Η συζήτηση περί αξιοπρέπειας του Ιράν

Είναι λογικό να υποθέσουμε ότι περισσότεροι από 75 εκατομμύρια Ιρανοί πολίτες θα συμφωνούσαν ότι επιθυμούν να αντιμετωπίζονται όπως κι οι άλλοι άνθρωποι. Αλλά πέρα από τα υψηλά ιδανικά των «ίσων όρων» και του «αμοιβαίου σεβασμού», η αξιοπρέπεια στα μάτια των Ιρανών μπορεί επίσης να ποσοτικοποιηθεί με πρακτικούς όρους. Για τους περισσότερους Ιρανούς, η κατάσταση της αξιοπρέπειάς τους μπορεί να μετρηθεί μέσω της αξίας δύο κρίσιμων χαρτιών: Του εθνικού τους νομίσματος και των διαβατηρίων τους.

Στο Ιράν, η αξία του ριάλ δεν γίνεται αντιληπτή ως μια απλή συνάρτηση της πολιτικής της κεντρικής τράπεζας, του ισοζυγίου πληρωμών και του πληθωρισμού. Εκλαμβάνεται ευρέως ως η αντανάκλαση του εκτοπίσματος της χώρας. Όσοι έχουν επισκεφθεί την Τεχεράνη γνωρίζουν ότι είναι αδύνατο να συμμετέχουν σε συζητήσεις που αφορούν το ριάλ χωρίς να προβεί κάποιος στην υπενθύμιση ότι η συναλλαγματική αντιστοιχία το 1979 ήταν 70 ριάλ ανά δολάριο. Κατά την δεκαετία που προηγήθηκε του 2012, το ριάλ παρέμεινε σταθερό. Αλλά, τότε η κεντρική τράπεζα του Ιράν υπέστη κυρώσεις, ενώ οι Ευρωπαίοι διέκοψαν τις εισαγωγές πετρελαίου. Για τον επόμενο ενάμιση χρόνο, οι Ιρανοί πέρασαν μια μεγάλη δοκιμασία. Η αξία του ριάλ υποχώρησε από 12.000 σε 40.000 έναντι του δολαρίου. Η εμπιστοσύνη στο εθνικό νόμισμα υπέστη σοβαρές ζημιές, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να προβούν σε βιαστικές ανταλλαγές με δολάρια και ευρώ, πολύτιμα μέταλλα και ακίνητη ιδιοκτησία. Για πολλούς Ιρανούς, αυτό δεν αποτελούσε ένα απλό θέμα υποτίμησης. Ήταν ένα ψυχολογικό σοκ. Η αίσθηση τόσο της δικής τους αξιοπρέπειας, όσο και εκείνης του Ιράν, είχε πληγεί.

Το ίδιο μπορεί να ειπωθεί και για το ιρανικό διαβατήριο. Με βάση τους κανονισμούς από τον Ιούλιο του 2013, η Henley & Partners κατέταξε [4] το ιρανικό διαβατήριο στην 16η θέση των χειρότερων του κόσμο. Ιρανοί μπορούν να εισέλθουν μόνο σε 40 χώρες χωρίς βίζα, γεγονός που τους τοποθετεί μια θέση κάτω από τους πολίτες του Μπαγκλαντές, του Μπουρούντι, της Αιθιοπίας και της Βόρειας Κορέας, οι οποίοι έχουν πρόσβαση χωρίς βίζα σε 41 χώρες. Αποκλεισμένοι από την Ευρώπη και την Βόρεια Αμερική, οι Ιρανοί (που το μπορούν ακόμα) κάνουν διακοπές στην Τουρκία και την Μαλαισία ή τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (όπου δεν χρειάζονται θεώρηση).

Παρά την συχνά μεγαλεπήβολη ρητορική της σχετικά με το τί συνιστά αξιοπρέπεια, η σημερινή ιρανική κυβέρνηση γνωρίζει πολύ καλά το πώς την ορίζουν οι Ιρανοί. Στην πραγματικότητα, δεν δίστασε να επωφεληθεί από αυτήν την γνώση. Στην προεκλογική του εκστρατεία, ο πρόεδρος, Χασάν Ρουχανί έθεσε την οικονομία σε ύψιστη προτεραιότητα, υποστηρίζοντας [5] ότι «είναι σημαντικό να λειτουργήσει η [πυρηνική] φυγοκέντριση, αλλά οι ζωές των ανθρώπων θα πρέπει να προχωρούν επίσης». Επιπλέον, δήλωσε ρητά [6], υπό επευφημίες, ότι «Υπόσχομαι να επιστρέψω τον σεβασμό στο ιρανικό διαβατήριο».

«Η επιστροφή του σεβασμού» υποδηλώνει την παραδοχή από τον Rouhani ότι δεν υπάρχει πια σεβασμός. Στο μήνυμά του στο YouTube, αφότου ρώτησε τί σημαίνει αξιοπρέπεια και σεβασμός, ο Zarif αναρωτήθηκε: «Είναι οι αξίες αυτές διαπραγματεύσιμες; Υπάρχει κάποιο τίμημα;» Στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων, η άρση των κυρώσεων -κι ιδιαίτερα εκείνες του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών- δεν αφορούν ως εκ τούτου μόνο την οικονομική ανακούφιση. Ακόμα περισσότερο, σχετίζονται με τον τερματισμό από το Ιράν της τρέχουσας συμμετοχής του στην ομάδα των εθνών του κεφαλαίου VII, που αφορά εκείνα τα έθνη που έχουν δεχθεί κυρώσεις από το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Δεν αποτελεί αποκλειστικά θέμα οικονομικών προοπτικών. Πρόκειται και για το διεθνές κύρος του Ιράν.

Καθώς το Ιράν και οι παγκόσμιες δυνάμεις πλησιάζουν την προθεσμία τους στις 30 Ιουνίου για την επίτευξη μιας εκτενούς πυρηνικής συμφωνίας, οι Δυτικοί ιθύνοντες θα ήταν σοφό να αποκτήσουν μια καλύτερη κατανόηση των προσδοκιών που αντιμετωπίζουν οι Ιρανοί ομόλογοί τους. Θα πρέπει να εκτιμήσουν το πώς οι Ιρανοί ορίζουν την αξιοπρέπεια, και ποια είναι η πραγματική σημασία του ιρανικού ορισμού σε ό, τι αφορά την «συνεργασία με αξιοπρέπεια». Για να σφραγίσουν την συμφωνία, οι δύο πλευρές θα πρέπει να προχωρήσουν πέρα από τις κοινοτοπίες για το τι έφερε ποιον στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και να κοιτάξουν τι τους κρατά εκεί. Αν δεν καταφέρουν να επιτύχουν κάτι τέτοιο, το τρέχον παράθυρο ευκαιρίας είναι βέβαιο ότι θα χαθεί.

Copyright © 2002-2014 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/143306/mohammad-ali-shabani/irans...