Μια πικρή λυκοφιλία

Στη συνέχεια ήρθε η αραβική άνοιξη. Η Σαουδική Αραβία ήταν εξαρχής ανήσυχη με το ξέσπασμα της λαϊκής δύναμης του 2011, μήπως ξεχυθεί επίσης στο βασίλειο. Πρώτον, όταν ο Ζινέ ελ-Αμπιντίν Μπεν Αλί κατέφυγε στην Τυνησία, ο ίδιος και η οικογένειά του ήταν καλοδεχούμενοι στη Σαουδική Αραβία. Στη συνέχεια, το Ριάντ μόχθησε για να αποτρέψει την ανατροπή του καθεστώτος του Χόσνι Μουμπάρακ, τον σύμμαχό του στην Αίγυπτο, αλλά εις μάτην. Όμως, κατάφερε να βοηθήσει να κατασταλεί η εξέγερση των σιιτών εναντίον της κυβέρνησης στο γειτονικό σουνιτικό Μπαχρέιν. Μόνο την πτώση του λίβυου ηγέτη Μουαμάρ αλ Καντάφι χαιρέτησε η Σαουδική Αραβία. Οι σχέσεις Σαουδικής Αραβίας και Λιβύης ήταν αρκετά προβληματικές υπό τον Καντάφι, ο οποίος κάποτε κατηγορήθηκε μέχρι και ότι προσπάθησε να δολοφονήσει τον Σαουδάραβα βασιλιά Αμπντουλάχ. Η Τουρκία, φυσικά, πήρε την αντίθετη θέση, υποστηρίζοντας όλες τις εξεγέρσεις, με κάποιο αρχικό δισταγμό στη Λιβύη. Η Άγκυρα ζήτησε επανειλημμένα από τα πολιορκούμενα καθεστώτα της περιοχής να ανταποκριθούν στις λαϊκές απαιτήσεις ή αλλιώς να παραιτηθούν. Οι αποκλίνουσες θέσεις των δύο χωρών φάνηκε να υπονομεύουν την ελπίδα ότι η στρατηγική σχέση τους θα μπορούσε κάποτε να σταθεροποιηθεί.

Και τότε, η Αραβική Άνοιξη έφθασε στη Συρία. Η εξέγερση εκεί δεν έμοιαζε να μπορεί να θέσει την τουρκο-σαουδική προσέγγιση και πάλι στο προσκήνιο. Το Ριάντ πιστεύει ότι η ανατροπή του καθεστώτος του Μπασάρ αλ-Άσαντ θα μπορούσε να περιορίσει την επιρροή του Ιράν στον αραβικό κόσμο, δεδομένου ότι η Συρία είναι η μόνη αραβική σύμμαχος της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Έτσι, το περασμένο καλοκαίρι, ο Αμπντουλάχ έγινε ο πρώτος άραβας ηγέτης που επέκρινε ανοιχτά το καθεστώς της Συρίας. Από τότε, η Σαουδική Αραβία έχει στηρίξει ενεργά την συριακή αντιπολίτευση, υποστηρίζοντας μεταξύ άλλων ότι ο κόσμος πρέπει να εξοπλίσει τον Ελεύθερο Συριακό Στρατό (FSA), την κύρια στρατιωτική δύναμη της αντιπολίτευσης.

Στην αρχή, η Τουρκία προσπάθησε να πείσει τον Άσαντ να κάνει μεταρρυθμίσεις. Το περασμένο καλοκαίρι, πιστεύοντας ότι οι προσπάθειες αυτές βρίσκονταν σε αδιέξοδο, η Τουρκία υιοθέτησε μια πιο επικριτική θέση. Η Άγκυρα έκανε έκκληση για αλλαγή καθεστώτος στη Συρία με την ενεργό υποστήριξη της αντιπολίτευσης, επέκρινε το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για την απραξία του και υποστήριξε τη δημιουργία ζωνών ανάσχεσης και ανθρωπιστικών διαδρόμων ανάμεσα στην Τουρκία και τη Συρία. Η Τουρκία φιλοξενεί επίσης μια από τις μεγαλύτερες ομάδες της αντιπολίτευσης, το Συριακό Εθνικό Συμβούλιο καθώς και τον FSA.

Παρά το γεγονός ότι η Σαουδική Αραβία και η Τουρκία μοιράζονται έναν κοινό στόχο στη Συρία, υπάρχουν κάποιες εντάσεις μεταξύ των θέσεών τους. Πρώτον, για την Τουρκία, η διαχείριση της κρίσης της Συρίας δεν είναι ένας τρόπος για να περιορίσει την επιρροή του Ιράν. Αντ' αυτού, είναι ένα μέσο για να προστατευθεί η Τουρκία από το χάος στα νότια σύνορα της. Πρόσφυγες έχουν ήδη αρχίσει να πλημμυρίζουν την Τουρκία – και όσο περισσότερο χρόνο διαρκεί η σύγκρουση, τόσο μεγαλύτερο είναι το βάρος που θα πρέπει να επωμιστεί η Άγκυρα. Επιπλέον, η επιρροή του Τουρκικού Κουρδικού Κόμματος σε κάποιους Κούρδους της Συρίας ανησυχεί την Άγκυρα.

Επιπλέον, το όραμα της Σαουδικής Αραβίας και της Τουρκίας για την μετα-Άσαντ Συρία διαφέρει. Η Σαουδική Αραβία υποστηρίζει ένα σουνιτικό ισλαμιστικό καθεστώς και δημιουργεί δεσμούς με τα πιο ριζοσπαστικά στοιχεία στη χώρα. Η Τουρκία, από την άλλη πλευρά, ευνοεί τη συμμετοχή όλων των παραγόντων. Η Άγκυρα βάζει στο παιχνίδι και υποστηρίζει τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, ενώ πιέζει ταυτόχρονα την Αδελφότητα να δεχτεί μια πιο συμμετοχική και αντιπροσωπευτική Συρία ώστε να αποφευχθεί ένας εμφύλιος πόλεμος στην εποχή μετά την επανάσταση.

Στο μεταξύ, η εμπλοκή της Σαουδικής Αραβίας στη Συρία απειλεί να υπονομεύσει την εξωτερική πολιτική «μηδενικών προβλημάτων» της Τουρκίας. Η Σαουδική Αραβία έχει ήδη χαρακτηρίσει τη σύγκρουση στη Συρία ως σεχταριστική. Έτσι, η στενή συνεργασία της Άγκυρας με το Ριάντ - και τη Συριακή Μουσουλμανική Αδελφότητα – θέτει την Τουρκία πλήρως στο λεγόμενο σουνιτικό στρατόπεδο. Μια τέτοια εξέλιξη θα περιόριζε την ήπια ισχύ της Τουρκίας στην περιοχή. Με άλλα λόγια, παρόλο που οι ευκαιρίες για την επαναπροσέγγιση μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και της Τουρκίας εμφανίζονται από καιρού εις καιρόν, υπάρχουν σκληροί περιορισμοί στη σχέση τους. Επιδιώκουν διαφορετικά πράγματα στην περιοχή και εφαρμόζουν διαφορετικές πολιτικές για την απόκτηση τους. Από την άλλη πλευρά, εφ' όσον υπάρχουν σαφή οικονομικά οφέλη σε αυτή τη διμερή σχέση, αμφότερες οι πλευρές θα αποσιωπήσουν τις διαφορές τους για όσο περισσότερο καιρό μπορούν.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/137639/meliha-benli-altunisik/bit...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση https://twitter.com/#!/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση http://www.facebook.com/pages/Foreign-Affairs-Hellenic-Edition/191397164...