Οι Γάλλοι δεν ξέρουν την θέση τους (στην παγκόσμια οικονομία)

Στη δεκαετία που ακολούθησε, η παγκοσμιοποίηση έβαλε σε δεύτερη μοίρα την ασφάλεια, τη μετανάστευση, την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και την γαλλική εκλογική πολιτική. Αλλά τώρα, στην πορεία μέχρι τις φετινές προεδρικές εκλογές, η καταγγελία της παγκοσμιοποίησης έχει γίνει εκ νέου εκ των ων ουκ άνευ. Ξεκίνησε με τον Αρνό Μοντεμπούρ, έναν εύγλωττο, φιλόδοξο νεαρό πολιτικό που έκανε μια εκπληκτικά δυνατή παρουσίαση τις προκριματικές του Σοσιαλιστικού Κόμματος τον περασμένο Οκτώβριο μετά από μια προεκλογική παρουσία βασισμένη σε μια πλατφόρμα κατά της παγκοσμιοποίησης. Το σκεπτικό - το οποίο απευθύνει έκκληση για υποχώρηση από το ελεύθερο εμπόριο και την αποκεντρωμένη οικονομική παραγωγή - έχει έκτοτε φιλτραριστεί μέσα στην επικρατούσα δημόσια συζήτηση. Σύμφωνα με το LexisNexis (σ.σ.: μια επιχείρηση παροχής περιεχομένου για νομικές, οικονομικές, κυβερνητικές κ.λπ. υπηρεσίες), η εφημερίδα Le Monde δημοσίευσε 73 άρθρα μεταξύ Ιανουαρίου και Μαρτίου 2011 σχετικά με την απο-παγκοσμιοποίηση.
Σίγουρα, στον απόηχο της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης και της κρίσης κρατικού χρέους της Ευρωζώνης, η Γαλλία δεν είναι πλέον η μόνη κατά της παγκοσμιοποίησης (κάτι που σίγουρα κάνει τους Γάλλους να αισθάνονται δικαιωμένοι). Τον τελευταίο καιρό, οι πληθυσμοί σε όλη τη Δύση έχουν συσπειρωθεί γύρω από τη γαλλική θέση ότι η παγκοσμιοποίηση είναι περισσότερο απειλή παρά ευκαιρία, ότι έχει μειώσει την δημοκρατική λογοδοσία και ωφελεί τις επιχειρήσεις, όχι τα άτομα, με αποτέλεσμα την αύξηση της ανισότητας.

Κατά μία έννοια, αυτό δεν προκαλεί έκπληξη. Τα οφέλη της παγκοσμιοποίησης είναι διάχυτα και αόρατα, ενώ το κόστος της είναι απτό και συμπυκνωμένο. Ταυτόχρονα, η παγκοσμιοποίηση δεν είναι πλέον ταυτόσημη με την αμερικανοποίηση. Στο παρελθόν, ο αριθμός των McDonald's και των Starbucks στη Γαλλία και η αναλογία των υπερπαραγωγών του Χόλυγουντ με τα αντίστοιχα εθνικά αποτελούσαν σταθερή πηγή ανησυχίας. Σήμερα, ωστόσο, λίγοι στη Γαλλία πιστεύουν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθούν να κατέχουν τα κλειδιά της παγκοσμιοποίησης. Η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 αποδυνάμωσε το διεθνές κύρος των Ηνωμένων Πολιτειών και αποκάλυψε τις δικές τους αδυναμίες. Σήμερα, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν πέσει από το βάθρο τους, και μεγάλο μερίδιο των Γάλλων πιστεύει λανθασμένα [2] ότι η Κίνα είναι ήδη η μεγαλύτερη οικονομική δύναμη στον κόσμο (47% σε σύγκριση με το 42% που πιστεύουν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθούν να είναι πρώτες). Πράγματι, οι Κινέζοι εργάτες έχουν αντικαταστήσει τα McDonald’s ως το πρόσωπο της παγκοσμιοποίησης.

Όσο για το φόβο της πολιτιστικής ομογενοποίησης, δεν εξαφανίστηκε καθόλου από τη γαλλική εθνική συζήτηση. Το πιο πιθανό είναι ότι αυτό συνέβη επειδή η άνοδος της Κίνας και, σε μικρότερο βαθμό, της Ινδίας και των άλλων χωρών BRIC έφερε μαζί της μια νέα σειρά από πολιτιστικές ανησυχίες που έχουν μικρή σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Σήμερα, οι Γάλλοι ανησυχούν περισσότερο για τη μείωση του συνόλου των στάνταρ της καλής διαβίωσης και την αναπόφευκτη απώλεια της ανεργίας εξαιτίας του αθέμιτου – όπως τον θεωρούν - ανταγωνισμού από τις αναδυόμενες οικονομίες από όσο ανησυχούν για την παραγωγή του χολιγουντιανών κινηματογραφικών επιτυχιών που εκτοπίζουν τους Γάλλους δημιουργούς ταινιών.

Βοηθά επίσης ότι η παγκοσμιοποίηση δεν ξεκίνησε το είδος της πολιτιστικής ομογενοποίησης που τόσο φοβούνταν οι Γάλλοι. Βεβαίως, τα Ηλύσια Πεδία λάμπουν από πινακίδες που θα μπορούσαν το ίδιο εύκολα να βρεθούν στη Ginza, δηλαδή το εμπορικό κέντρο του Τόκιο, στο Rodeo Drive του Μπέβερλι Χίλς, ή στην οδό Nanjing στη Σαγκάη. Αλλά αυτές οι ταμπέλες, από την Ιαπωνία στη Σαγκάη αναγράφουν «Louis Vuitton», «Cartier» και «L'Occitane». Επιπλέον, αντί ενοποίησης, η παγκοσμιοποίηση είχε ως αποτέλεσμα τη διαφοροποίηση, αφήνοντας σε όλους τη δυνατότητα πρόσβασης σε αγαθά και πολιτιστικό περιεχόμενο από οπουδήποτε. Πέραν τούτου, η γαλλική οικονομία έχει καταστεί σε μεγάλο βαθμό εξαρτώμενη από την παγκοσμιοποίηση. Περίπου επτά εκατομμύρια γαλλικές θέσεις εργασίας εξαρτώνται από τις εξαγωγές. Το 2010, η Γαλλία ήταν ο τέταρτος μεγαλύτερος προορισμός των ξένων άμεσων επενδύσεων, μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Κίνα και το Χονγκ Κονγκ. Επιπλέον, οι γαλλικές πολυεθνικές είναι συχνά διεθνείς ηγέτες στους κλάδους τους, από τις κατασκευές ως τα προϊόντα πολυτελείας. Το 2011, μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών, η Γαλλία είχε τις περισσότερες εισηγμένες εταιρείες στον κατάλογο Fortune 500 (σ.σ.: με τις 500 μεγαλύτερες επιχειρήσεις παγκοσμίως).

Ωστόσο, ακόμη και αν οι Γάλλοι έχουν λιγότερους λόγους από ό, τι πριν για να πάρουν μια σθεναρή στάση έναντι της παγκοσμιοποίησης, το ζήτημα εξακολουθεί να κυριαρχεί στην τρέχουσα εκλογική περίοδο. Πρώτον, οι Γάλλοι εξακολουθούν να επικεντρώνονται σχεδόν αποκλειστικά στις αρνητικές συνέπειες της παγκοσμιοποίησης και όχι στις δυνατότητες που έχει προσφέρει ή θα προσφέρει. Δημοσκοπήσεις έχουν δείξει επανειλημμένα [3] ότι θεωρούν τη Γαλλία ως την λιγότερο καλά τοποθετημένη χώρα στην παγκόσμια οικονομία. Η κομματική ομοφωνία δεν φαίνεται να τους πειράζει: 71% των συμπαθούντων του Σοσιαλιστικού Κόμματος και 75% των υποστηρικτών του Σαρκοζί ευνοούν τον προστατευτισμό.

Επιπλέον, η γαλλική αριστερά δύσκολα βλέπει μια σύγκλιση μεταξύ των συμφερόντων των επιχειρήσεων και των συμφερόντων των πολιτών. Το πρόβλημα δεν είναι, όπως αδέξια είπε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους, ότι οι Γάλλοι δεν διαθέτουν μα λέξη που να περιγράφει τον επιχειρηματία. Το πρόβλημα είναι ότι, στη Γαλλία, η λέξη επιχείρηση (ή εταιρεία) συχνά θεωρείται βρώμικη λέξη. Αυτό δεν αποτελεί έκπληξη λόγω των χαμηλών δεικτών του συνδικαλισμού και την απουσία βασικής εμπειρίας στον ιδιωτικό τομέα μεταξύ των Γάλλων πολιτικών.