Η Πιονγιάνγκ επιμένει

Το πρόβλημα με την εξήγηση του Λανκόφ για το γιατί η Βόρεια Κορέα δεν μπορεί να επιδιώξει την οικονομική ανάπτυξη, είναι ότι έρχεται σε αντίθεση με τη δική του μαρτυρία σχετικά με το πόσες πληροφορίες έχουν διαρρεύσει από τα διάτρητα κινεζικά σύνορα. Αυτή η διαδικασία ξεκίνησε σχεδόν πριν από 20 χρόνια, όταν μεγάλος αριθμός Βορειοκορεατών διέφυγε στην Κίνα, αρχικά για να ξεφύγουν από την πείνα και αργότερα για να βρουν δουλειά. Ο λιμός τής δεκαετίας του 1990 κατέστρεψε την κεντρικά σχεδιασμένη, ιδιαίτερα πειθαρχημένη Βόρεια Κορέα που δημιουργήθηκε από τον Kim Il Sung, γεννώντας την «πραγματική» Βόρεια Κορέα που ο Λανκόφ επιδέξια περιγράφει, μια κοινωνία που πατά με το ένα πόδι στους κανόνες της αγοράς, ιδιαίτερα κινητική, στην οποία περίπου δύο εκατομμύρια άνθρωποι κατέχουν το δικό τους κινητό τηλέφωνο και όπου «ο βασικός καπιταλισμός» ακμάζει παρά τις επεισοδιακές προσπάθειες του κράτους να αποκαταστήσει το παλαιό οικονομικό σύστημα. Τομείς όπως οι μεταφορές έχουν ιδιωτικοποιηθεί, εξηγεί ο Λανκόφ, περιγράφοντας έναν Βορειοκορεάτη αποστάτη με τον οποίο συναντήθηκε στη Σεούλ και ο οποίος λειτουργεί μια μικρή εταιρεία με φορτηγά στον Βορρά. Ο Λανκόφ αναφέρει επίσης εμπειρικές μελέτες σχετικά με την άνοδο των λαϊκών αγορών, τον πολλαπλασιασμό των ιδιωτικών καταστημάτων λιανικής πώλησης και των εστιατορίων, καθώς και την αύξηση της ελευθερίας τού πληθυσμού να μετακινείται. Η κινητικότητα αυτή περιλαμβάνει την δωροδοκία προκειμένου να βρει κανείς τον δρόμο του προς την Κίνα ως και την διασύνδεσή του με τα δίκτυα που συνδέουν τους πάνω από 20.000 Βορειοκορεάτες που έχουν επανεγκατασταθεί στο Νότο. Αυτή η ήσυχη, αλλά σταθερή ροή προσώπων, αγαθών και εμβασμάτων, σημαίνει ότι οι περισσότεροι Βορειοκορεάτες γνωρίζουν λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με την ευημερία της Νότιας Κορέας και την ταχεία ανάπτυξη της Κίνας. Πράγματι, πολλοί από αυτούς παρακολουθούν νοτιοκορεατικά τηλεοπτικά προγράμματα αποθηκευμένα σε USB drives και λαθραία DVD από την Κίνα.

Με άλλα λόγια, το μυστικό έχει αποκαλυφθεί. Οι Βορειοκορεάτες γνωρίζουν ήδη ότι είναι πολύ πίσω από τους γείτονές τους. Επιπλέον, έχουν ακούσει για το πόσο άσχημα τα πάνε οι Βορειοκορεάτες αποστάτες στον υπερανταγωνιστικό νότο, όπου οι επανεγκατεστημένοι βόρειοι αγωνίζονται για να διατηρήσουν χαμηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας και διαμαρτύρονται για την κοινωνική τους απομόνωση. Το αγανακτισμένο σχόλιο τού αποχωρούντα Λη, του ψαρά ο οποίος επέστρεψε στη Βόρεια Κορέα, απηχεί τα συναισθήματα πολλών, αν όχι των περισσότερων, από όσους Βορειοκορεάτες προσπαθούν τώρα να επιβιώσουν ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας του Νότου. Ο Λανκόφ αναγνωρίζει τα δεινά των αποστατών, αλλά δεν συνδέει τα στοιχεία για να αναγνωρίσει ότι η ενσωμάτωση στην Νότια Κορέα δεν είναι μια ιδιαίτερα ελκυστική επιλογή για τους Βορειοκορεάτες, ακριβώς λόγω του οικονομικού χάσματος που αντιπροσωπεύεται στον 38ο παράλληλο.

ΤΙΠΟΤΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΓΓΥΗΜΕΝΟ

Το άλλο μεγάλο κομμάτι του βορειοκορεατικού παζλ που λείπει από την ανάλυση του Λανκόφ είναι μια εκτίμηση της επισφαλούς γεωπολιτικής κατάστασης της Βόρειας Κορέας και των επιπτώσεών της για τη στρατηγική τού καθεστώτος. Η χώρα έχει υποφέρει από την οξεία αίσθηση μιας διεθνούς ανασφάλειας μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, όταν η Μόσχα εγκατέλειψε την Πιονγκγιάνγκ, διακόπτοντας απότομα τις εμπορικές σχέσεις και την οικονομική βοήθεια, και το Πεκίνο πρόδωσε την Πιονγκγιάνγκ με το να εξομαλύνει τις σχέσεις του με τη Σεούλ. Οι Ηνωμένες Πολιτείες διατηρούν στρατεύματα σταθμευμένα στον «ακρογωνιαίο» τους σύμμαχο, τη Νότια Κορέα, και πραγματοποιούν μεγάλης κλίμακας στρατιωτικές ασκήσεις για να υπενθυμίσουν στην Πιονγιάνγκ ότι είναι έτοιμες να ισοπεδώσουν την Βόρεια Κορέα, όπως έκαναν και το 1950, αν ξεσπάσει πόλεμος. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, η Πιονγιάνγκ δεν τολμά να «αλλάξει το χαρτί», από το να προβάλλει δύναμη, στην δημιουργία ευημερίας. Αυτή η γεωστρατηγική ανασφάλεια είναι μια καλύτερη εξήγηση για την υποτονική προσέγγιση της Βόρειας Κορέας στην οικονομική μεταρρύθμιση και το άνοιγμά της στον κόσμο από όσο ο κεντρικός ισχυρισμός του Λανκόφ ότι η Πιονγιάνγκ πρέπει να κρατήσει τους πολίτες της στο σκοτάδι σχετικά με την επιτυχία τής Νότιας Κορέας.

Στην πραγματικότητα, μπορεί να υποστηριχθεί ότι η Βόρεια Κορέα ήδη ακολουθεί το κινεζικό μοντέλο μεταρρύθμισης - έστω και με έναν τρόπο που μπορεί να εκτιμηθεί μόνο αν κάποιος αξιοποιεί μια απόμακρη εικόνα τού ανοίγματος της Κίνας. Το Πεκίνο απέκτησε πυρηνικά όπλα το 1960 και διαπραγματεύθηκε μια ύφεση των σχέσεων με την Ουάσιγκτον στις αρχές τού 1970, σε μια εποχή που η Πολιτιστική Επανάσταση εξακολουθούσε να μαίνεται και η κινεζική ηγεσία φαινόταν ως τρελή σε πολλούς ξένους. Μόνο τότε, μετά από την επίτευξη αυτού του ψήγματος ασφάλειας, το Κομμουνιστικό Κόμμα υπό τον Deng Xiaoping έδωσε προτεραιότητα στην οικονομική ανάπτυξη. Όταν ρωτήθηκαν γιατί η Πιονγκγιάνγκ τόσο πεισματικά αρνείται να ακολουθήσει το επιτυχημένο μοντέλο της Κίνας, Κινέζοι ειδικοί για την Βόρεια Κορέα υπογράμμισαν ότι η Βόρεια Κορέα σήμερα μοιάζει με την Κίνα το 1970: περιμένουν μια εγγύηση ασφάλειας από την Ουάσιγκτον πριν προχωρήσουν σε πραγματικές οικονομικές μεταρρυθμίσεις.