Σι, αυτός που επιβιώνει

Αφότου ο Κινέζος πρόεδρος, Σι Τζινπίνγκ, εξασφάλισε μια ιστορική τρίτη θητεία τον Οκτώβριο του 2022, πολλοί Δυτικοί αναλυτές τον χαρακτήρισαν ως έναν σύγχρονο αυτοκράτορα. Αλλά μόλις τέσσερις μήνες αργότερα, μια ματιά στα πρωτοσέλιδα υποδηλώνει ότι δέχεται πιέσεις στο εσωτερικό του και ότι η λαβή του στην εξουσία ίσως να είναι πιο χαλαρή από όσο πολλοί πίστευαν. Μια ακατάστατη έξοδος από την κινεζική πολιτική μηδενικής Covid και ένα χαμένο μπαλόνι κατασκοπείας -που φέρεται να είναι έργο του κινεζικού στρατού ο οποίος προσπαθεί να εμποδίσει τον Σι να σταθεροποιήσει τις σχέσεις με την Ουάσινγκτον- θεωρούνται από ορισμένους παρατηρητές ως ενδείξεις ότι ο Κινέζος ηγέτης βρίσκεται ξαφνικά σε δύσκολη θέση. Αλλά τέτοιες αναλύσεις αγνοούν τόσο την αδίστακτη πολιτική πανουργία του Σι όσο και τις προσπάθειές του να διαχειριστεί καλύτερα τις εγγενείς παθογένειες ενός συστήματος του οποίου τα ελαττώματα θεωρούνται από τους μεγαλοπαράγοντες του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος (ΚΚΚ) ως αποδεκτά ρίσκα όσο παραμένουν στην εξουσία.

Μετάδοση ομιλίας του Κινέζου προέδρου, Σι Τζινπίνγκ, στο Πεκίνο, τον Μάιο του 2022. Tingshu Wang / Reuters
-----------------------------------------------

Χαρακτηριστικό γνώρισμα της διακυβέρνησης του Σι ήταν η τάση του να βάζει μεγάλα στοιχήματα που πιστεύει ότι θα βγουν σε καλό στον ίδιο και στην Κίνα. Στην αρχή της θητείας του, ξεκίνησε μια εκκαθάριση κατά της διαφθοράς που αποδεκάτισε τους άλλοτε κραταιούς βαρόνους του Πολιτικού Γραφείου, του στρατού, και των υπηρεσιών ασφαλείας. Πολλοί αναλυτές πίστευαν ότι μια τέτοια κίνηση θα ήταν αδύνατη εκείνη την στιγμή: υπέθεταν ότι ο Σι περιοριζόταν από ισχυρές ομάδες συμφερόντων, όπως ακριβώς [περιορίζονταν] και οι δύο προκάτοχοί του.

Όμως ο Σι ξεπέρασε γρήγορα αυτούς τους υποτιθέμενους βαρόνους, κάτι που του επέτρεψε να ξεκινήσει μια μετασχηματιστική πολιτική ατζέντα σχετικά νωρίς στην διακυβέρνησή του. Αυτό που ακολούθησε ήταν άλλα μεγάλα στοιχήματα, συμπεριλαμβανομένου του ριψοκίνδυνου παιχνιδιού του για την απομόχλευση του χρηματοπιστωτικού τομέα της Κίνας που μαστίζεται από το χρέος, της αδιαπραγμάτευτης στάσης του στην παγκόσμια σκηνή, και του ισχυρισμού του ότι η Κίνα διαθέτει ένα μοναδικό και αποτελεσματικό μοντέλο ανάπτυξης -αυτό που ο Σι αποκαλεί «εκσυγχρονισμό κινεζικού τύπου»- το οποίο μπορεί να λειτουργήσει και για άλλους. Οι Δυτικοί αναλυτές καταδικάζουν απερίφραστα αυτές τις καινοτομίες ως καταστροφικές για την Κίνα και απειλητικές για άλλες χώρες. Αλλά η σκληρή αλήθεια είναι ότι είναι πολύ νωρίς για να γίνουν τέτοιες σίγουρες κρίσεις.

Τα περισσότερα από τα μεγάλα στοιχήματα του Σι έχουν ένα κοινό: κρατούν τους αντιπάλους του, εγχώριους και ξένους, εκτός ισορροπίας. Ως μια λενινιστική οργάνωση η οποία επιβλέπει μια συνεχή επανάσταση που έχει τις ρίζες της στις λεγόμενες αντιφάσεις και τον αγώνα, το ΚΚΚ στερείται, ακόμη και αποφεύγει, τη νομιμοποίηση που τα δημοκρατικά συστήματα αντλούν από τους θεσμούς τους ή από τις κοινές πεποιθήσεις όπως η συνταγματική τάξη. Στα μάτια του Σι, αυτό καθιστά τις γραφειοκρατικές αρχές της Κίνας πιθανά αντίπαλα κέντρα εξουσίας, δίνοντάς του κίνητρο να τις κρατήσει αποσυνδεδεμένες -και ίσως ακόμη και σε αντιπαράθεση- μεταξύ τους.

Αλλά η υπερβολική απομόνωση των γραφειοκρατικών Αρχών ενέχει τον κίνδυνο να δημιουργηθούν αυτόνομα φέουδα που είναι μόνο ονομαστικά πιστά στα κομματικά τους αφεντικά. Αυτό το δίλημμα έχει ταλαιπωρήσει κάθε ηγέτη της Κίνας από την εποχή του Μάο Τσετούνγκ, αλλά ο Σι [1] το έχει επιτείνει με την εμμονική του έμφαση στην κυριαρχία του κόμματος. Η λύση του, το «πολιτικό σοκ και δέος», αναμειγνύει την ωμή εξουσία με νέες θεσμικές ρυθμίσεις που ενισχύουν αυτήν την εξουσία. Επειδή διατηρεί τα κύρια όργανα ασφαλείας της Κίνας υπό αυστηρότερο πολιτικό έλεγχο, αυτή η αναπτυσσόμενη προσέγγιση μπορεί να καταστήσει το Πεκίνο λιγότερο επικίνδυνο από όσο θέλουν να αναγνωρίσουν όσοι προωθούν το αφήγημα ενός νέου ψυχρού πολέμου με την Κίνα. Δυστυχώς, θα χρειαστεί υπομονή, αυτοπεποίθηση, και ατσάλινη δέσμευση σε μια πολιτική για την Κίνα που θα έχει τις ρίζες της μόνο στο εθνικό συμφέρον για να το ανακαλύψει κανείς -όλα αυτά είναι ελλιπή στην σημερινή Ουάσινγκτον.

Ο ΣI ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΝΑ ΕΚΠΛΗΣΣΕΙ

Πολλοί παρατηρητές σοκαρίστηκαν όταν η Κίνα εγκατέλειψε ξαφνικά [2] την πολιτική της για μηδενική COVID στα τέλη του 2022. Είχαν σκεφτεί ότι ο Σι χασομερούσε ενώ η οικονομία της Κίνας καιγόταν, προκειμένου να αρνηθεί να δώσει πυρομαχικά στους αντιπάλους του ενόψει του 20ου Συνεδρίου του Κόμματος, ή ότι είχε εμμονή με την οικοδόμηση της οδηγούμενη από τις παρακολουθήσεις δυστοπικής του χώρας-θαύμα. Λίγο πριν από το συνέδριο, η γενική αντίληψη ήταν ότι ο Σι θα μπορούσε να εγκαταλείψει την πολιτική [της μηδενικής COVID] μετά το κονκλάβιο επειδή δεν είχε πλέον νόημα ή ότι ένας «σωτήρας πρωθυπουργός» από μια αντίπαλη ηγετική ομάδα θα μπορούσε να εμφανιστεί και να αντιδράσει στην λανθασμένη προσέγγιση του Σι. Αυτές οι ελπίδες διαψεύστηκαν όταν αντί γι’ αυτά διορίστηκε μια υποτιθέμενη συκοφαντική ομάδα από «yes men» του Σι, χωρίς να έχει μείνει κανένας να «πει στον αυτοκράτορα ότι δεν φορούσε ρούχα». Και όμως, οι παρατηρητές εξακολουθούν να ερμηνεύουν την απόφαση του Σι να καταργήσει την πολιτική του για μηδενική COVID ως απόδειξη ότι τρομοκρατήθηκε από μερικούς φοιτητές που κρατούσαν λευκά χαρτιά. Τέτοια σχόλια, με την σειρά τους, προκάλεσαν περισσότερες προτάσεις ότι η τρίτη θητεία του Σι κειτόταν ήδη σε ερείπια.