Οι νομισματικές φιλοδοξίες της Κίνας

Η προσέγγιση της Κίνας στα ΕΤΔ είναι επίσης κατά κύριο λόγο ψυχολογική και όχι οικονομική. Ακόμη και αν το γουάν περιληφθεί στο καλάθι αποτίμησης των ΕΤΔ φέτος, υπάρχουν δύο λόγοι για να πιστεύουμε ότι θα έχει λίγες οικονομικές συνέπειες. Κατ’ αρχάς, να δούμε τους αριθμούς. Τα ΕΤΔ αποτελούν σήμερα περίπου το 2,5% των παγκόσμιων συναλλαγματικών αποθεμάτων. Εάν το ΔΝΤ επρόκειτο να διαθέσει στο γουάν το 20% του βάρους των ΕΤΔ, θα προσέθετε έκθεση των παγκόσμιων συναλλαγματικών αποθεμάτων στο γουάν κατά 0,5%. Δεύτερον, τα Ειδικά Τραβηκτικά Δικαιώματα, από το σχεδιασμό τους, δεν μπορούν να κάνουν πολλά περισσότερα από το να προσθέτουν ρευστότητα. Το 1968, με σκοπό να φέρουν την Γαλλία στην ομάδα με την δημιουργία των ΕΤΔ, οι Ηνωμένες Πολιτείες συμφώνησαν σε αυστηρές προϋποθέσεις για την λειτουργία και τον ρόλο τους. Πιο συγκεκριμένα, οι Ηνωμένες Πολιτείες συμφώνησαν να περιορίσουν τα ΕΤΔ σε επίσημους φορείς όπως οι κυβερνήσεις των κρατών-μελών του ΔΝΤ και οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες. Η προσθήκη του γουάν στο καλάθι νομισμάτων θα δώσει στους κατόχους Ειδικών Τραβηκτικών Δικαιωμάτων πρόσθετη έκθεση στο νόμισμα, αλλά δεν θα αυξήσει την ευκολία τους να πραγματοποιούν συναλλαγές σε γουάν στην παγκόσμια οικονομία.

Η Κίνα έχει σημειώσει κάποια πρόοδο στο να πείσει τους ιδιωτικούς παράγοντες της αγοράς ότι το γουάν είναι έτοιμο για μεγαλύτερη παγκόσμια χρήση, αλλά θα έχει πρόβλημα στην επέκταση της εμβέλειας του νομίσματός της χωρίς την άρση των εναπομενόντων περιορισμών στους λογαριασμούς κεφαλαίου και τις χρηματοπιστωτικές αγορές, συμπεριλαμβανομένων των ορίων σχετικά με τις διασυνοριακές επενδύσεις από ιδιώτες και τις συναλλαγές σε μετοχές και ομόλογα από ξένες εταιρείες. Η διεθνοποίηση είναι ουσιαστικά το να πεισθούν οι αγορές και οι κυβερνήσεις ότι ένα νόμισμα μπορεί να λειτουργήσει ως μια βαθιά και ασφαλής αποθήκη αξίας. Η ένταξη στα SDR δεν αλλάζει κανέναν από τους υποκείμενους όρους που διέπουν αυτούς τους υπολογισμούς.

Όπως οι προσπάθειες των Ηνωμένων Πολιτειών για τα SDR στην δεκαετία του 1960, τα σχέδια της Κίνας για ένταξη στα SDR βασίζονται στην πολιτική τοποθέτηση του νομίσματος στο διεθνές νομισματικό σύστημα. Οι αξιωματούχοι της γνωρίζουν πολύ καλά ότι το καλάθι αποτίμησης των SDR υπήρξε από καιρό μια σημαντική ένδειξη για το μέλλον του διεθνούς νομισματικού συστήματος. Το 1973, οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν σε αντίθεση με την Γαλλία για το αν ο χρυσός θα πρέπει να καταργηθεί σταδιακά ως βασική συνιστώσα του διεθνούς νομισματικού συστήματος -οι Ηνωμένες Πολιτείες ήθελαν να τον δουν να φεύγει, ως έναν τρόπο να ενισχυθεί ο ρόλος του δολαρίου, και η Γαλλία ήθελε να διατηρηθεί. Εσωτερικά, το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ έβλεπε την αποτίμηση των ΕΤΔ σε χρυσό ως ένα βασικό πεδίο μάχης σε αυτόν τον αγώνα γιατί αντιπροσώπευε την επίσημη θέση της διεθνούς κοινότητας σχετικά με την διεθνή νομισματική μεταρρύθμιση. Παρά το γεγονός ότι στην πραγματικότητα ο χρυσός σταδιακά καταργείτο από τα κυμαινόμενα επιτόκια (εξαλείφοντας την ανάγκη για αποθέματα χρυσού) και τις πωλήσεις χρυσού από τις κυβερνήσεις σε ιδιώτες κατόχους, η σχέση του με τα ΕΤΔ είχε συμβολική αξία. Όταν η αποτίμηση των SDR άλλαξε από τον χρυσό σε ένα καλάθι νομισμάτων το 1974, έστειλε ένα σαφές μήνυμα ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν κερδίσει την μάχη για το μέλλον του χρυσού στο διεθνές νομισματικό σύστημα.

Αυτό το είδος των μηνυμάτων μετράει πολύ περισσότερο για την Κίνα από ό, τι έκανε ποτέ για τις Ηνωμένες Πολιτείες, διότι το δολάριο ήταν ήδη σε ισχυρή θέση όταν ξεκίνησε η ώθησή του για έναν πιο επεκτατικό διεθνή ρόλο. Εκείνη την εποχή, παρά τα μεγάλα ελλείμματα του ισοζυγίου πληρωμών των ΗΠΑ, το δολάριο προέκυψε από το σύστημα του Bretton Woods ως το κύριο υποψήφιο νόμισμα για την θέση-κλειδί. Όταν ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Νίξον έκλεισε το παράθυρο στον χρυσό, έριξε τον κόσμο σε ένα σύστημα συναλλαγών με πρότυπο το δολάριο όπου τα δολάρια ήταν ήδη εκ των πραγμάτων το κύριο αποθεματικό στοιχείο. Διοικητικά έγγραφα από τα αρχεία του αμερικανικού Υπουργείου Οικονομικών δείχνουν ότι η διοίκηση όχι μόνο ήξερε ότι αυτό θα συμβεί, αλλά και υπολόγιζε σε αυτό. Το γουάν δεν κατέχει τέτοιο πλεονέκτημα, κάτι που καθιστά το να συμπεριληφθεί στο καλάθι των ΕΤΔ ακόμη πιο πολύτιμο ως σύμβολο κύρους. Τα σημερινά μερίδια του γουάν στις παγκόσμιες πληρωμές και στις πράξεις συναλλάγματος είναι αμφότερα μόλις πάνω από 2%, σε σύγκριση με το μερίδιο 45% του δολαρίου επί των πληρωμών [3] και το μερίδιο 87% επί των συναλλαγών σε ξένο συνάλλαγμα [4]. Δεδομένου ότι η Κίνα ξεκινά από θέση σχετικής αδυναμίας, θα χρειαστεί όλη την βοήθεια που μπορεί να βρει για να κερδίσει παγκόσμια αναγνώριση για το γουάν.

Το γουάν αντιμετωπίζει επίσης ένα καθιερωμένο διεθνές νομισματικό και θεσμικό τοπίο χτισμένο γύρω από το δολάριο. Το κλείσιμο του παραθύρου στον χρυσό έδωσε στις Ηνωμένες Πολιτείες μια κενή κόλλα χαρτί να ξαναφτιάξουν το διεθνές νομισματικό σύστημα και να κατασκευάσουν μόνιμες άμυνες για τον ρόλο του δολαρίου. Οι αξιωματούχοι της κυβέρνησης Νίξον γνώριζαν πολύ καλά αυτή την ευκαιρία. Λίγες μέρες μετά την ανακοίνωση του Νίξον, ένα εμπιστευτικό σημείωμα του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων, ενός οργανισμού στο πλαίσιο του Εκτελεστικού Γραφείου του προέδρου, αναγνώρισε ότι «η μελλοντική μορφή του διεθνούς νομισματικού συστήματος έχει γίνει πολύ ευρύτερη» από ποτέ. Η Κίνα δεν έχει καμία τέτοια τύχη και, αντ’ αυτού, πολεμά ένα πλέγμα μακροχρόνιων θεσμών που χτίστηκαν χωρίς να υπάρχει το νόμισμά της στην σκέψη. Τα πάντα, από τον κυρίαρχο ρόλο του δολαρίου στις συναλλαγές και το συνάλλαγμα μέχρι την χρήση των αμερικανικών κρατικών ομολόγων ως πρωταρχική μορφή διεθνών συναλλαγματικών αποθεμάτων, αποτελούν απόδειξη της επιτυχίας των ιστορικών προσπαθειών των Ηνωμένων Πολιτειών.