Το τέλος της εποχής του Πετρέους

Ο στρατηγός Τζορτζ Κέισι, τότε διοικητής των αμερικανικών δυνάμεων στο Ιράκ, είχε υπογράψει ένα σχέδιο εκστρατείας COIN το προηγούμενο καλοκαίρι, επηρεασμένος από δύο στρατηγικούς συμβούλους του, τον Σεπ και τον συνταγματάρχη Γουίλιαμ Χιξ (William Hix), συν-ιδρυτές της ακαδημίας COIN. Αλλά μέχρι τη στιγμή της επίθεσης στην Σαμάρα, ο Σεπ, ο Χιξ, και η ομάδα των συμβούλων του - ως επί το πλείστον ένα think-tank από δόκτορες (Ph.D.), με το παρατσούκλι «δόκτορες χωρίς εντολές» (doctors without orders) – είχαν μετατεθεί αλλού. Και υποστήριξη του Κέισι στην COIN ήταν πάντοτε ρηχή. Είχε υπηρετήσει στη Βοσνία, αλλά σε αντίθεση με τον Πετρέους, το είδε όχι ως μοντέλο για μελλοντικούς πολέμους, αλλά ως μια παγίδα, στην οποία οι ντόπιοι εκμεταλλεύτηκαν την μεγάλη και ενεργό παρουσία των ΗΠΑ για να αποφύγουν τις δικές τους ευθύνες, ακόμη και όταν η δυσαρέσκεια για τους ξένους μεγάλωσε. Ο Κέισι ήταν επίσης ένας θεσμικός στρατιωτικός, και από αυτήν την άποψη έβλεπε ότι το Ιράκ ρουφούσε τους πόρους του στρατού. Τέλος, είχε τις διαταγές του: ο Ράμσφελντ τού έλεγε να μειώσει την αμερικανική παρουσία και να φύγει από το Ιράκ το συντομότερο δυνατόν.

Έτσι, ο Κέισι απάντησε στην βομβιστική επίθεση στη Σαμάρα και στην επακόλουθη βία, επιστρέφοντας στις προ-COIN θέσεις του. Ο πόλεμος, όπως το είδε ο Κέισι, είχε εκφυλιστεί σε μια μάχη για την πολιτική και οικονομική ισχύ μεταξύ πολλών εθνικο-θρησκευτικών φατριών και, χωρίς να υπάρχει καμία εξέγερση, δεν είχε νόημα να ακολουθήσει στρατηγικές αντιεξέγερσης. Επανήλθε στην μόνη εναλλακτική λύση που ήξερε, το αρχικό σχέδιό του, που είχε καταρτιστεί πριν ο Χιξ και ο Σεπ ενταχθούν στο προσωπικό του, το οποίο (σχέδιο) συμπεριελάμβανε την απόδοση της εξουσίας στην ιρακινή κυβέρνηση και την γρήγορη απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων.

Για τους υποστηρικτές της COIN, ο Κέισι καθόριζε την αντιεξέγερση πολύ κυριολεκτικά. Μια άλλη φράση για τέτοιου είδους εκστρατείες, στο κάτω - κάτω, είναι «επιχειρήσεις σταθερότητας», και την άνοιξη του 2006 το Ιράκ ήταν η προσωποποίηση της αστάθειας. Η παράδοση της εξουσίας στην κυριαρχούμενη από σιίτες ιρακινή κυβέρνηση θα κάνει τα πράγματα χειρότερα παρά καλύτερα, δεδομένου ότι η κυβέρνηση ήταν και η ίδια μια από τις αντιμαχόμενες φατρίες. Η αστυνομία του Υπουργείου Εσωτερικών δεν ήταν φύλακας της δημόσιας τάξης: ήταν τάγματα θανάτου που δολοφονούσαν σουνίτες στο φως της ημέρας. Οι φρουροί του Υπουργείου Υγείας αρνούνταν τη θεραπεία σε τραυματίες σουνίτες στις πτέρυγες έκτακτης ανάγκης και, σε ορισμένες περιπτώσεις, στην πραγματικότητα τους δολοφονούσαν. Η αποκλιμάκωση και η αποστασιοποίηση (των αμερικανικών δυνάμεων) θα έριχνε λάδι στη φωτιά και, ενδεχομένως, θα πυροδοτούσε μια ευρύτερη περιφερειακή σύγκρουση.

Η εναλλακτική λύση που διατυπώθηκε από τους οπαδούς της COIN ήρθε κατευθείαν από τον Γκαλουλά. Η αποστολή ενός στρατού αντιεξέγερσης, είχε γράψει, ήταν να εξωθήσει τους κακούς από μια περιοχή κάθε φορά, και στη συνέχεια να μένει εκεί ώστε να μην ξανάρθουν. Εν τω μεταξύ, θα έπρεπε επίσης να εκπαιδεύσει τους τοπικούς αστυνομικούς και στρατιώτες, ώστε να μπορούν οι ίδιοι να ασφαλίσουν τη χώρα τους, και να βοηθήσει την τοπική κυβέρνηση να παρέχει βασικές υπηρεσίες, κερδίζοντας έτσι την πίστη του λαού, στεγνώνοντας ή εξουδετερώνοντας, την υποστήριξή του στην εξέγερση. Ο σύντομος όρος για τη στρατηγική αυτή (που πάρθηκε από μια παρόμοια, αν και σύντομη, προσπάθεια κατά τη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ) ήταν «καθάρισε, κράτησε και να οικοδόμησε»: καθάρισε τους αντάρτες, κράτησε την περιοχή και οικοδόμησε υπηρεσίες και υποστήριξη.

Το εγχειρίδιο του Πετρέους για την COIN δόθηκε στη δημοσιότητα στις 15 Δεκεμβρίου 2006 με πολλές επευφημίες, κάποια κριτική και ένα εκπληκτικό ποσοστό περιέργειας. Εν μέρει λόγω της φήμης του Πετρέους ως ήρωα της Μοσούλης και της ικανότητάς του να αντιμετωπίζει τον Τύπο και το Κογκρέσο, περίπου 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι «κατέβασαν» την ηλεκτρονική έκδοση του εγχειριδίου τον πρώτο μήνα της δημοσίευσής του στις ιστοσελίδες του αμερικανικού στρατού. Αλλά το στρατιωτικό δόγμα είναι ένα πράγμα, η εθνική πολιτική είναι κάτι άλλο. Πριν να μπορέσει να έχει σημαντική επίδραση στον πόλεμο ή ευρύτερα στον στρατό των ΗΠΑ, τέσσερις αλλαγές θα έπρεπε να γίνουν: να υπάρξει ένας νέος υπουργός Άμυνας στην Ουάσιγκτον, ένας νέος διοικητής των ΗΠΑ στο έδαφος του Ιράκ, περισσότερα στρατεύματα για την εφαρμογή της νέας προσέγγισης και ένα σαφές παράδειγμα επιτυχημένης πρακτικής εφαρμογής για να φωτίσει τον δρόμο προς τα εμπρός. Όπως συνέβη, κατά το μήνα που το εγχειρίδιο δόθηκε στη δημοσιότητα, τέθηκαν τα θεμέλια και για τις τέσσερις προϋποθέσεις.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ

Στις 7 Νοεμβρίου 2006, το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα υπέστη βαριά ήττα στις ενδιάμεσες εκλογές. Όπως σημείωσε ο Μπους, οι ψηφοφόροι είχαν δώσει στη διοίκησή του και στο κόμμα «ένα βρωμόξυλο». Στον απόηχο της ήττας, ο Μπους απέλυσε τον Ράμσφελντ, τον βασικό θεωρητικό και πιο ένθερμο υποστηρικτή της προσέγγισης του «ελαφρού αποτυπώματος», ανοίγοντας το δρόμο για σοβαρή μελέτη της εναλλακτικής στρατηγικής στο Ιράκ που είχε κερδίσει έδαφος μεταξύ των διαφωνούντων σε διάφορα κλιμάκια.