Μετά την αξιοπιστία...

Ανεξάρτητα από το αν υποστήριζαν ή αντιτίθεντο στην απόφαση του Ομπάμα να μην επέμβει πιο βίαια στην Συρία, οι Ρεπουμπλικανοί και πολλοί Δημοκρατικοί πίστευαν ότι το επεισόδιο της «κόκκινης γραμμής» είχε καταστρέψει την αξιοπιστία της χώρας. Τα «γεράκια» υποστήριξαν ότι για να αποκαταστήσει την φήμη των Ηνωμένων Πολιτειών περί αποφασιστικότητας, η Ουάσιγκτον θα πρέπει να είναι πιο πρόθυμη να χρησιμοποιεί στρατιωτική δύναμη. Αλλά αυτή ήταν μια παραπλανητική, και δυνητικά επικίνδυνη, εκτίμηση του τι χρειάζεται για να επιδιορθωθεί η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ μετά την αναχώρηση του Ομπάμα. Η αξιοπιστία απαιτεί συνέπεια, όχι επιθετικότητα. Ο επόμενος πρόεδρος θα μπορούσε να επιδιορθώσει την ζημιά με το να επιδείξει την ακεραιότητα των αμερικανικών διαβεβαιώσεων και απειλών.

Αντ’ αυτού, ο Trump περιέπλεξε την κατάσταση επιδεικνύοντας τόσο σκληρότητα, που μπορεί να έχει κάποια στρατηγικά πλεονεκτήματα, όσο και παρορμητικότητα, που υπονομεύει την αξιοπιστία του. Με την βομβιστική επίθεση στην Συρία, την επανεμπλοκή στο Αφγανιστάν και την άσκηση μεγαλύτερης πίεσης στην Βόρεια Κορέα, ο Trump μπορεί να έχει αποκτήσει γενική φήμη για αποφασιστικότητα και να μεταδίδει ότι είναι πιο άνετος με το χρησιμοποιεί την στρατιωτική δύναμη από όσο ο προκάτοχός του. Παρόλα αυτά, το ιστορικό του προέδρου σε ανατροπές των βασικών προεκλογικών υποσχέσεών του, τα περίεργα και ανακριβή ξεσπάσματά του στο Twitter, οι υπερβολικές απειλές του και οι μη προετοιμασμένες διαβεβαιώσεις του οδήγησαν τους παρατηρητές σε σοβαρή αμφισβήτηση των λόγων του.

Ο κατάλογος των ασυνεπειών του Trump είναι μεγάλος. Αφού κέρδισε τον [εκλογικό] αγώνα του 2016, αλλά πριν αναλάβει το αξίωμα, ο Trump μίλησε τηλεφωνικά με τον Tsai Ing-wen, τον πρόεδρο της Ταϊβάν [11]. Αυτό αποτελεί σημαντική παραβίαση του πρωτοκόλλου. Για να αποφύγει να θυμώσει την Κίνα, κανένας πρόεδρος ή εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ δεν μίλησε με τον ηγέτη της Ταϊβάν από το 1979, όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες διέκοψαν τις διπλωματικές σχέσεις με το νησί. Μετά την [τηλεφωνική] συνδιάλεξη, ο Trump δήλωσε ότι σκέφτεται να εγκαταλείψει την πολιτική της «μιας Κίνας», το θεμέλιο της σχέσης ΗΠΑ-Κίνας τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες. Αλλά τον Φεβρουάριο του 2017, το ξανασκέφθηκε και τελικά αποφάσισε να διατηρήσει την πολιτική. Κατά την διάρκεια της [προεκλογικής] εκστρατείας, ο Trump απείλησε να ξεκινήσει εμπορικό πόλεμο με την Κίνα και υποσχέθηκε να χαρακτηρίσει το Πεκίνο ως νομισματικό χειραγωγό (currency manipulator). Υπογράμμισε επίσης ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να εγκαταλείψουν την δέσμευσή τους για μη πυρηνική διάδοση, υποδεικνύοντας ότι η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα θα πρέπει να αναπτύξουν τα δικά τους πυρηνικά όπλα. Ακολούθως, έκανε πίσω σε όλες αυτές τις θέσεις.

Ο Trump και η Theresa May στις Βρυξέλλες, τον Μάιο του 2017. CHRISTIAN HARTMANN / REUTERS
----------------------------------------------------------------------

Η κρίση με την Βόρεια Κορέα είναι η τελευταία εκδήλωση του ίδιου προτύπου. Στην αρχή της προεδρίας του, ο Trump περιέγραψε τον αρχηγό της Βόρειας Κορέας, Kim Jong Un, ως «έξυπνο τύπο» (smart cookie) και δήλωσε ότι θα «ήταν τιμή να τον συναντήσει». Στην συνέχεια αναφέρθηκε στον Kim ως «Little Rocket Man» (μικρό πυραυλάνθρωπο) και τον Σεπτέμβριο απειλούσε να «καταστρέψει εντελώς» την Βόρεια Κορέα.

Σε άλλες περιπτώσεις, ο Trump μπορεί να έχει υποστηρίξει την δική του σηματοδότηση φήμης για λογαριασμό της χώρας. Για παράδειγμα, ο Trump τήρησε μια προεκλογική υπόσχεση όταν αποφάσισε να μην πιστοποιήσει την πυρηνική συμφωνία του Ιράν τον Οκτώβριο [12]. Επειδή επέδειξε συνέπεια, αυτή η απόφαση μπορεί να ενίσχυσε την προσωπική του σηματοδότηση φήμης. Όμως, αρνούμενος την επίσημη δέσμευση των ΗΠΑ χωρίς να παρουσιάσει αποδεικτικά στοιχεία ότι το Ιράν δεν συμμορφώνεται με την συνθήκη, ο Trump έπληξε επίσης την γενική φήμη των Ηνωμένων Πολιτειών. Μια τέτοια κίνηση θα μπορούσε να υπονομεύσει την διπλωματική επιρροή της Ουάσινγκτον σε μελλοντικές διαπραγματεύσεις. Εάν άλλες χώρες πιστεύουν ότι οι αμερικανικές πολιτικές δεσμεύσεις δεν μπορούν να επιβιώσουν σε μια μετάβαση εξουσίας, θα είναι λιγότερο πιθανό να κάνουν σημαντικές ή οδυνηρές παραχωρήσεις. Η προηγούμενη απόφαση του Trump να αποσυρθεί από την συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα παρουσίασε ένα παρόμοιο πρόβλημα. Φυσικά, οποιοσδήποτε Αμερικανός πρόεδρος επιθυμεί να αλλάξει το status quo πρέπει να παλέψει με το δίλημμα τού πώς να τηρήσει τις δικές του υποσχέσεις χωρίς να θέσει σε κίνδυνο την αξιοπιστία της χώρας του. Αλλά δεν είναι σαφές ότι ο Trump έχει οποιαδήποτε ανησυχία για τις ευρύτερες συνέπειες των αποφάσεων του στην φήμη.

ΛΟΓΙΚΟΣ ΠΑΡΑΛΟΓΙΣΜΟΣ;

Κάποιοι στον κύκλο του Trump ισχυρίζονται ότι υπάρχει μια λαμπρή στρατηγική που στηρίζει την εκκεντρική συμπεριφορά του και ότι ο πρόεδρος καταλαβαίνει τις συνέπειες της ασταθούς δημόσιας στάσης του. Σύμφωνα με αυτή την άποψη, οι φαινομενικά παράλογες δηλώσεις του Trump αποτελούν μέρος μιας υπολογισμένης στρατηγικής που κάνει τους αντιπάλους να πιστεύουν ότι είναι τρελός. Τον Σεπτέμβριο, για παράδειγμα, ο Trump είπε στον εμπορικό του εκπρόσωπο να εκφοβίσει τους διαπραγματευτές της Νότιας Κορέας. «Να τους πεις ότι αν δεν δώσουν τις παραχωρήσεις τώρα, αυτός ο τρελός άντρας θα αποσυρθεί από την συμφωνία», ανέφερε ο Τραμπ, σύμφωνα με το Axios, αναφερόμενος στην συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών ΗΠΑ-Νότιας Κορέας. Όταν πρόκειται για την Βόρεια Κορέα, η λογική είναι απλή: Αν ο Τραμπ μπορεί να πείσει τον Κιμ ότι είναι παράλογος και, ως εκ τούτου, πρόθυμος να αποδεχθεί το τεράστιο κόστος μιας στρατιωτικής αντιπαράθεσης, τότε θα μπορούσε να φοβίσει τον αρχηγό της Βόρειας Κορέας ώστε να συνθηκολογήσει.