Ξεπερνώντας την Αίγυπτο

Τα πιο ισχυρά επιχειρήματα κατά την αναδιάρθρωση της σχέσης βασίζονται στον φόβο ότι μια απορριφθείσα Αίγυπτος θα σταματήσει την συνεργασία της με τον στρατό των ΗΠΑ και έτσι θα εμποδίσει την ικανότητα της Ουάσιγκτον να προβάλλει ισχύ στην περιοχή. Σύμφωνα με πολλούς Αμερικανούς αξιωματούχους, τα τελευταία χρόνια, όταν το Κάιρο επεδίωξε να εκφράσει την δυσαρέσκειά του με την Ουάσιγκτον, καθυστερούσε την χορήγηση της αδείας στα αμερικανικά αεροσκάφη να πετούν πάνω από τον αιγυπτιακό εναέριο χώρο, περιπλέκοντας προσωρινά τον αμερικανικό στρατιωτικό σχεδιασμό και την υλικοτεχνική υποστήριξη. Υπό το πρίσμα της συνεχιζόμενης και χωρίς τέλος εκστρατείας των ΗΠΑ εναντίον του ISIS, οι καθυστερήσεις αυτές έχουν πανικοβάλει τους σχεδιαστές του Πενταγώνου, οι οποίοι έχουν συνηθίσει στην προτιμησιακή μεταχείριση. Όμως, αν και το καθεστώς του Σίσι μπορεί να είναι πρόθυμο να αντισταθεί περιστασιακά στις αμερικανικές απαιτήσεις για πρόσβαση, η Αίγυπτος δεν μπορεί να αντέξει να είναι πολύ επιθετική, δεδομένου ότι κάτι τέτοιο θα εξοργίσει όχι μόνο τους Αμερικανούς, αλλά και τα κράτη του Κόλπου που έχουν γίνει οι κύριοι προστάτες της Αιγύπτου -και που βασίζονται στην αμερικανική στρατιωτική δύναμη για να προστατεύσει όχι μόνο την περιοχή από το ISIS αλλά επίσης χρησιμεύει ως συνολικός εγγυητής της ασφάλειάς τους. Οι κυβερνήσεις της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, δεν θα μείνουν σιωπηλές εάν η Αίγυπτος κωλυσιεργεί τις αμερικανικές αιτήσεις για υλικοτεχνική υποστήριξη και θέτει σε κίνδυνο τους μηχανισμούς που διασφαλίζουν την ασφάλεια του Περσικού Κόλπου, και ο Σίσι δεν μπορεί να αντέξει να τους ανταγωνίζεται αδικαιολόγητα˙ όπως έχει δηλώσει ο ίδιος ο Σίσι, η ασφάλεια των κρατών του Κόλπου αποτελεί «αναπόσπαστο μέρος της αιγυπτιακής εθνικής ασφάλειας».

ΚΑΙΡΟΣ ΓΙΑ ΑΛΛΑΓΗ

Για τις Ηνωμένες Πολιτείες, η στρατιωτική βοήθεια προς την Αίγυπτο έχει από καιρό θεωρηθεί ως ο κεντρικός πυλώνας μιας ευρείας και στενής σχέσης με το πολυπληθέστερο έθνος του Αραβικού κόσμου –ένα μέσο μόχλευσης και μια πηγή επιρροής όχι μόνο στον αιγυπτιακό στρατό αλλά και στο ευρύτερο περίγραμμα της αιγυπτιακής πολιτικής ζωής. Αλλά στην πραγματικότητα, η βοήθεια των ΗΠΑ δεν κατόρθωσε να παράγει έναν επαγγελματικοποιημένο και αποτελεσματικό αιγυπτιακό στρατό. Ούτε έχει ενθαρρύνει τους Αιγύπτιους ηγέτες να μοιράζονται την κοσμοθεωρία ή τις στρατηγικές προτεραιότητες της Ουάσιγκτον. Και σίγουρα δεν είχε μια ιδιαίτερα θετική επίδραση στην πολιτική πορεία της χώρας: Η ξένη στρατιωτική χρηματοδότηση έχει αποδειχθεί πλήρως αναποτελεσματική στην ώθηση της Αιγύπτου προς τις δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις.

Ως εκ τούτου, στο μέλλον, η αμερικανική βοήθεια πρέπει να είναι στενά εστιασμένη στο να βοηθήσει τον εκσυγχρονισμό και την επαγγελματικοποίηση του αιγυπτιακού στρατού και πρέπει εξ ολοκλήρου να εξαρτάται από την απόδειξη ότι η Αίγυπτος λαμβάνει σοβαρά υπόψη της τα θέματα αυτά. Τον Μάρτιο, η κυβέρνηση Ομπάμα ανακοίνωσε ότι οι μελλοντικές αγορές αμερικανικού στρατιωτικού υλικού από την Αίγυπτο θα πρέπει να συνδέονται ειδικά με την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, την προστασία των συνόρων της Αιγύπτου, την καταπολέμηση των μαχητών στο Σινά ή την ασφάλεια στην θάλασσα. Αλλά παραμένει ασαφές το πώς οι Ηνωμένες Πολιτείες θα καθορίσουν ότι μια δυνητική αγορά [στρατιωτικού υλικού] πληροί αυτά τα νέα κριτήρια.

Η Ουάσινγκτον θα πρέπει να καταστήσει απολύτως σαφές ότι η στρατιωτική βοήθειά της δεν συνδέεται με μια ώθηση προς την Αίγυπτο για να υιοθετήσει πολιτικές μεταρρυθμίσεις, πολύ λιγότερο να εκδημοκρατιστεί. Η πιο στενή στόχευση της ενίσχυσης και η εστίασή της σε σαφείς και σχετικά μετριοπαθείς στόχους θα επιτρέψει στην Ουάσιγκτον να μειώσει σημαντικά το συνολικό ποσό της στρατιωτικής χρηματοδότησης που παρέχει στο Κάιρο. Το ύψος της ενίσχυσης πρέπει να αντικατοπτρίζει με ακρίβεια την τρέχουσα σημασία της διμερούς σχέσης, η οποία βρίσκεται πλέον πολύ κάτω από τις σχέσεις των ΗΠΑ με την Ιορδανία, την Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Η μείωση του συνολικού ετήσιου ποσού των 1,3 δισ. δολαρίων σε περίπου 500 εκατομμύρια δολάρια θα εκφράσει την αμερικανική δυσαρέσκεια με το status quo, ενώ θα εξυπηρετεί επαρκώς τις βραχυπρόθεσμες ανάγκες ασφαλείας των Ηνωμένων Πολιτειών, συνεχίζοντας να σηματοδοτεί μια αμερικανική δέσμευση στην Αίγυπτο και να παρέχει ένα ορισμένο επίπεδο πολιτικού κύρους στην αιγυπτιακή κυβέρνηση και τον στρατό.

Μια τέτοια μείωση δεν θα απειλήσει τις εκπαιδευτικές και τεχνολογικές μεταβιβάσεις που αξιολογεί ο αιγυπτιακός στρατός , ούτε θα βλάψει την συνεργασία πληροφοριών και αντιτρομοκρατίας μεταξύ των δύο χωρών, οι οποίες θα συνεχίσουν στην βάση της αμοιβαίας ανάγκης. Για να μετριαστούν οι επιπτώσεις στους Αμερικανούς κατασκευαστές όπλων που θα συνεπαγόταν μια τέτοια αλλαγή, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να εξετάσουν την εκτροπή μελλοντικής στρατιωτικής βοήθεια σε πιο αξιόπιστους συμμάχους, όπως η Ιορδανία˙ ή στους εταίρους που χρειάζονται βοήθεια πολύ περισσότερο επειγόντως από ό, τι η Αίγυπτος, όπως το Ιράκ˙ ή προς τα κράτη της περιοχής που είναι υπό μετάβαση στην δημοκρατία με μεγαλύτερη επιτυχία, όπως η Τυνησία.

Αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να αφήσουν ανοιχτό το ενδεχόμενο ότι η βοήθεια προς την Αίγυπτο θα μπορούσε να αποκατασταθεί στα προηγούμενα επίπεδα εάν η Αίγυπτος προχωρήσει σε σοβαρή πολιτική φιλελευθεροποίηση, αρχίσει αξιόπιστες προσπάθειες για βιώσιμες και χωρίς αποκλεισμούς οικονομικές αλλαγές, και ξεκινήσει ένα πρόγραμμα γνήσιου εκσυγχρονισμού του στρατού. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν μια στρατηγική αμερικανο-αιγυπτιακή σχέση και να ενισχύσουν την περιφερειακή ασφάλεια και θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως βάση για μια σταθερή, δημοκρατική, πλουραλιστική και ευημερούσα Αίγυπτο, η οποία θα παρείχε στον αραβικό κόσμο μια πολυπόθητη εναλλακτική στα αποτυχημένα πολιτικά μοντέλα του.