Ο Ολάντ είναι η μισή ιστορία

Νωρίτερα αυτό το μήνα, για πρώτη φορά στην ιστορία της Πέμπτης Γαλλικής Δημοκρατίας, ο νυν πρόεδρος απέτυχε να πάρει το προβάδισμα στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών. Τώρα, πριν από το δεύτερο γύρο που έχει προγραμματιστεί για την Κυριακή, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί θα ηττηθεί εύκολα από τον Φρανσουά Ολάντ, τον υποψήφιο του Σοσιαλιστικού Κόμματος. Τόσο εύκολα, που ο γαλλικός Τύπος έχει ήδη προχωρήσει σε εικασίες σχετικά με τις βουλευτικές εκλογές που θα διεξαχθούν τον Ιούνιο.

Οι πιθανότητες είναι υπέρ του ότι το αποτέλεσμα τον Ιούνιο θα καθορίζεται από τα ίδια τα θέματα που κυριάρχησαν στις προεδρικές εκλογές. Είναι χαρακτηριστικό ότι το ακροδεξιό Εθνικό Μέτωπο, με επικεφαλής την Μαρίν Λεπέν, διπλασίασε το ποσοστό του στον πρώτο γύρο σε σύγκριση με το 2007. Μεγάλο μέρος της αύξησης προήλθε από ψηφοφόρους οι οποίοι είχαν ψηφίσει στις τελευταίες εκλογές τον Σαρκοζί, σύμφωνα με τις μετρήσεις των δημοσκοπήσεων [1]. Αυτό βοήθησε τον Ολάντ, μια προσωπικότητα χαμηλότερου προφίλ ο οποίος ήταν μέλος της ομάδας των Σοσιαλιστών που γαλουχήθηκε από τον Φρανσουά Μιτεράν, να πάρει την πρωτοπορία στον προεκλογικό αγώνα.
Η άνοδος του Εθνικού Μετώπου έχει θέσει αποτελεσματικά την πολιτική ατζέντα για τους επόμενους μήνες, και θα επηρεάσει τις προτεραιότητες της όποιας κυβέρνησης προκύψει στη συνέχεια. Πράγματι, ο γαλλικός λαϊκισμός είναι στη μόδα και πάλι. Καθένας από τους τέσσερις σημαντικότερους υποψηφίους έχει διεξάγει μια εθνικιστική προεκλογική εκστρατεία, αν και με ελαφρώς διαφορετικές ρητορικές.

Στα δεξιά, ο Νικολά Σαρκοζί έχει επικεντρωθεί στην μετανάστευση - ειδικότερα στην παράνομη μετανάστευση, στην ευπάθεια των γαλλικών συνόρων και στον μουσουλμανικό πληθυσμό της Γαλλίας. Έχει δεσμευτεί να «διατηρήσει τον τρόπο ζωής μας», υπογραμμίζοντας τους κινδύνους της μετανάστευσης. Η Λεπέν έχει κάνει το ίδιο, αλλά με μεγαλύτερη έμφαση στον ευρω-σκεπτικισμό, με πιο σκληρή κριτική για το ευρώ και υπερασπιζόμενη το γαλλικό κράτος πρόνοιας.

Στα αριστερά, ο συνασπισμός με επικεφαλής τον Ζαν Λυκ Μελενσόν έχει δώσει φωνή στις ανησυχίες που εκφράστηκαν τον περασμένο χειμώνα από το κίνημα «Occupy Wall Street» στις Ηνωμένες Πολιτείες και τους «αγανακτισμένους» στην Ισπανία. Εν τω μεταξύ, ο Ολάντ πήρε σαφή απόσταση από τις πιο ριζοσπαστικές αναδιανεμητικές προτάσεις του Μελενσόν, αλλά έχει δεσμευτεί να καταργήσει κάποιες από τις συνταξιοδοτικές μεταρρυθμίσεις του Σαρκοζί και να αυξήσει τους φόρους στους πλούσιους. Έχει επικρίνει επίσης το δημοσιονομικό σύμφωνο της Ε.Ε. και τη δέσμευσή της για λιτότητα.

Παρ’ όλα αυτά, μετά τον πρώτο γύρο των εκλογών, μόλις το 25% των ερωτηθέντων ψηφοφόρων αναφέρεται «στα θέματα» ως τον λόγο βάσει του οποίου έκαναν την επιλογή τους. Μεταξύ των κορυφαίων υποψηφίων, οι ψηφοφόροι με βάση «τα θέματα» κατέγραψαν πλειοψηφία μόνο στο 11% του εκλογικού σώματος που ψήφισε υπέρ του Μελενσόν. «Τα θέματα» είχαν δευτερεύουσα σημασία για εκείνους που ψήφισαν Λεπέν, όπως και για αυτούς που ψήφισαν Ολάντ και Σαρκοζί. Το 25% όσων ανέφεραν ότι ψήφισαν Σαρκοζί είπαν ότι η αιτία ήταν «η δέσμευση προς τον υποψήφιο». (Μόνο 7% από αυτούς που υποστήριξαν Ολάντ και Λεπέν είπαν ότι αυτό ήταν το κίνητρό τους). Και ένας στους τρεις ψηφοφόρους του Ολάντ δήλωσαν την «δέσμευση στο κόμμα» ως τον σημαντικότερο λόγο για τον οποίον επέλεξαν αυτόν που ψήφισαν.

Ήταν η «αντιπολίτευση στους άλλους υποψηφίους» που χρησίμευσε ως το κίνητρο για την πολυσυλεκτικότητα (44%) της Λεπέν αλλά και για ένα σημαντικό κομμάτι των ψηφοφόρων για καθένα από τους άλλους τρείς κύριους υποψηφίους. Πηγαίνοντας στο δεύτερο γύρο των εκλογών αυτό το Σαββατοκύριακο και στις δημοσκοπήσεις για τον Ιούνιο, είναι λογικό να υποθέσουμε ότι αυτού του είδους η ψήφος είναι η πιο δύσκολο να μετακινηθεί προς άλλους υποψηφίους, δεδομένου ότι βασίζεται στην προσωπική αντιπολίτευση και όχι στην προγραμματική. Έρευνες δείχνουν ότι μόλις το ήμισυ των ψήφων της Λεπέν θα πάει στον Σαρκοζί στο δεύτερο γύρο και ότι λίγο περισσότερο από το ένα τέταρτο θα πάνε στον Ολάντ. Πάνω από το 90% των ψηφοφόρων του Μελενσόν δηλώνουν ότι θα ψηφίσουν την επόμενη Κυριακή τον Ολάντ. Φυσικά, οι προτιμήσεις των ψηφοφόρων που εκφράζονται στον πρώτο γύρο θα επανεμφανιστούν στις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου και οι υποψήφιοι το γνωρίζουν.

Αυτό σημαίνει μια λαϊκίστικη στροφή για τη Γαλλία. Μια τέτοια αλλαγή θα δημιουργήσει προκλήσεις για τη χώρα και για την Ευρώπη. Για τη Γαλλία, η πρόκληση θα έρθει ένα μήνα από τώρα, με τις βουλευτικές εκλογές. Τα αποτελέσματα του πρώτου γύρου των προεδρικών εκλογών επιβεβαίωσαν μια τάση που εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1997. Το ποσοστό του Εθνικού Μετώπου εξαπλώνεται από μερικές αστικές περιοχές στις μικρές πόλεις και την ύπαιθρο.Το 2002, ο προεδρικός υποψήφιος του Εθνικού Μετώπου πήρε περισσότερο από 20% των ψήφων σε 25 από τις 101 περιφέρειες της Γαλλίας. Φέτος, πήρε πάνω από 20% σε 43 από τις περιφέρειες.

Αν η υποστήριξη στο κόμμα της Λεπέν μείνει σταθερή μέχρι τον Ιούνιο, το Εθνικό Μέτωπο θα προχωρήσει στο δεύτερο γύρο των βουλευτικών εκλογών, σε 353 από τις 577 εκλογικές περιφέρειες της Εθνοσυνέλευσης. Με άλλα λόγια, θα είναι ένα πραγματικό εθνικό κόμμα. Τότε, θα είναι σε θέση παρόμοια με εκείνη του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος τη δεκαετία του 1950 και του 1960 και θα προσπαθήσει να πιέσει τον προσανατολισμό της πολιτικής του κυβερνώντος συνασπισμού πολύ περισσότερο προς τη λαϊκιστική δεξιά.

Ο γαλλικός λαϊκισμός θα είναι δύσκολος και για την Ευρώπη. Ο Σαρκοζί έχει ήδη αντιδράσει στην άνοδο του Εθνικού Μετώπου δίνοντας έμφαση στη νομιμότητα και στα ζητήματα των συνόρων, σε μια προσπάθεια να υφαρπάξει ψήφους. Μίλησε για την ανάγκη εφαρμογής μεγάλης πίεσης στην Ιταλία και την Ισπανία για να καλύψουν καλύτερα τα δικά τους τμήματα των συνόρων της Σένγκεν, καθώς και για μια πιο σκληρή δράση από πλευράς της ΕΕ εάν δεν το πράξουν. Έχει επίσης υποστηρίξει μια πιο επιθετική ευρωπαϊκή πολιτική οικονομικών κινήτρων, καθώς και έναν φόρο επί των οικονομικών συναλλαγών, κάτι που αποτελεί σαφή πρόκληση για τις προτεραιότητες της Γερμανίας. Αλλά δεδομένου ότι ο Σαρκοζί ήταν υπεύθυνος στη διαπραγμάτευση με τη Γερμανία για το σύμφωνο δημοσιονομικής λιτότητας τον περασμένο Μάρτιο, είναι και πιο απρόθυμος να το επικρίνει.

Ο Ολάντ, ο οποίος ήταν έξω από τις διαπραγματεύσεις αυτές, είναι σε θέση να υπόσχεται πιο ευρείες αλλαγές στο σύμφωνο λιτότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε συνέντευξη Τύπου στις 25 Απριλίου, πρότεινε αρκετές τροποποιήσεις, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας ευρωομολόγων για να πληρώσουν για έργα υποδομής, τη θέσπιση φόρου χρηματοπιστωτικών συναλλαγών για να συγκεντρωθούν χρήματα και να επιτραπεί στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων να χρηματοδοτήσει περισσότερο τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Σε αντίθεση με άλλους ηγέτες της γαλλικής αριστεράς, ο Ολάντ υπήρξε ένθερμος υποστηρικτής της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Έτσι, έχει επίσης καταστεί σαφές ότι δεν επιδιώκει πλεονέκτημα εις βάρος του ευρωπαϊκού σχεδίου, αλλά μάλλον προσπαθεί να βρει λύσεις για την ανάπτυξη μέσα στην Ευρώπη.

Οι υποσχέσεις του Ολάντ είχαν απήχηση στους Γάλλους. Από το τέλος του πρώτου γύρου των εκλογών έχει εστιάσει στην «αύξηση της ελπίδας» μέσω της οικονομικής ανάπτυξης για να καταπολεμήσει την επιρροή του Εθνικού Μετώπου ανάμεσα στους ψηφοφόρους της εργατικής τάξης (πήρε περίπου το ένα τρίτο των ψήφων των εργατών). Και πιθανότατα θα κερδίσει. Θα είναι εκείνος που θα διαπραγματευτεί αυτές τις πολιτικές με το Εθνικό Μέτωπο και το κόμμα του Σαρκοζί στα δεξιά του.

Αλλά οι προτάσεις του Ολάντ τον τοποθετούν εντελώς απέναντι στις προτεραιότητες της Γερμανίας. Οι υποστηρικτές της γερμανικής κυβέρνησης είναι πάρα πολύ υπέρ των θέσεων που έλαβε η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ για την λιτότητα. Επειδή οι εκλογές έχουν προγραμματιστεί για το 2013, δεν υπάρχουν πολλά περιθώρια για να συμβιβαστούν όσον αφορά τις αλλαγές στο δημοσιονομικό σύμφωνο.

Ωστόσο, ο νέος πρόεδρος της Γαλλίας θα κερδίσει υποστήριξη από την υπόλοιπη Ευρώπη, η οποία κινείται σε μια πολύ διαφορετική κατεύθυνση. Αυτό θα θέσει το Παρίσι σε μια ισχυρή θέση για να αναλάβει την ηγεσία ενός συνασπισμού υπέρ της ανάπτυξης. Με το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ισπανία να έχουν βυθιστεί στην ύφεση, υπάρχει αυξημένη λαϊκή στήριξη για την ανάπτυξη πρωτοβουλιών σε επίπεδο ΕΕ. Στις επερχόμενες εκλογές στη Γαλλία και στην υπόλοιπη Ευρώπη, οι εκκλήσεις για δημοσιονομική λιτότητα χωρίς ένα πρόγραμμα για ανάπτυξη δεν φαίνεται πιθανό να είναι επιτυχείς. Η νέα γαλλική κυβέρνηση μπορεί πολύ καλά να είναι στην αιχμή του δόρατος μιας νέας Ευρώπης – μιας Ευρώπης που προκαλεί τα βαθιά ριζωμένα γερμανικά συμφέροντα και βλέπει περισσότερο προς τη Γαλλία για ηγεσία.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/137613/martin-a-schain/hollande-i...

Συνδέσεις:
[1] http://www.cas.eu

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση https://twitter.com/#!/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση http://www.facebook.com/pages/Foreign-Affairs-Hellenic-Edition/191397164...