Η θανατηφόρα εξάρτηση της Λατινικής Αμερικής από τα όπλα

Άνθρωποι περπατούν πάνω σε ένα δάπεδο από άδειους κάλυκες σε μια έκθεση τέχνης στο Μέξικο Σίτι, στις 8 Απριλίου 2012. Το θέμα της έκθεσης αφορά στο παράνομο εμπόριο όπλων μεταξύ ΗΠΑ και Μεξικού. CLAUDIA DAUT / REUTERS
-------------------------------------------------

Το κύμα [των πωλήσεων] τα τελευταία πέντε χρόνια οφείλεται στην αύξηση των εξαγωγών των αμερικανικών φορητών όπλων, ελαφρού οπλισμού και πυρομαχικών στην Βραζιλία, την Χιλή, την Κολομβία, το Μεξικό, τον Παναμά και την Παραγουάη. Η άνοδος και η ροή της μεταφοράς όπλων συμπίπτει με τις προσπάθειες από συγκεκριμένες κυβερνήσεις να κατανικήσουν αντάρτες και διακινητές ναρκωτικών. Για παράδειγμα, η Κολομβία είδε μια αιχμή εισαγωγών φορητών όπλων και πυρομαχικών από τις Ηνωμένες Πολιτείες το 2010 (σχεδόν 75 εκατομμύρια δολάρια) ως μέρος των συνεχιζόμενων εκστρατειών εναντίον των Επαναστατικών Ενόπλων Δυνάμεων της Κολομβίας (FARC), του Εθνικού Απελευθερωτικού Στρατού (ELN ) και των λεγόμενων ποινικών ομάδων [13] (BACRIM) που σχηματίστηκαν από υπολείμματα παραστρατιωτικών δυνάμεων. Στο Μεξικό παρατηρήθηκε επίσης μια δραματική κλιμάκωση των εισαγωγών όπλων από το 2006 ως το 2010, μια άμεση αντίδραση στον εκτεταμένο πόλεμο κατά των ναρκωτικών από τον τότε πρόεδρο Φελίπε Καλντερόν. Σύμφωνα με μια πηγή [14], οι εισαγωγές όλων των τύπων όπλων από το Μεξικό αυξήθηκαν κατά ένα άλλο 330% από το 2010 ως το 2015.

Δεν αποτελεί έκπληξη που ορισμένες χώρες της Λατινικής Αμερικής είναι πιο ενθουσιώδεις καταναλωτές των αμερικανικών πυροβόλων όπλων, των πυρομαχικών και του συναφούς εξοπλισμού από άλλους. Η Βραζιλία, η Χιλή, η Κολομβία και το Μεξικό μαζί αντιπροσώπευαν σχεδόν τα δύο τρίτα (63%) του συνόλου των αμερικανικών εξαγωγών μικρών όπλων στην Λατινική Αμερική και την Καραϊβική στο διάστημα μεταξύ 2000 και 2014. Η Κολομβία και το Μεξικό είναι οι εξέχοντες παραλήπτες: Από τις 41 χώρες της περιοχής που αγοράζουν κατασκευασμένα στις ΗΠΑ όπλα και πυρομαχικά, τα δύο αυτά κράτη έλαβαν το 45% του συνόλου των εξαγωγών των ΗΠΑ κατά την διάρκεια της περιόδου.

Διαφορετικές χώρες έχουν πάντα διαφορετικές αμυντικές απαιτήσεις. Για παράδειγμα, οι βασικές εισαγωγές της Βραζιλίας κατά τα τελευταία πέντε χρόνια αφορούσαν πυρομαχικά, εκρηκτικά και πυραύλους˙ αυτά είναι κατάλληλα για τις στρατιωτικές ανάγκες της άμυνας και της εκπαίδευσης. Εν τω μεταξύ, η Κολομβία έχει επικεντρωθεί κατά κύριο λόγο στην εισαγωγή ελαφρών όπλων, τυφεκίων στρατιωτικού τύπου, και πυρομαχικών, που προορίζονται για επιχειρήσεις στην ξηρά έναντι των ανταρτών και των εγκληματικών ομάδων. Το προφίλ της Χιλής είναι παρόμοιο με της Βραζιλίας, ενώ το Μεξικό έχει δει μια δραματική άνοδο εισαγωγών όπλων στρατιωτικού τύπου χρήσιμων για επιχειρήσεις κατά των ναρκωτικών. Και η Παραγουάη, που θεωρείται μια πύλη για λαθρεμπόριο όπλων σε ολόκληρη την περιοχή [15], έχει εισαγάγει πιστόλια και περίστροφα, τα οποία είναι πιο εύκολο να περάσουν σε άλλα μέρη.

Ως απάντηση στις εξελισσόμενες γεωπολιτικές συμμαχίες, ορισμένες χώρες της Λατινικής Αμερικής έχουν απογαλακτιστεί από τις εξαγωγές των ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια [16]. Για παράδειγμα, η Βολιβία [17], ο Ισημερινός [18] και η Βενεζουέλα [19] έχουν όλες μειώσει την εξάρτησή τους από τα αμερικανικά προϊόντα, καθώς επιδίωξαν συμβάσεις με Κινέζους, Ρώσους και άλλους πωλητές. Ένας άλλος λόγος είναι ότι το Καράκας υπέγραψε συμφωνία αδειοδότησης από την Ρωσία [20] για την κατασκευή στρατιωτικών τυφεκίων τύπου ΑΚΜ εγχωρίως. Αυτές και άλλες χώρες έχουν επιδιώξει επίσης ευνοϊκότερες εμπορικές συμφωνίες [19] για όπλα από άλλους εταίρους στην Ευρώπη και την Ασία, κυρίως την Κίνα [21].

ΠΑΡΑΝΟΜΗ ΔΙΑΚΙΝΗΣΗ

Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι επίσης μια σημαντική πηγή παράνομων όπλων και πυρομαχικών [22] για τους καταναλωτές της Λατινικής Αμερικής. Η έκταση της εκτροπής όπλων στις γκρίζες και μαύρες αγορές είναι δύσκολο να προσδιοριστεί με ακρίβεια. Η πιο κοινή μέθοδος που χρησιμοποιείται για την εκτίμηση της κλίμακας της παράνομης διακίνησης είναι μέσω καταγεγραμμένων κατασχέσεων πυροβόλων όπλων και πυρομαχικών και μέσω της ανίχνευσης της αρχικής πηγής των απαγορευμένων όπλων. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, για παράδειγμα, θέσπισαν το σύστημα eTrace για να ανταλλάξουν στοιχεία για όπλα με τις συμμετέχουσες Υπηρεσίες επιβολής του νόμου, ως ένα μέσο για την εκτίμηση του εύρους των διακινούμενων εμπορευμάτων. Το σύστημα επεκτάθηκε στην Λατινική Αμερική το 2009.

Παρά το γεγονός ότι όλες οι περιφέρειες της Λατινικής Αμερικής επλήγησαν από την παράνομη διακίνηση όπλων και πυρομαχικών, μερικές επλήγησαν περισσότερο από ό, τι άλλες. Το Γραφείο για το Αλκοόλ, τον Καπνό, τα Πυροβόλα Όπλα και τα Εκρηκτικά (Bureau for Alcohol, Tobacco, Firearms, and Explosives, ATF) δημοσιοποιεί κατά καιρούς δεδομένα του eTrace για τα πυροβόλα όπλα που κατέληξαν παράνομα στο Μεξικό. Για παράδειγμα, από τα 15.937 πυροβόλα όπλα που κατασχέθηκαν από τις μεξικανικές Αρχές και ανακοινώθηκαν στο ATF [23] ότι εντοπίστηκαν το 2014, τα 11.061 (το 71,9%) είχαν αρχικά αγοραστεί ή αποκτηθεί άλλως στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το ATF έχει επίσης δημοσιοποιήσει στοιχεία από κράτη της Καραϊβικής [24] και της Κεντρικής Αμερικής [25]. Μεταξύ 40% και 60% των εντοπισμένων όπλων στην περιοχή είναι από τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Εν τω μεταξύ, το Δίκτυο Επιβολής του Παγκόσμιου Οργανισμού Τελωνείων [26] (World Custom Organization’s Enforcement Network, CEN) προσφέρει κάποια στοιχεία σχετικά με την έκταση της διακίνησης όπλων σε παγκόσμιο επίπεδο, συμπεριλαμβανομένης της Λατινικής Αμερικής. Το 2013 -η τελευταία ημερομηνία για την οποία υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία- περίπου 4902 κατασχέσεις έχουν αναφερθεί σε όλο τον κόσμο εμπλέκοντας περίπου 1,4 εκατομμύρια μεμονωμένα στοιχεία. Παρά το γεγονός ότι το δείγμα των παγκόσμιων κατασχέσεων απέχει από το να είναι εξαντλητικό, οι χώρες της Λατινικής Αμερικής παρ’ όλα αυτά εκπροσωπούνται δυσανάλογα.