Γιατί αποτυγχάνει πάντα το «Μαξίμου»;

Όσον αφορά τις υποδομές προτείνεται η προσωρινή μετεγκατάσταση της βασικής δομής εξουσίας του Μαξίμου, δηλαδή το γραφείο του Πρωθυπουργού, στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας και η κατασκευή μιας νέας υποδομής με όλες τις απαιτούμενες προδιαγραφές στο ακίνητο του Δημοσίου στο Γουδί. Τα προτερήματα αυτής της ενέργειας θα είναι πολλαπλά. Καταρχάς η ασφάλεια θα είναι σημαντικά υψηλότερη, από κάθε άποψη, όπως και οι μετακινήσεις όλων των επισκεπτών. Επιπλέον, στο Πεντάγωνο και στο νέο κτίριο θα υπάρχουν επαρκείς χώροι για όλη την δομή του γραφείου του Πρωθυπουργού και για τους συνεργάτες του, που πρέπει να είναι στον ίδιο χώρο, και βασική υποδομή ασφαλείας στην διακίνηση των εγγράφων και των δεδομένων. Το Μέγαρο Μαξίμου μπορεί να παραδοθεί στην Προεδρία της Δημοκρατίας ή να παραμείνει ιστορικό αξιοθέατο, σίγουρα, όμως, δεν μπορεί να έχει καμία ουσιαστική χρησιμότητα πέρα από συμβολική.

ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Ή ΤΟ «ΓΥΑΛΙΝΟ ΚΛΟΥΒΙ»

Ας περάσουμε τώρα στο δεύτερο σημείο, αυτό της οργάνωσης του συστήματος εξουσίας που αποκαλείται «Μαξίμου». Ξεκινάμε από το προφανές, ότι η εκφώνηση ωραίων λόγων και οι ίδιοι οι λόγοι, μαζί με τις καλές προθέσεις και την ειλικρινή επιθυμία να πετύχεις σπουδαία πράγματα για την πατρίδα σου και την κοινωνία, δεν αρκούν. Η εξουσία δεν έχει ανάγκη από ηθικά λογύδρια αλλά από αποτελέσματα. Ηθική στην εξουσία είναι η επίτευξη των ηθικών σου στόχων και όχι η απλή δήλωσή τους. Μαζί με την αρετή χρειάζεται και η αποτελεσματικότητα, και αποτελεσματικότητα είναι ο συνδυασμός της εμπειρίας σε συγκεκριμένα θέματα, με την ευφυΐα και την συναισθηματική νοημοσύνη. Οι ωραίοι λόγοι και οι καλές προθέσεις καίγονται στην πυρά της κακής οργάνωσης, της ανικανότητας και των προσωπικών επιδιώξεων αυτών που μοιράζονται την εξουσία με τον ηγέτη. Για εκείνον δε, ο χειρότερος εχθρός του είναι η διαμεσολάβηση της πληροφορίας από τους «φίλους» γύρω του ή από αυτούς που εμπιστεύεται, καθώς τα «μαντρόσκυλα» δεν φυλούν ποτέ τη μάντρα, αλλά τον ρόλο τους στη μάντρα. Η συστηματική αποστέρηση της πληροφορίας που επιχειρούν όλα τα ανταγωνιστικά συστήματα εξουσίας γύρω από τον βασικό άξονα ή πόλο της εξουσίας, και η θέαση του κόσμου μέσα από τα δικά τους μάτια, οδηγεί σε πραγματική διακυβέρνηση και άσκηση εξουσίας από τα υποσυστήματα γύρω από το βασικό σύστημα εξουσίας, σε λανθασμένες αποφάσεις, σε υποτίμηση καλών και ικανών προσώπων και εξύψωση ανίκανων και λιγότερο «επικίνδυνων» ή ανταγωνιστικών για την εξουσία των υποσυστημάτων. Επιπλέον, κάθε πληροφορία που φτάνει «διαμεσολαβημένη» και αξιοποιείται ως έχει, στον βωμό της απομείωσης της πολυπλοκότητας της καθημερινότητας και της άσκησης της εξουσίας, ενδέχεται να περιέχει «ξεκαθάρισμα λογαριασμών», εμπάθεια, απόψεις ανταγωνιστικών οικονομικών συμφερόντων ή απλώς λανθασμένη κρίση.

Η διαμεσολαβημένη πληροφόρηση του ηγέτη αποθρασύνει εν τέλει τα ανταγωνιστικά υποσυστήματα που καταλήγουν να ασκούν ξεδιάντροπη εξουσία μιλώντας «στο αυτί του ηγέτη». Η απάντηση σε αυτό το πρόβλημα είναι: «Δεν εμπιστεύομαι κανέναν παρά μόνο όλους», ήτοι, μιλώ με πολύ κόσμο, διασταυρώνω κάθε πληροφορία και τιμωρώ παραδειγματικά τις προσωπικές ατζέντες και κυρίως την παραπληροφόρηση. Στο bottleneck [στμ: την στενωπό] της εξουσίας, δηλαδή σε υπουργικό επίπεδο, οι τριβές είναι μεγάλες και οι Υπουργοί έχουν την συνήθεια να αλληλοεξοντώνονται. Γι’ αυτό το διευθυντήριο του Πρωθυπουργού πρέπει να συζητάει πάντα με όλα τα ανταγωνιστικά συστήματα και να αναζητά την αλήθεια ή τη μεγαλύτερη δυνατή γνώση της κατάστασης που θέλει να αναλύσει.

Η άσκηση της εξουσίας είναι ιδιαίτερα σημαντικό και πολύπλοκο ζήτημα για να αφήνεται στην τύχη ή στις δυνητικές ικανότητες ορισμένων προσώπων. Η αποτελεσματική διοίκηση, όμως, στο γραφείο του Πρωθυπουργού σημαίνει και αποτελεσματική οργάνωση των προσώπων που εργάζονται για τον Πρωθυπουργό και γύρω από αυτόν, καθώς η δύναμη και η αποτελεσματικότητα όλων των ηγετών είναι αυτή των συνεργατών τους. Ο προσωπάρχης στο σύστημα εξουσίας των ΗΠΑ είναι ιδιαίτερα σημαντικό πρόσωπο. Το ίδιο συμβαίνει και σε όλα τα αναπτυγμένα ευρωπαϊκά συστήματα εξουσίας.

Στον αντίποδα, στην Ελλάδα, τα πρόσωπα που ασκούν αυτή την εξουσία λαμβάνουν διαφορετικές μορφές και έχουν συνήθως διαφορετικούς ρόλους και «συστατική επιστολή». Σίγουρα, ο Διευθυντής του Γραφείου του Πρωθυπουργού δεν μπορεί να μοιάζει με γραμματέα ή να έχει τον ρόλο ενός νευρικού διώκτη όλων ή, ακόμα χειρότερα, να διευθετεί οικονομικά συμφέροντα ή να λειτουργεί ως εισπράκτορας για λογαριασμό του, για λογαριασμό του κόμματος ή άλλων. Επίσης, μετά βεβαιότητας, οι συστάσεις του δεν μπορεί να προέρχονται από την αγορά ή από έναν μεγάλο επιχειρηματία, ούτε χρειάζεται να είναι παιδικός φίλος του Πρωθυπουργού, για να υπάρχει εμπιστοσύνη στο σύστημα, αλλά πρέπει να έχει καλές επαφές με την «αγορά» για να φτάνει στον ίδιο κάθε χρήσιμη πληροφορία. Ανθρώπους της απολύτου εμπιστοσύνης του μπορεί να έχει κάθε Πρωθυπουργός, ωστόσο αυτό που είναι ιδιαιτέρως σημαντικό είναι να περιβάλλεται από ικανούς ανθρώπους, με διοικητική, οργανωτική και επιστημονική επάρκεια. Επίσης, η εμπιστοσύνη χτίζεται ή καταστρέφεται πάντα μέσα από την συνεργασία. Έτσι, μπορεί να ξεκινήσεις να συνεργάζεσαι με πρόσωπα που δεν εμπιστεύεσαι απολύτως, γιατί δεν γνωρίζεις καλά, ή με άλλα που γνωρίζεις πολύ καλά και τα εμπιστεύεσαι απόλυτα. Σε κάθε περίπτωση η τριβή της άσκησης της εξουσίας μπορεί να αλλοιώσει σημαντικά την σχέση και να τη μεταβάλει προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο.