Ο Πούτιν ξεμένει από επιλογές στην Ουκρανία

Οι ρωσικές ελίτ γνωρίζουν πολύ καλά ότι ο πόλεμος ήταν μια τρομερή αστοχία και πάει άσχημα. Δεν έχουν την τάση να κάνουν πολλά γι' αυτό, επειδή φοβούνται τον Πούτιν και έναν χαοτικό κόσμο χωρίς αυτόν. Είναι αρκετά πατριώτες ώστε να πιστεύουν ότι παρά την πρόσθετη πίεση, το σύστημα μπορεί με κάποιον τρόπο να λειτουργήσει και ότι η χώρα θα τα καταφέρει. Είναι στην πρώτη γραμμή του μετώπου που η έκταση της αστοχίας έχει γίνει αναπόφευκτη και όπου υπάρχουν οι περισσότερες ενδείξεις διαφωνίας. Η σύντομη ανταρσία της ομάδας μισθοφόρων Wagner είχε να κάνει σε μεγάλο βαθμό με την επιθυμία του ηγέτη της, Γιεβγκένι Πριγκόζιν, να προστατεύσει το επιχειρηματικό του μοντέλο από το Υπουργείο Άμυνας. Αλλά ο Prigozhin αξιοποίησε επίσης μια ευρύτερη δυσαρέσκεια για την ανώτατη διοίκηση της Ρωσίας και για την χωρίς φαντασία στρατηγική της, τις σπάταλες τακτικές της, και τις διεφθαρμένες πρακτικές της.

Ο Πριγκόζιν έχασε τον άμεσο αγώνα εξουσίας, τον οπλισμό, και τις επιχειρήσεις του, αν όχι, ακόμη, την ζωή ή την ελευθερία του. Αντιμετωπίζοντας τον πρώην άνθρωπο εμπιστοσύνης του, ο Πούτιν έδειξε περισσότερο τρωτότητα παρά αδυναμία. Το αποτέλεσμα κατέστησε πολύ πιο δύσκολο να υποβιβάσει τον υπουργό Άμυνάς του, Σεργκέι Σοϊγκού, ή τον ανώτατο διοικητή, Βαλέρι Γκεράσιμοφ, παρά την αποδεδειγμένη ανικανότητά τους και την απώλεια υποστήριξης μεταξύ της τάξης των αξιωματικών. Αλλά η αφοσίωση προηγείται. Είναι οι στρατιωτικοί αξιωματούχοι οι οποίοι συνδέονται στενά με τον Πριγκόζιν που έχουν παραγκωνιστεί.

Εν τω μεταξύ, ο Γκεράσιμοφ φαίνεται ότι απέλυσε τον στρατηγό Ivan Popov, διοικητή της 58ης Στρατιάς Αεράμυνας Συνδυασμένων Όπλων, αφού παραπονέθηκε με πικρία για τις συνθήκες που επιβλήθηκαν στα στρατεύματά του, τα οποία κατά τα λεγόμενά του «μαχαιρώθηκαν πισώπλατα». Τα παράπονα στα οποία έδωσε φωνή ο Popov είναι ευρέως διαδεδομένα και δεν πρόκειται να εξαφανιστούν, ειδικά αν η Ουκρανία συνεχίσει να διαταράσσει την ρωσική διοικητική μέριμνα, και δεν είναι σαφές τι μπορούν να κάνουν οι Ρώσοι διοικητές για να τα αντιμετωπίσουν. Η ρωσική απάντηση στην προέλαση των ουκρανικών δυνάμεων ήταν να διοχετεύσει τα πάντα στις αντεπιθέσεις. Αυτό έχει οδηγήσει σε κάποιες έντονες εμπλοκές και περιστασιακές επιτυχίες, αλλά ο στρατός της Ουκρανίας έχει προσαρμοστεί μετά τις πρώτες απογοητεύσεις και συνεχίζει να έχει την πρωτοβουλία και την μεγαλύτερη δυναμική.

Καθώς αυτές οι εξελίξεις υπονομεύουν το ηθικό των δυνάμεων της πρώτης γραμμής, διαβρώνουν επίσης την εμπιστοσύνη της ελίτ, ακόμη και την θέση του Πούτιν. Οι προηγούμενες ρωσικές οπισθοδρομήσεις, ή τουλάχιστον εκείνες της κλίμακας που δεν μπορούσαν να κρυφτούν, προκάλεσαν σημαντικές αλλαγές στην ρωσική στρατηγική. Μετά την αποτυχία της αρχικής μάχης για το Κίεβο, δόθηκε εκ νέου έμφαση στη Ντονμπάς. Μετά το επίτευγμα της Ουκρανίας στο Χάρκοβο τον Σεπτέμβριο του 2022, η Μόσχα αποφάσισε να αυξήσει το διακύβευμα με πιο φιλόδοξους πολεμικούς στόχους, μαζική κινητοποίηση, και εκστρατεία βομβαρδισμών κατά των κρίσιμων υποδομών της Ουκρανίας. Μέχρι στιγμής, η πιο ουσιαστική απάντηση ήταν τιμωρητική: τερματισμός της συμφωνίας που επέτρεπε στην Ουκρανία να εξάγει σιτηρά και στην συνέχεια χτύπημα του ουκρανικού λιμανιού της Οδησσού.

Αν υπάρξει άλλη μια μεγάλη νίκη για την Ουκρανία (και τίποτα δεν είναι εγγυημένο εδώ), δεν είναι σαφές ποιες επιλογές θα είναι διαθέσιμες για να παράσχουν στη Μόσχα μια πιο αποτελεσματική στρατηγική. Η επιλογή θα ήταν δυσάρεστη για τον Πούτιν: πρέπει είτε να επιβεβαιώσει ότι η Ρωσία χάνει έναν περιττό πόλεμο είτε να επιμείνει στην διεξαγωγή ενός πολέμου που δεν μπορεί να κερδηθεί.

Μια διέξοδος από ένα τέτοιο δίλημμα θα μπορούσε να είναι να βάλει ο Πούτιν τους προπαγανδιστές του να επινοήσουν μια ιστορία για να εξηγήσουν γιατί, παρά την εμφάνιση της ήττας, η Ρωσία στην πραγματικότητα κέρδισε. Η πιο απλή ιστορία που μπορεί να πει είναι ότι ο πόλεμος της Ρωσίας δεν είναι με την Ουκρανία, αλλά με το ΝΑΤΟ. Το Κρεμλίνο έχει ήδη πει αυτή την ιστορία για να εξηγήσει τις ρωσικές οπισθοδρομήσεις και να δείξει το πώς η Ουκρανία ενεργεί ως πράκτορας της Δύσης. Το αφήγημα θα μπορούσε να μετατραπεί σε μια ηρωική αφήγηση για το πώς, ενάντια σε όλες τις πιθανότητες, η Ρωσία επέζησε από την οργή της ισχυρότερης συμμαχίας του κόσμου. Αλλά αυτή η ιστορία είναι επίσης, από την ρωσική οπτική γωνία, υποδεέστερη διότι αν η Ρωσία βρισκόταν πραγματικά σε πόλεμο με το ΝΑΤΟ, δεν θα είχε καμία πιθανότητα νίκης. Όπως και να έχει, κάθε νέα πρωτοβουλία των χωρών του ΝΑΤΟ για την υποστήριξη της Ουκρανίας ακολουθείται από τρομερές προειδοποιήσεις από τη Μόσχα, συνήθως από τις επαναλαμβανόμενες απειλές του πρώην προέδρου, Ντμίτρι Μεντβέντεφ, για τα τρομερά, απροσδιόριστα αντίποινα που θα ακολουθήσουν. Τέτοιες επικλήσεις του ολέθρου δεν έχουν ακόμη αποτρέψει τους συμμάχους της Ουκρανίας.

Η Μόσχα προέβαλε ένα πιο εύλογο επιχείρημα πέρυσι, ισχυριζόμενη ότι ο συνδυασμός της ενεργειακής στενότητας της Ευρώπης και της ανησυχίας για το κόστος θα οδηγούσε την Δύση να μειώσει την στήριξή της στην Ουκρανία. Ίσως ο Πούτιν ελπίζει τώρα να επιτύχει το ίδιο αποτέλεσμα με την έλλειψη τροφίμων, παρόλο που αυτό θα βλάψει κατά τα άλλα συμπαθούσες χώρες. Ίσως να απογοητευτεί: παρόμοιες ενέργειες δεν έχουν ακόμη κάμψει την Δυτική υποστήριξη προς την Ουκρανία. Τους τελευταίους έξι μήνες, περισσότερα και καλύτερα όπλα έχουν παραδοθεί στο Κίεβο. Από ορισμένες απόψεις, οι χώρες του ΝΑΤΟ υπόκεινται στις ίδιες πιέσεις που δέχεται και η Ρωσία˙ το να μην χάσει είναι επίσης ζωτικό συμφέρον της Δύσης.

Ο ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ