Ο έλεγχος της δυτικής Ευρασίας και το ενεργειακό παιχνίδι

Στην πραγματικότητα, η όδευση φυσικού αερίου προς τις αγορές είναι αποτέλεσμα επιμερισμού ισχύος στα εξής υποσυστήματα: 1. Κεντρο-δυτικά Βαλκάνια (Βόρεια Μακεδονία, Κόσοβο, Βοσνία Ερζεγοβίνη και Αλβανία), 2. Θράκη-Αιγαίο, και 3. Δωδεκάνησα-Κύπρος, με το πρόβλημα αυτοδιάθεσης των Κούρδων να λειτουργεί ως γεωπολιτικός παράγων γενεσιουργός έντονου ανταγωνισμού μεταξύ των εξής διεθνών πόλων ισχύος: α) ΗΠΑ/ΕΕ (Γερμανία και Γαλλία) και Ρωσία για τον έλεγχο της Μέσης Ανατολής και των κεντρο-δυτικών Βαλκανίων, και β) Ένας εσωτερικός ανταγωνισμός μεταξύ των Δυτικών πόλων ΗΠΑ-Γερμανίας και Γαλλίας-Γερμανίας για των έλεγχο των κεντρο-δυτικών Βαλκανίων.

Χάρτης 8. Τερματικός σταθμός υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) Αλεξανδρούπολης σε συνδυασμό με υπάρχοντες και υπό κατασκευή αγωγούς Νοτιο-ανατολικής Ευρώπης, GasTrade, 2018.
---------------------------------------------------------------------------------------

Η Ουάσιγκτον επιθυμεί την ένταξη στο ΝΑΤΟ των προαναφερθέντων κρατών των κεντρο-δυτικών Βαλκανίων (Βόρεια Μακεδονία, Κόσοβο, Σερβία, Βοσνία Ερζεγοβίνη) σε στενή συνεργασία με την Γαλλία και την Γερμανία, ώστε να ελέγξει την επιρροή της Ρωσίας η οποία επεκτείνεται μέχρι την Μεσόγειο. Οι ΗΠΑ, πρακτικώς είναι αδιάφορες για την μορφή λύσης στο πρόβλημα Βόρειας Μακεδονίας-Ελλάδος περί του ονόματος/ταυτότητας. Αντιθέτως, ενδιαφέρει σοβαρώς την Γερμανία, ενώ η Ρωσία και η Τουρκία δεν επιθυμούν λύση του προβλήματος που ανάγεται με την παρούσα μορφή του από τα τέλη της δεκαετίας 1990, ενώ ως γεωπολιτικό ζήτημα ανατρέχει στον 19ο αιώνα.

Οι ΗΠΑ ενδιαφέρονται για την απόσπαση των κεντρο-δυτικών Βαλκανίων από την επιρροή, αφενός, της Ρωσίας, αφετέρου, της Τουρκίας, μέσω των σλαβικών και μουσουλμανικών πληθυσμών αυτών των κρατών αντιστοίχως. Επιθυμούν να το πράξουν μέσω της διοχέτευσης σε αυτές τις χώρες δικού της υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) μετά την επαναέρωσή του στις διευρυνθείσες εγκαταστάσεις της Ρεβυθούσας (κατασκευάσθηκε τρίτη αποθήκη LNG, 95 τρισ. m3, που αυξάνει την συνολική αποθηκευτική ικανότητα στα 225 τρισ. m3), και τις υπό κατασκευή αντίστοιχες στην Καβάλα (τερματικό υγροποιημένου φυσικού αερίου Aegean LNG, Floating Storage Regasification Unit, FSRU) και στην Αλεξανδρούπολη. Ειδικώς, ο τερματικός σταθμός υγροποιημένου φυσικού αερίου Αλεξανδρούπολης, περιλαμβανόμενος στον κατάλογο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ως Σχέδιο Κοινού Ενδιαφέροντος (PCI), θεωρείται κρίσιμος για την παροχέτευση υγροποιημένου φυσικού αερίου των ΗΠΑ στον Κάθετο Διάδρομο (Vertical Corridor) μέσω βόρειας Ελλάδας.

Από την ευόδωση αυτών των υποδομών εξαρτάται η υλοποίηση του αμερικανικής εμπνεύσεως σχεδίου πώλησης σχιστολιθικού LNG παραγωγής ΗΠΑ μέσω του σχεδιαζόμενου, αλλά ήδη αποφασισθέντος, Διασυνδετήριου αγωγού Ελλάδος-Βουλγαρίας (IGB, 182 χιλ., 3-5 δισ. m3/ετησίως), του Διαδριατικού αγωγού (IAP), και του Διασυνδετήριου αγωγού Ελλάς-Βόρεια Μακεδονία(περίπου 50 χιλιομέτρων), διευρύνοντας τις προοπτικές του Νότιου Διαδρόμου φυσικού αερίου (SGC, 45 δισ. δολαρίων) μέσω διασυνοριακής αλληλοσύνδεσης εθνικών δικτύων κρατών-μελών της ΕΕ στην κεντρο-ανατολική Ευρώπη και τα Βαλκάνια, και μέσω συνεργασίας συμβληθέντων στην Ενεργειακή Κοινότητα (Energy Community) μη κρατών-μελών της ΕΕ της ίδιας περιοχής (σύστημα προσαρμογής αυτών την κρατών στο ευρωπαϊκό κεκτημένο σε επίπεδο ενέργειας).

Οι προαναφερθείσες χώρες είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένες σε πιθανή διακοπή τροφοδοσίας με ρωσικό φυσικό αέριο όπως συνέβη το 2006 και το 2009. Μέσω του Βαλκανικού αγωγού και διαμέσου Ουκρανίας, Μολδαβίας, Ρουμανίας και Βουλγαρίας τροφοδοτείται, μέχρι διακοπής το 2020, η Τουρκία αλλά και η χώρα μας. Το σύνολο αυτών των κρατών πάσχουν από ανύπαρκτη ή υποδιερευνηθείσα δυνατότητα παραγωγής, περιορισμένη αποθηκευτική δυνατότητα και απουσία αγωγών διπλής κατεύθυνσης οι οποίοι θα μπορούσαν να παράσχουν σημεία εισαγωγής εναλλακτικών ποσοτήτων φυσικού αερίου.

Η υπερεξάρτησή τους από το φυσικό αέριο της Ρωσίας, παρέχει ισχυρό πρόσχημα στις ΗΠΑ και πολιτική βούληση στην ΕΕ για την εισαγωγή του ακριβότερου από το ρωσικό, αμερικανικού υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στο πλαίσιο της εξελισσόμενης γεωπολιτικής διαπάλης. Το σχέδιο ΗΠΑ/ΕΕ περιλαμβάνει δίκτυο κάθετων (βορράς-νότος) και οριζόντιων (ανατολή-δύση) διασυνδετήριων αγωγών και τερματικές εγκαταστάσεις LNG, όλων στενά συνδεδεμένων με το δίκτυο του SGC και ειδικότερα με τον λίαν προσεχώς ολοκληρωμένο αγωγό TAP (878 χιλ., μεταφορική δυνατότητα αρχικώς 10 δισ. m3/ετησίως και σε δεύτερη φάση άλλων 10 δισ. m3/ετ.).

Τα κράτη-μέλη της ΕΕ, Ελλάς, Βουλγαρία και Ρουμανία, υπέγραψαν διακήρυξη υποστήριξης προς το σχέδιο Κάθετος Διάδρομος (Vertical Corridor, 2014). Αυτό περιλαμβάνει: Τον Διασυνδετήριο αγωγό Βουλγαρίας-Ρουμανίας (IBR, 25 χιλ., 24 εκατ. ευρώ εκ των οποίων τα 9 εκατ. δίδονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή), τον Διασυνδετήριο αγωγό Ρουμανία-Ουγγαρία (IRH), τον ανάστροφης ροής Διασυνδετήριο αγωγό Βουλγαρία-Σερβία (IBS, 150 χιλιομέτρων, σημαντικού λόγω της κατά 30% αύξησης εισαγωγής στην Σερβία φυσικού αερίου από την Gazprom-2017), τον Διασυνδετήριο αγωγό Βουλγαρία-Βόρεια Μακεδονία τον Διασυνδετήριο αγωγό Ρουμανία-Μολδαβία-Ουκρανία (IRMU), τον αγωγό BRUA (Βουλγαρία-Ρουμανία-Ουγγαρία-Αυστρία) και τον Διασυνδετήριο αγωγό Ιονίου Αδριατικής (IAP) των δυτικών Βαλκανίων (Αλβανία-Μαυροβούνιο-Βοσνία Ερζεγοβίνη-Κροατία). Στην Κροατία, μάλιστα, προβλέπεται η εισαγωγή αμερικανικού LNG μέσω σταθμού επαναεριοποίησης.