Μπορεί η Ινδία να φέρει Ρωσία και Ουκρανία στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων;

Η συνάντηση μεταξύ του Μόντι και του Ζελένσκι σηματοδότησε μια αξιοσημείωτη αλλαγή στην προσέγγιση της Ινδίας έναντι της Ουκρανίας. Τους τελευταίους μήνες, το Νέο Δελχί έχει κάνει βήματα που δείχνουν ότι έχει επιτέλους αρχίσει να ασχολείται σοβαρά με την Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένης της διευκόλυνσης των συνομιλιών μεταξύ του προσωπάρχη του Ζελένσκι, Andriy Yermak, και του συμβούλου εθνικής ασφάλειας του Μόντι, Ajit Doval, σχετικά με τις διμερείς σχέσεις και το ειρηνευτικό σχέδιο δέκα σημείων για την Ουκρανία. Προηγουμένως, η διατήρηση ισχυρών δεσμών της Ινδίας με την Ρωσία -συμπεριλαμβανομένων των διευρυμένων αγορών ενέργειας- μετά την εισβολή είχε κερδίσει την παγκόσμια προσοχή και είχε προκαλέσει την Δυτική ανυπομονησία. Τώρα, η Ινδία ακολουθεί διαφορετική στάση. Αν και ανεπαίσθητη, η αλλαγή αυτή είναι προϊόν πολλών παραγόντων, συμπεριλαμβανομένης της επιθυμίας του Μόντι να παρουσιαστεί ως παγκόσμιος πολιτικός άνδρας ενόψει των γενικών εκλογών του 2024, της αυξανόμενης ινδικής ανησυχίας για τις κινεζικές φιλοδοξίες, της ταυτόχρονης ανάγκης να ικανοποιήσει τις Δυτικές ευαισθησίες, και της επιτακτικής ανάγκης της εξισορρόπησης των αντιπάλων που αποτελεί κεντρικό στοιχείο της ινδικής στρατηγικής παράδοσης.

Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι μια μη Δυτική δύναμη ενδιαφέρεται τόσο πολύ για την ουκρανική σύγκρουση. Μέχρι στιγμής, οι πιο ουσιαστικές συμφωνίες που έχουν συναφθεί μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας κατά την διάρκεια του πολέμου έχουν μεσολαβηθεί από την Τουρκία: οι συμφωνίες που τώρα έχουν καταρρεύσει για τη μεταφορά πολύ αναγκαίων σιτηρών και γεωργικών προϊόντων μέσω της Μαύρης Θάλασσας. Πρωτοβουλίες που υποστηρίζονται από Δυτικές χώρες οι οποίες είναι στενοί σύμμαχοι και υποστηρικτές της Ουκρανίας ή από την ευεργέτιδα της Ρωσίας, Κίνα, θα αντιμετωπιστούν αναπόφευκτα με καχυποψία. Η Ινδία έχει μια μοναδική ευκαιρία να εμπλακεί ακριβώς επειδή δεν έχει καταδικάσει την Ρωσία και συνεχίζει να διατηρεί δεσμούς με τη Μόσχα. Λίγο περισσότερο από μια εβδομάδα μετά την συνάντηση με τον Ζελένσκι, ο Μόντι τηλεφώνησε στον Πούτιν για να παροτρύνει τον «διάλογο και την διπλωματία» για τον τερματισμό του πολέμου. Στην τελευταία σύνοδο κορυφής του G-20 στην Ινδονησία, η Ινδία βοήθησε τα μέλη της ομάδας, συμπεριλαμβανομένων των αντιπάλων Ρωσίας και Ηνωμένων Πολιτειών, να καταλήξουν σε μια συμφωνία σχετικά με το λεκτικό της επίσημης δήλωσης που εκδόθηκε στο τέλος της συνόδου. Όπως επεσήμανε ο Subrahmanyam Jaishankar, ο Ινδός υπουργός Εξωτερικών: «η Ινδία δεν θα ήταν σε θέση να μεσολαβήσει πολύτιμα και να συμβάλει στην εκτόνωση της κατάστασης αν είχε κάνει αυτό που η Δύση ήθελε [από αυτήν] να κάνει κατά τα πρώτα στάδια του πολέμου».

Τον Σεπτέμβριο, η Ινδία θα φιλοξενήσει την επόμενη σύνοδο κορυφής του G-20. Μπορεί να υπογραμμίσει περαιτέρω την ηγετική της ικανότητα προτείνοντας και καθοδηγώντας μετριοπαθείς διπλωματικές ανταλλαγές μεταξύ της Ρωσίας, της Ουκρανίας, και των εταίρων τους. Οι μεγάλες προτάσεις για τον τερματισμό του πολέμου -όπως έχουν προσφερθεί από διάφορες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Βραζιλίας, της Κίνας, και της Ινδονησίας- είναι απίθανο να ληφθούν σοβαρά υπόψη σε αυτό το στάδιο. Όμως η Ινδία μπορεί να φέρει τους αντιπάλους στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, επιδιώκοντας πιο προσωρινές συμφωνίες και συνεννοήσεις.

Το Νέο Δελχί θα μπορούσε να ενθαρρύνει και να διευκολύνει τον διάλογο μεταξύ των μερών για μια σειρά από θέματα χαμηλότερης τάξης. Κατά την διάρκεια των πρόσφατων συνομιλιών μου και των συζητήσεων με αξιωματούχους και μέλη της στρατηγικής κοινότητας στο Νέο Δελχί και στο Κίεβο, προέκυψαν ορισμένες χρήσιμες ιδέες με δυνατότητα πρακτικής εφαρμογής. Πρώτον, η Ινδία θα μπορούσε να φιλοξενήσει συναντήσεις υψηλού επιπέδου μεταξύ των αντιπάλων. Το Νέο Δελχί ήταν τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους ο τόπος διεξαγωγής της πρώτης συνάντησης μετά το ξέσπασμα του πολέμου μεταξύ του Σεργκέι Λαβρόφ, του Ρώσου υπουργού Εξωτερικών, και του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν. Ομοίως, ενόψει της φετινής συνόδου κορυφής του G-20, το Νέο Δελχί θα μπορούσε να ενθαρρύνει ενεργά περισσότερες συναντήσεις αυτού του είδους στην Ινδία μεταξύ διαφόρων φορέων. Παρόλο που το Νέο Δελχί είναι απίθανο να προσκαλέσει την ουκρανική συμμετοχή στο ίδιο το G-20 (η Ουκρανία δεν είναι μέλος), η σύνοδος κορυφής θα μπορούσε να γίνει αφορμή για «τυχαίες συναντήσεις», «προσεγγίσεις», περιθωριακές συναντήσεις, ή ακόμη και πιο επίσημες συζητήσεις μεταξύ ηγετών από την Ρωσία, το Ηνωμένο Βασίλειο, τις Ηνωμένες Πολιτείες, και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το Νέο Δελχί θα μπορούσε να προσφέρει τα ευγενικά καλοπιάσματα ενός ουδέτερου αλλά ενδιαφερόμενου προξενητή.