρνηση έχουν οδηγήσει τους ανθρώπους τής Ουκρανίας στους δρόμους, είναι ένα πικρό χάπι για τον Ρώσο πρόεδρο. Οι εξελίξεις στην Ουκρανία μπορεί να δελεάσουν τον Πούτιν να σφίξει τις πολιτικές στρόφιγγες στο εσωτερικό τής Ρωσίας. Ένα πρώιμο σημάδι περί αυτού, είναι η προετοιμασία τού καθεστώτος για νέες κατηγορίες εναντίον τού Μιχαήλ Χοντορκόφσκι, του φυλακισμένου και χαρισματικού πρώην ολιγάρχη ο οποίος είχε πολιτικές φιλοδοξίες.

Η ΕΕ, από την πλευρά της, θα πρέπει τώρα να προσπεράσει έναν εταίρο (που ποτέ δεν υπήρξε τέτοιος). Ο Γιανουκόβιτς και η διεφθαρμένη και άκρως καιροσκοπική πολιτική ελίτ τής Ουκρανίας δεν υποστήριξαν πραγματικά ποτέ την στενότερη εναρμόνιση με την ΕΕ. Επομένως, είναι λάθος να συμπεράνουμε, όπως έχουν κάνει ορισμένοι παρατηρητές [3], ότι οι Βρυξέλλες θα μπορούσαν να είχαν γείρει την πλάστιγγα υπέρ των ελίτ, δίνοντάς τους περισσότερα οικονομικά οφέλη ή χαλαρώνοντας τις απαιτήσεις τής ΕΕ για μεταρρυθμίσεις. Η ηγεσία τής Ουκρανίας δεν είχε καν εκμεταλλευθεί όλες τις ευκαιρίες που αντιπροσώπευε η ΕΕ. Για παράδειγμα, η Ευρωπαϊκή Ένωση προσφέρθηκε να πωλήσει [4] ρωσικό φυσικό αέριο στην Ουκρανία σε χαμηλότερες τιμές από ό, τι πουλά επί του παρόντος η Ρωσία στην Ουκρανία. Αυτό θα είχε αποδυναμώσει την εξάρτηση της Ουκρανίας από την Ρωσία, αλλά το Κίεβο έκανε πολύ λίγα για να υποστηρίξει την ιδέα. Αν η ΕΕ είχε καταφύγει σε μια πολιτική τού τύπου «οφθαλμόν αντί οφθαλμού» - κάτι που είναι το «σήμα κατατεθέν» τού πολιτικαντισμού τής Μόσχας - αυτό κατά πρώτον θα υπονόμευε όσα είναι ελκυστικά στο πολιτικό της μοντέλο. Περαιτέρω, ακόμη και αν η ηγεσία τής Ουκρανίας υπέγραφε την συμφωνία στο Βίλνιους, η πρακτική εφαρμογή τής συνθήκης θα ήταν στην καλύτερη περίπτωση ανομοιογενής, καθώς η σημερινή ηγεσία δεν έχει την βούληση να ακολουθήσει τις δεσμεύσεις της. Οι ελίτ τής Ουκρανίας θα κατηγορούσαν την ΕΕ για τις ουκρανικές ελλείψεις, με αποτέλεσμα ένα ρήγμα μεταξύ των Ουκρανών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η ΕΕ μπορεί να φαίνεται ότι έχει χάσει έναν φίλο, αλλά αυτό θα μπορούσε απλώς να πυροδοτήσει μια φυγή προς τα εμπρός, με βάση ετούτο το δράμα. Ακόμα και τώρα, οι Ουκρανοί είναι έξω στον δρόμο διαδηλώνοντας στο όνομά της. Σε αντίθεση με την Πορτοκαλί Επανάσταση, κατά την οποία οι διαδηλωτές εξέφραζαν την αντίθεσή τους σε συγκεκριμένους ηγέτες, σήμερα υποστηρίζουν τις αξίες και τα ιδανικά τής Ευρώπης. Ενώ κάποιοι πολίτες στην Ελλάδα και αλλού καίνε σημαίες τής ΕΕ λόγω κοινωνικοοικονομικών ζητημάτων, οι πολίτες τής Ουκρανίας θα πρέπει να χρησιμεύσουν ως μια υπενθύμιση ότι ο βασικός σκοπός τής ΕΕ εξακολουθεί να είναι σημαντικός. Γι’ αυτόν τον λόγο, η ΕΕ πρέπει να συνεχίσει στα επόμενα χρόνια να επικεντρώνεται στο να κερδίζει την ουκρανική κοινή γνώμη τα επόμενα χρόνια. Αν όλα πάνε καλά, οι προεδρικές εκλογές τού 2015 θα μπορούσαν ακριβώς να ενισχύσουν Ουκρανούς ηγέτες πιο αποφασισμένους να συνεργαστούν με την Δύση.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/140368/jonas-graetz/revolution-on...