Αποχαιρετισμός στα καύσιμα όπως τα ξέρουμε

Σχεδόν το 90% της παγκόσμιας οικονομίας τροφοδοτείται κάθε χρόνο από την εξόρυξη και την καύση περίπου έξι κυβικών χιλιόμετρων σαπισμένων υπολειμμάτων βιολογικού υλικού από αρχέγονους βάλτους. Με εξαιρετική επιδεξιότητα, οι πιο ισχυρές βιομηχανίες του κόσμου έχουν μετατρέψει το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και τον άνθρακα σε οικονομικά προσιτά και βολικά καύσιμα και σε ηλεκτρική ενέργεια που έχουν δημιουργήσει πλούτο, συνέβαλαν στην οικοδόμηση του σύγχρονου πολιτισμού και εμπλούτισαν τις ζωές δισεκατομμυρίων ανθρώπων.
Ωστόσο, σήμερα, τα αυξανόμενα κόστη και οι κίνδυνοι γύρω από αυτά τα ορυκτά καύσιμα περικόπτουν την ασφάλεια και την ευημερία στην οποία έχουν συμβάλλει. Κάθε μέρα, οι Ηνωμένες Πολιτείες δαπανούν περίπου 2 δισεκατομμύρια δολάρια για αγορά πετρελαίου και χάνουν εμμέσως άλλα 4 δισεκατομμύρια δολάρια από το μακροοικονομικό κόστος της πετρελαϊκής εξάρτησης, από το μικροοικονομικό κόστος της αστάθειας των τιμών του πετρελαίου και το κόστος της ετοιμότητας των ενόπλων δυνάμεων για μια επέμβαση στον Περσικό Κόλπο.
Συνολικά, οι Ηνωμένες Πολιτείες δαπανούν το ένα έκτο του ΑΕΠ τους για πετρέλαιο, χωρίς να υπολογίζεται οποιαδήποτε ζημιά στην εξωτερική πολιτική, την παγκόσμια σταθερότητα, τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον. Επίσης, οι κρυφές δαπάνες είναι επίσης τεράστιες για τον άνθρακα και είναι σημαντικές για το φυσικό αέριο. Ακόμα κι αν οι τιμές του πετρελαίου και του άνθρακα δεν ήταν υψηλές, ασταθείς και αυξανόμενες, οι κίνδυνοι, όπως η ανασφάλεια σχετικά με τα καύσιμα και η εξάρτηση από αυτά, οι ασθένειες που προκαλούνται από τη ρύπανση, οι συγκρούσεις που ξεσπούν με επίκεντρο την ενέργεια, το νερό και τα τρόφιμα, η κλιματική αλλαγή και οι γεωπολιτικές εντάσεις θα κάνουν το πετρέλαιο και τον άνθρακα λιγότερο ελκυστικά καύσιμα.
Ο απογαλακτισμός των ΗΠΑ από τα ορυκτά καύσιμα θα απαιτούσε δύο μεγάλες αλλαγές: στο πετρέλαιο και τον ηλεκτρισμό. Αυτά τα δύο είναι διακριτά -σχεδόν το ήμισυ της ηλεκτρικής ενέργειας παράγεται από άνθρακα και σχεδόν καθόλου από το υπόλοιπο 50% δεν προέρχεται από το πετρέλαιο - αλλά οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής και η καύση πετρελαίου ευθύνονται για πάνω από τα δύο πέμπτα του διοξειδίου του άνθρακα που εκπέμπεται στο περιβάλλον από τη χρήση ορυκτών καυσίμων. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, τα τρία τέταρτα της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας ρευματοδοτούν κτίρια, τα τρία τέταρτα των υγρών καυσίμων χρησιμοποιούνται στις μεταφορές και το υπόλοιπο πετρέλαιο και ο ηλεκτρισμός τροφοδοτούν τα κάθε είδους εργοστάσια. Έτσι, η εξοικονόμηση πετρελαίου και ηλεκτρικού ρεύματος αφορά κυρίως το να γίνουν τα κτίρια, τα οχήματα και τα εργοστάσια πολύ πιο αποτελεσματικά – κάτι που δεν είναι μικρό έργο.
Βεβαίως, εποχικές εναλλαγές στον τομέα της ενέργειας έχουν συμβεί και στο παρελθόν. Το 1850, τα περισσότερα σπίτια στις ΗΠΑ χρησιμοποιούσαν λάμπες που έκαιγαν λάδι φάλαινας και η φαλαινοθηρία ήταν η πέμπτη μεγαλύτερη βιομηχανία της χώρας. Αλλά, καθώς οι πληθυσμοί φαλαινών συρρικνώθηκαν, η τιμή του λαδιού φάλαινας αυξήθηκε και έτσι μεταξύ 1850 και 1859, συνθετικά καύσιμα που προέρχονται από τον άνθρακα κατέλαβαν περισσότερα από τα πέντε έκτα της αγοράς φωτισμού. Το 1859, ο Edwin Drake βρήκε το πετρέλαιο και η κηροζίνη, χάρη στις γενναιόδωρες φορολογικές ελαφρύνσεις, κυριάρχησε. Οι φαλαινοθήρες, κατάπληκτοι από το γεγονός ότι είχαν ξεμείνει από πελάτες πριν ξεμείνουν από φάλαινες, παρακάλεσαν για ομοσπονδιακές επιδοτήσεις επικαλούμενοι λόγους εθνικής ασφάλειας, αλλά η εφεύρεση του1879 από τον Τόμας Έντισον σχετικά με τον ηλεκτροφωτισμό έσβησε οριστικά τη βιομηχανία τους. Οι φάλαινες είχαν σωθεί τυχαία εξαιτίας της τεχνολογικής καινοτομίας και των καπιταλιστών που επιδίωκαν τη μεγιστοποίηση του κέρδους τους.
Καθώς ο κόσμος αναρίγησε από το πετρελαϊκό σοκ του 1973, ο οικονομολόγος Phil Gramm προέβλεψε ότι, όπως και με το πετρέλαιο φαλαινών, οι καινοτόμοι θα καινοτομήσουν, οι καπιταλιστές θα επενδύσουν, οι αγορές θα ξεκαθαρίσουν και τα υποκατάστατα του πετρελαίου τελικώς θα προκύψουν. Είχε δίκιο. Μέχρι το 2010, οι Ηνωμένες Πολιτείες χρησιμοποιούν 60% λιγότερο πετρέλαιο για να δημιουργήσουν ένα δολάριο Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (ΑΕΠ) από όσο το 1975. Τώρα, ένα άλλο προπύργιο πέφτει: με δεδομένο ότι η χρήση του στις Ηνωμένες Πολιτείες κορυφώθηκε το 2005, ο άνθρακας έχει χάσει το ένα τέταρτο του μεριδίου του στην αμερικανική αγορά παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας έναντι των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, του φυσικού αερίου και της αποτελεσματικότερης χρήσης ενεργοβόρων συστημάτων και συσκευών. Μετά από μόλις λίγους αιώνες, η ανώμαλη εποχή του πετρελαίου και του άνθρακα αρχίζουν σταδιακά να φθάνουν σε ένα τέλος. Στη θέση της, η εποχή της παντοτινής ενέργειας έχει αρχίσει να ανατέλλει.
Πίσω από αυτήν την εναλλαγή ενεργειακού εφοδιασμού βρίσκεται η αδυσώπητη συρρίκνωση της ενέργειας που απαιτείται για να δημιουργηθεί ένα δολάριο ΑΕΠ. Το 1976, πρότεινα με αιρετική διάθεση στις σελίδες του Foreign Affairs ότι αυτή η «ενεργειακή ένταση» θα μπορούσε να μειωθεί κατά δύο τρίτα μέχρι το 2025. Μέχρι το 2010, είχε μειωθεί κατά το ήμισυ οδηγούμενη όχι από κανένα κεντρικό σχέδιο ή τις προσπάθειες κάποιου οραματιστή, αλλά μόνο από την αιώνια αναζήτηση του κέρδους, της ασφάλειας και της υγείας. Επιπλέον, νεότερες μέθοδοι, χωρίς περαιτέρω εφευρέσεις, θα μπορούσαν να μειώσουν την ενεργειακή ένταση στις ΗΠΑ κατά ακόμα δύο-τρίτα μέσα στις επόμενες τέσσερις δεκαετίες, με τεράστια οικονομικά οφέλη. Στην πραγματικότητα, όπως εξηγείται λεπτομερώς στο Reinventing Fire, το νέο βιβλίο από το Rocky Mountain Institute (RMI), η οικονομία των ΗΠΑ, που θα έχει αυξηθεί κατά 158% μέχρι το 2050, θα μπορούσε να μην χρειάζεται καθόλου πετρέλαιο, ούτε άνθρακα, ούτε πυρηνική ενέργεια και ένα τρίτο λιγότερο φυσικό αέριο – και να χρειάζεται 5 τρισεκατομμύρια δολάρια λιγότερα από το συνηθισμένο, αγνοώντας όλα τα κρυφά κόστη. Οι σημερινές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από ορυκτά καύσιμα θα μπορούσαν επίσης να μειωθούν κατά περισσότερα από τέσσερα πέμπτα, χωρίς καν να τις τιμολογήσουμε.
Αυτός ο μετασχηματισμός απαιτεί να ακολουθηθούν τρεις «ατζέντες». Πρώτον, ριζική αύξηση της αποτελεσματικότητας στην αυτοκινητοβιομηχανία που μπορεί να κάνει προσιτή την ηλεκτροκίνηση ακόμα και των βαρέων οχημάτων και όλα τα οχήματα να μπορούν να χρησιμοποιηθούν πιο αποδοτικά. Δεύτερον, νέα σχέδια που μπορούν να κάνουν τα κτίρια και τα εργοστάσια αρκετές φορές πιο αποδοτικά από όσο είναι τώρα. Τρίτον, ο εκσυγχρονισμός του ηλεκτρικού συστήματος ώστε να είναι διαφοροποιημένο, κατανεμημένο και ανανεώσιμο και που μπορεί επίσης να είναι καθαρό, αξιόπιστο και ασφαλές. Αυτές οι φιλόδοξες αλλαγές μπορεί να φαίνονται δονκιχωτικές, αλλά μερικές φορές τα δύσκολα προβλήματα επιλύονται καλύτερα με τη διεύρυνση των ορίων τους, όπως ο στρατηγός Ντουάιτ Αϊζενχάουερ φέρεται να έχει δηλώσει.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο, είναι πιο εύκολο να επιλυθούν τα προβλήματα και των τεσσάρων τομέων που χρησιμοποιούν ενέργεια - μεταφορές, κτίρια, βιομηχανία και παραγωγή ηλεκτρισμού - από κοινού αντί να λυθούν ξεχωριστά. Για παράδειγμα, τα ηλεκτρικά οχήματα θα μπορούσαν να επαναφορτίζονται ή να τροφοδοτούν το δίκτυο ηλεκτροδότησης κατά περιόδους αντισταθμίζοντας τις διακυμάνσεις της παραγωγής ηλεκτρισμού από αιολική και ηλιακή ενέργεια. Ανάλογες συνέργειες επίσης προκύπτουν από την ενσωμάτωση της καινοτομίας στην τεχνολογία, τις πολιτικές, το σχεδιασμό, τη στρατηγική και όχι μόνο στην πρώτη ή στη δεύτερη.
Η μετάβαση αυτή δεν θα απαιτήσει κανένα τεχνολογικό θαύμα ή κοινωνική επανάσταση - μόνο τη συστηματική εφαρμογή των ήδη πολλών διαθέσιμων απλών τεχνικών. Θα μπορούσε να καθοδηγηθεί από τις επιχειρήσεις που ενδιαφέρονται για τα κέρδη τους και να επιταχυνθεί από τις «πολιτικές ουδέτερου αποτελέσματος» (δαπανών – εσόδων) που θεσπίζονται από τις πολιτείες των ΗΠΑ ή τις ομοσπονδιακές υπηρεσίες, και θα πρέπει το Κογκρέσο να μη θεσπίσει νέους φόρους, επιδοτήσεις, κανονισμούς ή νόμους. Οι πιο αποτελεσματικοί θεσμοί των Ηνωμένων Πολιτειών - ο ιδιωτικός τομέας, η κοινωνία των πολιτών και ο στρατός - θα μπορούσαν να παρακάμψουν τους λιγότερο αποτελεσματικούς θεσμούς. Επιτέλους, οι Αμερικανοί θα μπορούσαν να κάνουν την ενέργεια να κάνει τη δουλειά τους χωρίς οι ίδιοι να δουλεύουν για την καταστροφή τους.
ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΧΩΡΙΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ
Οι Ηνωμένες Πολιτείες καίνε το ένα τέταρτο του πετρελαίου που υπάρχει στον κόσμο, το μισό στα αυτοκίνητα (που περιλαμβάνουν Ι.Χ. αυτοκίνητα και ελαφρά φορτηγά). Τα δύο τρίτα της χρήσης καυσίμων αυτοκινήτων καταναλώνονται από το βάρος τους, αλλά σε σύγκριση με το προηγούμενο τέταρτο του αιώνα, τα αμερικανικά αυτοκίνητα μείωσαν το βάρος τους δύο φορές πιο γρήγορα από όσο οι οδηγοί τους. Τώρα, ελαφρύτερα μέταλλα και συνθετικά υλικά αντιστρέφουν την «παχυσαρκία» των αυτοκινήτων. Τα υπερελαφρά, υπερισχυρά ανθρακονήματα και άλλα σύνθετα υλικά μπορούν να προκαλέσουν δραματική μείωση βάρους, βελτίωση της ασφάλειας και να αντισταθμίσουν το υψηλότερο κόστος των ινών άνθρακα με την απλούστερη διαδικασία κατασκευής αυτοκινήτων (χρειάζονται κατά τέσσερα πέμπτα μικρότερο κεφάλαιο) και τους μικρότερους κινητήρες. Το 2011, οι ελαφριές κατασκευές έγιναν το καυτό θέμα της βιομηχανίας αυτοκινήτων. Η στρατηγική της Ford βασίζεται σε αυτό και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να το προχωρήσουν. Μέχρι στιγμής, ωστόσο, η Γερμανία έχει αναλάβει ηγετικό ρόλο: η Volkswagen, η BMW και η Audi σχεδιάζουν μαζική παραγωγή ανθρακονημάτινων ηλεκτρικών αυτοκινήτων από το 2013.
Υπερελαφρά, αεροδυναμικά αυτοκίνητα κάνουν προσιτή την ηλεκτροκίνηση επειδή χρειάζονται λιγότερες δαπανηρές μπαταρίες ή κυψέλες καυσίμου. Αντί να στύβει κανείς πενταροδεκάρες από παλιές τεχνολογίες διαμόρφωσης χάλυβα και κινητήρων, οι αυτοκινητοβιομηχανίες θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν κοινές ενισχυτικές δράσεις στα ανθρακονήματα, στις δομικές κατασκευές και στα ηλεκτρικά οχήματα – ένα μεταβατικό στάδιο καθώς το παιχνίδι αλλάζει όπως τότε που έγινε η μετάβαση από τις γραφομηχανές στους υπολογιστές. Η BMW, της οποίας ο διευθύνων σύμβουλος είπε ότι «δεν σκοπεύουμε να είμαστε κατασκευαστές γραφομηχανών», επιβεβαίωσε ότι το προγραμματισμένο για το 2013 ηλεκτρικό αυτοκίνητό της θα ισοσταθμίσει τη χρήση ινών άνθρακα επειδή θα χρειάζονται λιγότερες μπαταρίες.
Είναι ήδη πολύ φθηνότερο να τροφοδοτηθεί ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο από όσο ένα βενζινοκίνητο και το κόστος αγοράς του θα μπορούσε επίσης να είναι παρόμοιο μέσα σε λίγες δεκαετίες. Μέχρι τότε τα «feebates» - δηλαδή εκπτώσεις για πιο αποτελεσματικά νέα αυτοκίνητα που καταβάλλονται από ισοδύναμα τέλη για ενεργοβόρα αυτοκίνητα - θα μπορούσαν να αποτρέψουν τις υψηλές τιμές αυτών των τεχνολογικά προηγμένων αυτοκινήτων οι οποίες δημιουργούν αρνητικές εντυπώσεις. Σε μόλις δύο χρόνια, η Γαλλία, με το μεγαλύτερο από τα πέντε ευρωπαϊκά προγράμματα «feebate», είδε τα νέα αυτοκίνητά της να γίνονται πιο οικονομικά τρεις φορές γρηγορότερα από όσο στο παρελθόν. Καλά σχεδιασμένα «feebates» στις ΗΠΑ, τα οποία θα μπορούσαν να θεσπιστούν σε επίπεδο κράτους, δεν χρειάζεται να κοστίσουν στην κυβέρνηση ούτε μια δεκάρα. Θα μπορούσαν να επεκτείνουν τις επιλογές των καταναλωτών και να ενισχύσουν τα περιθώρια κέρδους των αυτοκινητοβιομηχανιών και των αντιπροσώπων τους.
Τα αυτοκίνητα θα μπορούσαν επίσης να χρησιμοποιηθούν πιο παραγωγικά. Αν η κυβέρνηση χρησιμοποιούσε νέες μεθόδους για να χρεώνει τους οδηγούς για τις οδικές υποδομές με το χιλιόμετρο, το υπό πτώχευση Ταμείο Αυτοκινητοδρόμων δεν θα χρειαζόταν να βασίζεται στη φορολόγηση των ολοένα μειούμενων λίτρων καυσίμων. Οι τεχνολογίες της πληροφορικής θα μπορούσαν να εξομαλύνουν τη ροή της κυκλοφορίας, να βελτιώσουν τις δημόσιες συγκοινωνίες και να προωθήσουν την κοινή χρήση αυτοκινήτων σε κοινές διαδρομές. Καλύτερα σχεδιασμένες πολεοδομικές διατάξεις θα μπορούσαν να αυξήσουν τις οικονομικές αντοχές των πολιτών, την ποιότητα της διαβίωσής τους και τα κέρδη των κατασκευαστών. Όλες μαζί, αυτές οι δοκιμασμένες καινοτομίες θα μπορούσαν να πάνε τους αμερικανούς στους προορισμούς τους με το ήμισυ της οδήγησης (ή και λιγότερο) και με 0,4 τρισεκατομμύρια δολάρια λιγότερο κόστος.
Η ανάλυση του Ινστιτούτου Rocky Mountain (RMI) βρήκε ότι μέχρι το 2050 οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να προσφέρουν πολύ μεγαλύτερη κινητικότητα καθιστώντας τα οχήματα πιο αποδοτικά, πιο παραγωγικά και χωρίς πετρέλαιο. Αυτοκίνητα που κινούνται με οποιοδήποτε μίγμα ηλεκτρικής ενέργειας, κυψελών καυσίμου υδρογόνου, και προηγμένων βιοκαυσίμων θα μπορούσε να καλύψει το ισοδύναμο των 125 έως 240 μιλίων ανά γαλόνι βενζίνης (50 με 100 χιλιόμετρα ανά λίτρο) και να εξοικονομήσει τρισεκατομμύρια δολάρια. Μέχρι το 2050, οι «γεωτρήσεις για πετρέλαιο στο Detroit» (σ.σ.: όπως χαριτολογώντας περιγράφονται οι προσπάθειες της αυτοκινητοβιομηχανίας των ΗΠΑ για οικονομικότερα αυτοκίνητα με κινητήρες εσωτερικής καύσης) θα μπορούσαν να εξοικονομήσουν σχεδόν 15 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου την ημέρα - 1,5 φορές όσο η τρέχουσα ημερήσια παραγωγή της Σαουδικής Αραβίας.
Τα βαρέα οχήματα παρουσιάζουν παρόμοιες ευκαιρίες. Από το 2005 έως το 2010, η Wal-Mart εξοικονόμησε το 60% των καυσίμων των βαρέων φορτηγών τού στόλου της, μέσω πιο έξυπνων σχεδίων και αλλαγών στη συμπεριφορά των οδηγών και στην εφοδιαστική αλυσίδα. Αεροναυπηγοί σχεδιάζουν αεροπλάνα που θα είναι τρεις έως πέντε φορές πιο αποδοτικά από όσο τα σημερινά. Υπεραποδοτικά φορτηγά και αεροπλάνα θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν προηγμένα βιοκαύσιμα και υδρογόνο, ή τα φορτηγά θα μπορούσαν να καίνε φυσικό αέριο, αλλά κανένα όχημα δεν θα χρειάζεται το πετρέλαιο. Προηγμένα βιοκαύσιμα, τα δύο τρίτα των οποίων θα παράγονται από απόβλητα, δεν θα απαιτήσουν καμία καλλιεργήσιμη έκταση και θα βοηθήσουν στην προστασία του εδάφους και του κλίματος. Οι τρέχουσες εξελίξεις στην αποδοτικότητα του αμερικανικού στρατού θα επιταχύνουν όλες αυτές τις καινοτομίες στον πολιτικό τομέα, ο οποίος χρησιμοποιεί πάνω από 50 φορές περισσότερο πετρέλαιο, ακριβώς όπως η στρατιωτική «Έρευνα και Ανάπτυξη» δημιούργησε το Διαδίκτυο, το GPS και τις βιομηχανίες μικροτσίπ και κινητήρων jet.
Η ζήτηση βενζίνης στις ΗΠΑ κορυφώθηκε το 2007. Η χρήση του πετρελαίου από τις χώρες του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) κορυφώθηκε το 2005. Με την Κίνα και την Ινδία να επιδιώκουν αποδοτικά και ηλεκτρικά οχήματα, η Deutsche Bank το 2009 προβλέπει ότι η παγκόσμια χρήση πετρελαίου θα μπορούσε να αρχίσει να φθίνει μετά το 2016.Στην πραγματικότητα, ο κόσμος βρίσκεται κοντά στο ανώτερο επίπεδο πετρελαίου - όχι στην προσφορά αλλά στη ζήτηση. Το πετρέλαιο απλά καθίσταται μη ανταγωνιστικό, ακόμη και σε χαμηλές τιμές πριν γίνει μη διαθέσιμο, ακόμα και σε υψηλές τιμές.
ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩΝΤΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟ
Η επόμενη μεγάλη αλλαγή είναι να αυξηθεί η παραγωγικότητα ηλεκτρικής ενέργειας ταχύτερα από ό, τι αναπτύσσεται η οικονομία - αρχίζοντας με τα 120 εκατομμύρια κτίρια των Ηνωμένων Πολιτειών. Παρόλο που οι σχετικές προβολές δείχνουν ότι τα κτίρια στις ΗΠΑ αναμένεται να καλύπτουν συνολικά 70% περισσότερα τετραγωνικά μέτρα το 2050, θα μπορούσαν να χρησιμοποιούν πολύ λιγότερη ενέργεια. Επενδύοντας ένα επιπλέον μισό τρισεκατομμύριο δολάρια σε υφιστάμενες ή αναδυόμενες τεχνολογίες ενεργειακής απόδοσης και σε καλύτερα ολοκληρωμένα σχέδια, θα μπορούσαν να εξοικονομηθούν από τους ιδιοκτήτες κτιρίων περίπου 1,9 τρισεκατομμύρια δολάρια από τον τριπλασιασμό ή τον τετραπλασιασμό της παραγωγικότητας της ενέργειας. Αυτές οι απλές βελτιώσεις κυμαίνονται από τη βελτιωμένη μόνωση και το στοκάρισμα για προστασία από τις καιρικές συνθήκες μέχρι τη χρήση πιο αποδοτικών εξοπλισμών και ελέγχων, την υιοθέτηση καλύτερου φωτισμού και απλά δίνοντας στα νέα κτίρια το σωστό σχήμα και τοποθετώντας τα προς τη σωστή κατεύθυνση.
Μια ακόμη πιο ισχυρή καινοτομία, που ονομάζεται «ολοκληρωμένη σχεδίαση», μπορεί συχνά να εξοικονομήσει πολύ περισσότερη ενέργεια και σε χαμηλότερο κόστος. Ο ολοκληρωμένος σχεδιασμός βελτιστοποιεί ένα ολόκληρο κτίριο, ένα εργοστάσιο, ένα όχημα ή μια συσκευή επιτυγχάνοντας πολλαπλά οφέλη, όχι ένα μόνο συστατικό στοιχείο για ένα συγκεκριμένο όφελος. Για παράδειγμα, το 2010, το Empire State Building ανακατασκεύασε τα 6.514 παράθυρά του σε «σούπερ παράθυρα», που αφήνουν το φως να περνά αλλά σταματούν την θερμότητα. Η απαίτηση για 33% λιγότερο κλιματισμό τις ζεστές μέρες εξοικονόμησε 17 εκατομμύρια δολάρια από το κόστος του έργου αμέσως, εν μέρει χρηματοδοτώντας την προσπάθεια αυτή αλλά και άλλες βελτιώσεις. Σε τρία μόλις χρόνια, η εξοικονόμηση ενέργειας άνω του 40% θα αναπληρώσει τις συνολικές επενδύσεις των ιδιοκτητών κτιρίων για εξοικονόμηση ενέργειας.
Η διευρυνόμενη ανταπόδοση του ολοκληρωμένου σχεδιασμού είναι ακόμα πιο εντυπωσιακή όταν κάτι χτίζεται κατ’ αυτόν τον τρόπο από το μηδέν. Από τα τροπικά κλίματα ως τις υποαρκτικές περιοχές, νέα κτίρια με συστήματα παθητικής θέρμανσης και ψύξης μπορούν να αντικαταστήσουν καυστήρες και κλιματιστικά με υπερμονωτικά, με ανάκτηση θερμότητας και με σχεδιασμό που εκμεταλλεύεται το τοπικό κλίμα. Ευρωπαϊκές εταιρείες έχουν χτίσει περίπου 32.000 τέτοια κτίρια στο κανονικό κόστος και έχουν επανεξοπλίσει αποτελεσματικά από άποψη κόστους με παρόμοιες επιδόσεις διαμερίσματα στη Σουηδία που κατασκευάστηκαν στη δεκαετία του 1950. Το ίδιο και σε διαμερίσματα ηλικίας 100 ετών στη Βιέννη. Η επιχειρηματική ευκαιρία θα καταστεί ακόμη ισχυρότερη εάν περιλαμβάνονται τα πολύτιμα έμμεσα οφέλη από αυτά τα πιο άνετα, ευχάριστα και υγιεινά κτίρια: υψηλότερη παραγωγικότητα της εργασίας και μεγαλύτερες λιανικές πωλήσεις, ταχύτερη μάθηση μέσα στην τάξη, ταχύτερη θεραπεία στα νοσοκομεία καθώς και υψηλότερες τιμές ακίνητων παντού.
Ο ολοκληρωμένος σχεδιασμός μπορεί να βοηθήσει επίσης να διπλασιαστεί η βιομηχανική ενεργειακή παραγωγικότητα, εξοικονομώντας μισό τρισεκατομμύριο δολάρια. Οι αντλίες, για παράδειγμα, αποτελούν τον μεγαλύτερο παγκόσμιο χρήστη ηλεκτρικών κινητήρων στον κόσμο. Αντλίες, κινητήρες και χειριστήρια μπορεί να βελτιωθούν αλλά η αρχική αντικατάσταση μακριών, λεπτών, στραβών σωλήνων με κοντούς, φαρδείς και ίσιους σωλήνες συνήθως απομακρύνει το 80% ως 90% της συνηθισμένης τριβής, εξοικονομώντας δέκα φορές περισσότερο άνθρακα ήδη στη μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Όταν το RMI και οι βιομηχανικοί εταίροι του πρόσφατα επανασχεδίασαν υπάρχοντα εργοστάσια που αξίζουν περισσότερο από 30 δισεκατομμύρια δολάρια, τα σχέδια περιέκοψαν προβλεπόμενη χρήση ενέργειας κατά περίπου 30% ως 60% με απόσβεση σε λίγα χρόνια. Σε νέες εγκαταστάσεις, τα σχέδιά μας αναμένεται να εξοικονομήσουν περίπου 40% με 90% της χρησιμοποιούμενης ενέργειας με συνήθως παράλληλη μείωση του κόστους κεφαλαίου. Αυτό δεν είναι επιστήμη πυραύλων - απλά μια κομψή δωρική ολιστική σκέψη.
Η υιοθέτηση καινοτομιών εξοικονόμησης ενέργειας σε εθνικό επίπεδο όσο γρήγορα κάνουν σήμερα ορισμένες πολιτείες των ΗΠΑ, θα απαιτήσει την υπομονετική επιδιόρθωση στρεβλών κινήτρων, το μοίρασμα ωφελημάτων μεταξύ ιδιοκτητών και ενοικιαστών, την κατανομή των κεφαλαίων με σύνεση, περίσκεψη και σχεδιασμό – όχι απλώς την αντιγραφή των παλιών σχεδίων («infectious repetitis, μολυσματικές επαναλήψεις»). Κανένα από αυτά τα εμπόδια δεν είναι εύκολο να αρθεί, αλλά η ανταμοιβή είναι μεγάλη. Από τότε που η Dow Chemical Company υιοθέτησε αποδοτικές καινοτομίες στη δεκαετία του 1990, η αρχική επένδυση ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων έχει αποδώσει 19 δισ. δολάρια. Η εξοικονόμηση και η απόδοση, μακράν του να εξασθενούν, συχνά συνεχίζουν να αυξάνονται καθώς οι μηχανικοί μαθαίνουν νέα κόλπα ταχύτερα από όσο εξαντλούνται τα παλιά.
ΞΑΝΑΔΙΝΟΝΤΑΣ ΙΣΧΥ ΣΤΗΝ ΕΥΗΜΕΡΙΑ
Οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να αντικαταστήσουν το γηρασμένο, ρυπογόνο και μη ασφαλές ηλεκτρικό τους σύστημα έως το 2050, απλώς για να αντισταθμίσουν την απώλεια των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής που θα αποσυρθούν. Η αντικατάσταση θα κοστίσει περίπου 6 τρισεκατομμύρια δολάρια σε καθαρή παρούσα αξία, ανεξάρτητα από το αν είναι περισσότερο «μια από τα ίδια», με νέους πυρηνικούς σταθμούς και σταθμούς «καθαρού άνθρακα» ή αν θα είναι με κεντρικές ή αποκεντρωμένες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Αυτά διαφέρουν ριζικά σε σχέση με τα είδη των κινδύνων που συνεπάγονται - όσον αφορά την ασφάλεια, τη χρηματοδότηση, την τεχνολογία, τα καύσιμα, το νερό, το κλίμα και την υγεία - και στο πώς αυτά επηρεάζουν την καινοτομία, την επιχειρηματικότητα και τις επιλογές του πελάτη.
Το να γίνει η επιλογή των πηγών της ηλεκτρικής ενέργειας είναι πολύπλοκο εξαιτίας της άφθονης παραπληροφόρησης, όπως π.χ. ο μύθος ότι η πυρηνική ενέργεια ήταν ακμάζουσα στις Ηνωμένες Πολιτείες μέχρι οι οικολόγοι να την εκτροχιάσουν μετά το πυρηνικό ατύχημα το Μάρτιο 1979 στο Three Mile Island. Στην πραγματικότητα, η κακή οικονομική κατάσταση έκανε τις παραγγελίες για πυρηνικούς σταθμούς στις Ηνωμένες Πολιτείες να μειωθούν κατά 90% από το 1973 ως το 1975 και να σταματήσουν εντελώς το 1978. Πράγματι, η αλματώδης αύξηση του κόστους του κεφαλαίου σταμάτησε τελικά την πυρηνική επέκταση σε όλα τα συστήματα που βασίζονταν στους κανόνες της αγοράς, και, μέχρι το 2010, και οι 66 αντιδραστήρες που βρίσκονταν υπό κατασκευή παγκοσμίως είχαν αγορασθεί από κυβερνήσεις.
Ακόμα και αφότου η κυβέρνηση των ΗΠΑ αύξησε τις επιδοτήσεις για νέους αντιδραστήρες το 2005 μέχρι τουλάχιστον το κόστος της κατασκευής τους, ούτε μία από τις 34 προτεινόμενες μονάδες δεν θα μπορούσε να προσελκύσει ιδιωτικά κεφάλαια. Δεν αποτελούσαν ούτε καν επιχειρηματικά σχέδια. Ούτε οι προτεινόμενοι «μικροί αρθρωτοί αντιδραστήρες»: οι πυρηνικοί αντιδραστήρες δεν αποκλιμακώνονται με επιτυχία και οι οικονομίες που επιδιώκουν μαζική παραγωγή από υποθετικά μικρούς αντιδραστήρες δεν μπορούν να ξεπεράσουν το προβάδισμα που απολαμβάνουν τα μικρά αρθρωτά συστήματα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, τα οποία έχουν προσελκύσει 1 τρισεκατομμύριο δολάρια από το 2004 και προσθέτουν 250 δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο. Μετά την πυρηνική καταστροφή του 2011 στη Φουκουσίμα, ο John Rowe, πρόεδρος της Exelon (που είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός πυρηνικής ηλεκτρικής ενέργειας των Ηνωμένων Πολιτειών), είπε ότι η πυρηνική αναγέννηση πέθανε. Στην πραγματικότητα, οι δυνάμεις της αγοράς την είχαν σκοτώσει χρόνια νωρίτερα.
Τα νέα ανθρακικά και πυρηνικά εργοστάσια είναι τόσο αντιοικονομικά ώστε επίσημες αμερικανικές προβλέψεις για την ενέργεια προβλέπουν ότι κανένα νέο πυρηνικό έργο και μόνο λίγα εργοστάσια άνθρακα θα ξεκινήσουν να κατασκευάζονται. Οι επενδυτές αποφεύγουν το υψηλό κόστος τους και τους χρηματοοικονομικούς κινδύνους σε όφελος των μικρών, γρήγορων, πολυμορφικών ηλεκτροπαραγωγικών μονάδων από ανανεώσιμες πηγές. Αυτές μειώνουν τον οικονομικό κίνδυνο της οικοδόμησης μαζικών, αργών, μονολιθικών έργων και καθώς δεν χρειάζονται καύσιμα, θα αντισταθμίσουν την αστάθεια των τιμών του φυσικού αερίου. Ήδη, η μείωση του κόστους της αιολικής και ηλιακής ενέργειας πλήττει το αυξανόμενο κόστος της πυρηνικής ενέργειας και της ενέργειας από ορυκτά καύσιμα. Μερικά ηλιακά πάνελ πλέον πωλούν στη χονδρική για λιγότερο από 1 δολάριο ανά watt (πτώση 75% μέσα σε τρία χρόνια), κάποια εγκατεστημένα ηλιακά συστήματα στη Γερμανία πωλούν για 2,80 δολάρια ανά watt και μερικά συμβόλαια αιολικής ενέργειας στην Αμερική χρεώνουν λιγότερο από τρία λεπτά ανά κιλοβατώρα - πολύ κάτω από όλες τις πρόσφατες προβλέψεις. Η κατακόρυφη πτώση του κόστους της ηλιακής ενέργειας, μια εκπληκτική επιτυχία στην αγορά, καταστρέφει κάποιους πιο αδύναμους ή πιο αργούς κατασκευαστές ηλιακών κυψελών, αλλά η ηλιακή και η αιολική ενέργεια καταργούν τις προοπτικές του άνθρακα και της πυρηνικής ενέργειας σε όλο τον κόσμο. Το ίδιο κάνει και το φθηνό καινούργιο φυσικό αέριο - ένας πολύτιμος μεταβατικός πόρος εφόσον οι πολλές αβεβαιότητες που ενσωματώνει μπορούν να επιλυθούν, αλλά όχι και καμιά σοβαρή απογοήτευση αν δεν μπορούν, δεδομένου ότι η αύξηση της αποδοτικότητας και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα μειώσει τη ζήτηση και για φυσικό αέριο.
Οι σκεπτικιστές της ηλιακής και αιολικής ενέργειας προειδοποιούν για τις διακυμάνσεις της παραγωγής τους. Αλλά το σύστημα μπορεί να αντεπεξέλθει. Ακριβώς όπως αντικαθιστά συστηματικά τις μονάδες καύσης άνθρακα και τα πυρηνικά εργοστάσια που δεν λειτουργούν με εκείνα που λειτουργούν κανονικά, μπορεί να δημιουργήσει υποκατάστατα ασφαλείας για ανεμογεννήτριες που δεν έχουν αρκετό άνεμο για να λειτουργήσουν ή φωτοβολταϊκών που βρίσκονται σε περιοχές που έχει νύχτα, χρησιμοποιώντας ευέλικτες γεννήτριες (ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ή μη) σε άλλους χώρους ή άλλου είδους, ή με συστήματα που διαχειρίζονται εθελοντικά τη ζήτηση. Ακόμη και με λίγη ή καθόλου αποθήκευση ενέργειας, οι διαφοροποιημένες, προβλεπόμενες και ολοκληρωμένες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μπορεί να αποδειχθούν ιδιαίτερα αξιόπιστες. Η ένταξη σε ένα μεγαλύτερο, πιο διαφοροποιημένο δίκτυο είναι ακριβώς ο τρόπος που το 2010 η Δανία είχε την ικανότητα να παράγει το 36% της ηλεκτρικής της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, συμπεριλαμβανομένου του 26% από τον άνεμο (σε ένα μέσο από πλευράς ανέμων αιολικό έτος), και το πώς τέσσερα γερμανικά κρατίδια ήταν ηλεκτροδοτούμενα κατά 43% ως 52% από αιολικά συστήματα. Αμερικανικές και Ευρωπαϊκές μελέτες έχουν δείξει πως ολόκληρες ήπειροι θα μπορούσαν να έχουν το 80% ή και περισσότερο της ενέργειάς τους από ανανεώσιμες πηγές με τη λειτουργία υπαρχόντων υποδομών αλλά τοποθετημένες διαφορετικά μέσα σε εξυπνότερα δίκτυα, σε αγορές που εκκαθαρίζονται πιο γρήγορα και εξυπηρετούν μεγαλύτερες περιοχές.
Ποικίλες, διάσπαρτες, ανανεώσιμες πηγές μπορούν επίσης να κάνουν το δίκτυο να έχει υψηλή αντοχή. Τα επικεντρωμένα δίκτυα είναι ευάλωτα σε διαδοχικές διακοπές ρεύματος που προκαλούνται από φυσικές καταστροφές, ατυχήματα, ή δόλο. Η αναδιοργάνωση του δικτύου στη Δανία και την Κούβα έχει δείξει πώς οι παρατεταμένες περιφερειακές συσκοτίσεις έχουν καταστεί απίθανες όταν διανέμονται ανανεώσιμες πηγές ενέργειας παρακάμπτοντας ευάλωτες γραμμές ενέργειας (όπου ξεκινούν οι περισσότερες αποτυχίες) κι όταν τρέφουν τοπικά «μικροδίκτυα», τα οποία μπορούν να σταθούν από μόνα τους αν χρειαστεί. Το Πεντάγωνο, ανησυχώντας για τη δική του εξάρτηση από το εμπορικό δίκτυο, συμμερίζεται τον ίδιο στόχο της ανθεκτικότητας και αυτόν τον δρόμο για την επίτευξή του.
Μεμονωμένα νοικοκυριά μπορούν να δηλώσουν επίσης την ανεξαρτησία τους από διακοπές ρεύματος και λογαριασμούς εταιρειών κοινής ωφελείας. Σε πολλά μέρη των Ηνωμένων Πολιτειών, μια ιδιωτική εταιρεία ηλεκτρισμού μπορεί να ξεκινήσει τώρα την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στην οροφή του κτιρίου της χωρίς να πληρώσει τίποτα και να χρεώνει τον πελάτη της με λιγότερα χρήματα ανά μήνα από όσο με τον παλιό λογαριασμό ηλεκτρικού ρεύματος. Αυτές και άλλες υπηρεσίες που είναι ανένταχτες στο σύστημα, τελικά θα μπορούσαν να δημιουργήσουν ένα «εικονικό εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας» που θα μπορούσε σε μεγάλο βαθμό ή εξ ολοκλήρου να παρακάμψει τις εταιρείες ενέργειας, όπως τα κινητά τηλέφωνα παρέκαμψαν τις εταιρείες σταθερής τηλεφωνίας - μια προοπτική που ανησυχεί τα στελέχη αυτών των βιομηχανιών αλλά διεγείρει τα επιχειρηματικά κεφάλαια. Σήμερα, η ηλιακή ενέργεια είναι επιδοτούμενη, αν και συχνά λιγότερο από τα ορυκτά καύσιμα ή τα πυρηνικά εργοστάσια και τα πυρηνικά καύσιμά τους. Όμως, νωρίτερα από ό, τι αυτοί οι ανταγωνιστές θα μπορούσαν να κατασκευάσουν νέες μονάδες, η ηλιακή ενέργεια θα δίνει κέρδη ακόμα και χωρίς επιδοτήσεις.
Το 2010, οι ανανεώσιμες πηγές, εκτός από τα μεγάλα υδροηλεκτρικά φράγματα, παρήγαγαν μόνο το 3% της παγκόσμιας ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, κάλυψαν σχεδόν το ήμισυ όλων των νέων ενεργειακών μονάδων. Την ίδια χρονιά, προσέλκυσαν 151 δισεκατομμύρια δολάρια ιδιωτικών επενδύσεων και ξεπέρασαν τη συνολική ικανότητα παραγωγής των πυρηνικών σταθμών σε όλο τον κόσμο, με την προσθήκη πάνω από 60 δισεκατομμυρίων watt στο σύστημα. Ο κόσμος μπορεί να κατασκευάσει τώρα τόση πολλή νέα φωτοβολταϊκή ισχύ κάθε χρόνο, ξεπερνώντας ακόμα και την αιολική ενέργεια.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες κατέχουν ηγετική θέση στην ανάπτυξη της τεχνολογίας των ανανεώσιμων πηγών, αλλά υστερούν στην εγκατάστασή της. Τον Ιούνιο του 2010 και μόνο, η Γερμανία, με λιγότερο ήλιο από το βροχερό Σιάτλ, πρόσθεσε 142% περισσότερα φωτοβολταϊκά πάνελ από ό, τι οι Ηνωμένες Πολιτείες έκαναν σε όλο το 2010. Οι παρελκυστικές τακτικές του Κογκρέσου βύθισαν τις αμερικανικές επενδύσεις καθαρής ενέργειας από την πρώτη θέση παγκοσμίως στην τρίτη μεταξύ 2008 και 2010. (Ομοσπονδιακές πρωτοβουλίες που λήγουν το 2012 αποκατέστησαν προσωρινά το προβάδισμα των ΗΠΑ πέρσι). Από το 2005 έως το 2010, ενώ το ποσοστό ανανεώσιμων πηγών ηλεκτρικής ενέργειας των Ηνωμένων Πολιτειών ανέβαινε από 9% στο 10%, αυτό της Πορτογαλίας αυξήθηκε από 17% σε 45%. Το 2010, η διένεξη στο Κογκρέσο για την έκπτωση φόρου αιολικής ενέργειας περιέκοψε κατά το ήμισυ τις νέες αιολικές προσθήκες, ενώ η Κίνα διπλασίασε το αιολικό δυναμικό της για πέμπτη συνεχή χρονιά και κατέκτησε τον στόχο της για το 2020. Το ίδιο έτος, το 38% της νέας ενεργειακής δυναμικότητας της Κίνας προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές. Η Κίνα ηγείται σήμερα παγκοσμίως σε πέντε τεχνολογίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και στοχεύει να κάνει το ίδιο σε όλες.
Οι παραδοσιακές βιομηχανίες ορθώνουν πολλά εμπόδια που είναι επιζήμια για τον ανταγωνισμό στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στις ΗΠΑ, στερώντας συχνά στην ανανεώσιμη ενέργεια τη δίκαιη πρόσβαση στο δίκτυο ηλεκτρισμού ή απορρίπτοντας την φθηνότερη αιολική ενέργεια για να προστατεύσουν παλαιές μονάδες από τον ανταγωνισμό. Σε 34 πολιτείες των ΗΠΑ, οι επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας έχουν μεγαλύτερο κέρδος από την πώληση περισσότερης ηλεκτρικής ενέργειας παρά αν μικρύνουν οι λογαριασμοί των πελατών τους. Σε 37 πολιτείες, εταιρείες που μείωσαν τη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας δεν επιτρέπεται να υποβάλλουν προσφορές στις δημοπρασίες για νέες προτεινόμενες μονάδες. Αλλά, όπου έχουν αφαιρεθεί αυτά τα εμπόδια, η αποδοτικότητα και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας κερδίζουν. Το 2009, οι κατασκευαστές προσέφεραν 4,4 δισεκατομμύρια Watt ηλιακής ενέργειας φθηνότερα από μια αποδοτική νέα μονάδα καύσης φυσικού αερίου, οπότε οι ιδιωτικές επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας της Καλιφόρνια την αγόρασαν - και το 2011, είχαν προσφέρει άλλα 50 δισεκατομμύρια watt.
ΕΝΑΣ ΠΙΟ ΔΡΟΣΕΡΟΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΗΣ ΚΟΣΜΟΣ
Αυτό το νέο ενεργειακό μέλλον προσφέρει μια ρεαλιστική λύση για την κλιματική αλλαγή. Ενώ συχνά θεωρείται ότι είναι δαπανηρή, η μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα είναι πράγματι επικερδής, δεδομένου ότι η εξοικονόμηση καυσίμων κοστίζει λιγότερο από την αγορά τους. Τα κέρδη, οι θέσεις εργασίας και το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα διευκολύνουν τις συνομιλίες από όσο το κόστος, τα βάρη και οι θυσίες, και δεν χρειάζονται παγκόσμιες συνθήκες για να τις καθοδηγήσουν.
Το 2009, η εταιρεία συμβούλων McKinsey διαπίστωσε ότι προβλεπόμενες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου θα μπορούσαν να μειωθούν κατά 70% μέχρι το 2030 με ένα ασήμαντο μέσο κόστος 6 δολαρίων ανά μετρικό τόνο ισοδύναμου διοξειδίου του άνθρακα (που είναι η τυποποιημένη μονάδα των επιπτώσεων της παγκόσμιας υπερθέρμανσης). Ο συνυπολογισμός των νεότερων τεχνολογιών και των ολοκληρωμένων σχεδίων θα μπορούσε να περικόψει ακόμη περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα και μάλιστα πιο φθηνά, και έτσι θα μπορούσαν να επιτευχθούν και με το παραπάνω οι υποχρεώσεις των Ηνωμένων Πολιτειών στο πλαίσιο του Πλαισίου Συνθήκης για την Κλιματική Αλλαγή από τον ΟΗΕ το 1992 με παράλληλη εξοικονόμηση 5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων.
Το να απεξαρτηθούν οι Ηνωμένες Πολιτείες από τα ορυκτά καύσιμα θα μετατρέψει την εξωτερική τους πολιτική. Ένας κόσμος όπου οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες χώρες δεν θα αγοράζουν πετρέλαιο επειδή η τιμή και η αστάθεια των τιμών του υπερβαίνει την αξία του, θα έχει λιγότερη τυραννία που τρέφεται από το πετρέλαιο, λιγότερη διαφθορά, τρομοκρατία, ένταση και πόλεμο. Η Ουάσιγκτον, αφού δεν θα χρειάζεται πλέον μια εξωτερική πολιτική με επίκεντρο το πετρέλαιο, θα μπορούσε να διατηρήσει ομαλές σχέσεις με χώρες που εξάγουν πετρέλαιο και να χειριστεί τα διπλωματικά ζητήματα στην ουσία τους. Το Πεντάγωνο θα ευχαριστηθεί επίσης πάρα πολύ. Σήμερα, κάθε μια από τις εννέα μάχιμες Διοικήσεις του αμερικανικού στρατού πρέπει να προστατεύσει πετρελαϊκές εγκαταστάσεις και τις οδούς μεταφοράς του – πολεμώντας πειρατές δεξαμενοπλοίων ανοικτά των ακτών της Σομαλίας ή αντάρτες που επιτίθενται σε πετρελαιαγωγούς από τη Λατινική Αμερική ως την Κεντρική Ασία. Ο στρατός των ΗΠΑ θα ήθελε να θεωρήσει περιττή την επιχείρησή του στον Περσικό Κόλπο. Το Ναυτικό των ΗΠΑ δεν θα χρειάζεται πλέον να ανησυχεί τόσο πολύ για τις συγκρούσεις από την Αρκτική μέχρι την Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Αυτοί που επιθυμούν την διάδοση των πυρηνικών, εν τω μεταξύ, δεν θα μπορούν πλέον να κρυφτούν πίσω από πυρηνική ενέργεια για πολιτικούς σκοπούς σε έναν κόσμο που αναγνωρίζει την κατάρρευση της σχετικής αγοράς και την ανωτερότητα των μη πυρηνικών εναλλακτικών. Ούτε θα μπορούσαν να βρουν τις απαραίτητες δεξιότητες, τα υλικά και τον εξοπλισμό.
Η σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων θα εκτόξευε την παγκόσμια ανάπτυξη, η οποία είναι επίσης προς το συμφέρον των Ηνωμένων Πολιτειών. Η χαμηλή αποδοτικότητα της ενέργειας είναι μία από τις μεγαλύτερες αιτίες της επίμονης φτώχειας. Αγορές πετρελαίου κρύβονται πίσω από το χρέος του αναπτυσσόμενου κόσμου και η σπατάλη ενέργειας κατατρώει πενιχρούς εθνικούς και οικογενειακούς προϋπολογισμούς. Οι αναπτυσσόμενες χώρες είναι κατά μέσο όρο ενεργειακά αποτελεσματικές μόλις στο ένα τρίτο σε σύγκριση με τις πλούσιες χώρες και οι φτωχοί συχνά ξοδεύουν πολύ περισσότερο του διαθέσιμου εισοδήματός τους για την ενέργεια από ό, τι ο γενικός πληθυσμός. Περίπου 1,6 δισ. άνθρωποι ζουν χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα, αφήνοντας πολλές βασικές ανάγκες ανικανοποίητες, υπονομεύοντας την υγεία και την ανάπτυξη και παγιδεύοντας γυναίκες και κορίτσια σε εξαθλίωση και αμορφωσιά.
Οι επενδύσεις σε νέα ηλεκτρική ενέργεια θα καταβροχθίσουν το ένα τέταρτο του παγκόσμιου αναπτυξιακού κεφαλαίου. Δεν υπάρχει ισχυρότερος αλλά ούτε και πιο παραμελημένος μοχλός για την παγκόσμια ανάπτυξη από τις επενδύσεις στην παραγωγή συσκευών που εξοικονομούν ηλεκτρική ενέργεια. Αυτό θα απαιτούσε περίπου το ένα χιλιοστό του κεφαλαίου και θα το επέστρεφε δέκα φορές πιο γρήγορα, απελευθερώνοντας τεράστια ποσά για άλλες αναπτυξιακές ανάγκες. Εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρώπη, η Κίνα και η Ινδία υιοθετούσαν ασμένως τα πολύ αποδοτικά φώτα, κλιματιστικά, ψυγεία και τηλεοράσεις θα μπορούσαν να εξοικονομήσουν ένα τρισεκατομμύριο δολάρια και 300 μονάδες άνθρακα. Αυτός είναι ο στόχος της Πρωτοβουλίας Ανάπτυξης των Υπεραποδοτικών Συσκευών και Εξοπλισμού, μιας προσπάθειας που ξεκίνησε το 2009 και υποστηρίζεται από 23 μεγάλες χώρες.
Οι αναπτυσσόμενες χώρες, με τα χωριά τους, τις διογκούμενες πόλεις τους, τις φτωχογειτονιές τους και τις ερειπωμένες υποδομές τους, έχουν ανάγκη τις ανανεώσιμες πηγές ηλεκτρικής ενέργειας, και τώρα αγοράζουν την πλειοψηφία της παγκόσμιας νέας δυναμικότητας ανανεώσιμων πηγών. Μερικά απομακρυσμένα χωριά δεν περιμένουν τα καλώδια, αλλά υπερκεράζουν το ηλεκτρικό δίκτυο: περισσότεροι Κενυάτες παίρνουν ηλεκτρική ενέργειας πρώτα από επιχειρηματίες ηλιακής ενέργειας αντί από τις παραδοσιακές υπηρεσίες κοινής ωφελείας. Προσπάθειες, όπως το Lumina Project του αμερικανικού υπουργείου Ενέργειας συνέβαλαν στα να δοθούν αποτελεσματικά και προσιτά LED φώτα που καταναλώνουν ηλιακή ενέργεια σε εκατομμύρια σε ολόκληρη την Αφρική. Αυτά τα προγράμματα βελτιώνουν την εκπαίδευση, απελευθερώνουν κονδύλια αγοράς κηροζίνης και με τα χρήματα αυτά γίνονται αγορές κουνουπιέρων, καθαρού νερού και άλλων αναγκαίων προϊόντων. Και θα μπορούσαν να αποτρέψουν τελικά 1,5 εκατομμύριο θανάτους από πνευμονικές παθήσεις ετησίως. Ακριβώς με τη μετάβαση από τις λάμπες κηροζίνης στους λαμπτήρες φθορισμού, ένα χωριό της Ινδίας πήρε 19 φορές περισσότερο φως με το ένα ένατο της ενέργειας και το ήμισυ του κόστους.
ΠΩΣ ΘΑ ΞΕΚΟΛΛΗΣΟΥΜΕ
Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά να συνεχίσουν να περιμένουν ένα τελματωμένο Κογκρέσο να δράσει, ενώ περνά από δίπλα τους η παγκόσμια επανάσταση καθαρής ενέργειας. Ενώ οι αμερικανικές βιομηχανίες που χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα προστατεύουν τα τοπικιστικά συμφέροντά τους, η Δανία σκοπεύει να φύγει εξ ολοκλήρου από τα ορυκτά καύσιμα μέχρι το 2050. Η Σουηδία έχει αυτό τον στόχο για το 2020. Η γερμανική καμπάνια για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την ενεργειακή αποδοτικότητα βοήθησε στην μείωση της ανεργίας στη χώρα στο χαμηλότερο ποσοστό της σε μια δεκαετία. Η Γερμανίδα Καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ έχει κερδίσει το στοίχημα του ότι η ρωσική εταιρεία Gazprom είναι λιγότερο άξιος αποδέκτης των γερμανικών δαπανών για ενέργεια από όσο οι Γερμανοί μηχανικοί, κατασκευαστές και εφαρμοστές ενεργειακών συστημάτων. Η Βραζιλία, η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα, εν τω μεταξύ, κερδίζουν έδαφος στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η Ινδία έχει περάσει την Ιαπωνία και το Ηνωμένο Βασίλειο σε επενδύσεις για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και έχει ως στόχο να ανταγωνιστεί την παγκόσμια πρωτοπορία της Κίνας στον τομέα.
Ενώ ο προϋπολογισμός της Ουάσιγκτον για Έρευνα και Ανάπτυξη καθαρής ενέργειας έχει συρρικνωθεί, ο αντίστοιχος του Πεκίνου έχει πετάξει στα ύψη. Το 2005, το 11ο πενταετές σχέδιο της Κίνας έθεσε τη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης ως την κορυφαία στρατηγική προτεραιότητα για την εθνική ανάπτυξη. Το 2010, το12ο πενταετές σχέδιο ξεκίνησε μια προσπάθεια απεξάρτησης από τον άνθρακα ύψους 0,8 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, δημιουργώντας τη μεγαλύτερη ζώνη εμπορίας άνθρακα στον κόσμο και σηματοδότησε αποτελεσματικά το ανώτατο όριο εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην Κίνα. Οι καθαρές προσθήκες της χώρας σε εργοστάσια άνθρακα μειώθηκαν κατά το ήμισυ μεταξύ 2006 και 2010 και η συνολική απόδοση των εργοστασίων καύσης άνθρακα ξέφυγαν μπροστά από εκείνη των Ηνωμένων Πολιτειών. Καμιά συνθήκη δεν ανάγκασε την ηγεσία του Πεκίνου - μόνο το φωτισμένο δικό της συμφέρον.
Η βραδύτητα των Ηνωμένων Πολιτειών αναδεικνύει ένα αίνιγμα: Αν το όραμα μιας αποτελεσματικής καθαρής ενεργειακά οικονομίας είναι τόσο συναρπαστικό, τι είναι αυτό που κρατά τους πολίτες των ΗΠΑ, τις επιχειρήσεις και τους φορείς από το να την αγκαλιάσουν το ίδιο σθεναρά όσο μερικά άλλα κράτη το κάνουν; Η απάντηση είναι ότι οι αγορές ξεπερνούν την κατανόηση, αφθονούν από παραπληροφόρηση και τοπικιστική πολιτική και ο δρόμος παραμένει σπαρμένος με εμπόδια, μύθους και διάχυτη ευνοιοκρατία υπέρ του κατεστημένου. Αλλά πρέπει ο θρήνος του Θουκυδίδη να γίνει η μοίρα των Αμερικανών - ότι κάθε πολιτικός επιδιώκει τα δικά του συμφέροντα ενώ «το κοινό ζητούμενο αποσυντίθεται ανεπαισθήτως»;
Το κύριο εμπόδιο δεν είναι η τεχνολογία ή η οικονομία αλλά ο αργός ρυθμός αποδοχής. Το να βοηθηθούν οι καινοτομίες να προχωρήσουν απαιτεί εκπαίδευση, ηγεσία και ταχεία μάθηση. Αλλά δεν απαιτεί την επίτευξη συναίνεσης σχετικά με τα κίνητρα. Αν οι Αμερικανοί συμφωνούν στο τι πρέπει να γίνει, τότε δεν χρειάζεται να συμφωνούν στο γιατί πρέπει να γίνει. Είτε κάποιος νοιάζεται περισσότερο για την εθνική ασφάλεια είτε την υγεία, το περιβάλλον είτε απλά να κερδίσει χρήματα, η εξοικονόμηση και αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων έχει νόημα.
Μια έξυπνη ενεργειακή πολιτική μπορεί να αναπτυχθεί από άψογα συντηρητικές ρίζες - που επιτρέπει και απαιτεί όλους τους τρόπους για να αποθηκευτεί ή να παραχθεί ενέργεια σε απολύτως δίκαιες και τίμιες τιμές, ανεξάρτητα από τον τύπο, την τεχνολογία, το μέγεθος, την τοποθεσία ή την ιδιοκτησία της. Ποιος θα αντιταχθεί σ’ αυτό; Και τι θα γινόταν αν οι Ηνωμένες Πολιτείες ανέτρεπαν την ανεξέλεγκτη ενεργειακή επιδότηση της κούρσας των εξοπλισμών, οδηγώντας τις, αντίθετα, προς τον μηδενισμό τους; Ας αφήσουμε αυτούς τους παραγωγούς ενέργειας, που επιμένουν ότι δεν παίρνουν και κανένα γενναίο δώρο από τους φορολογούμενους να εξηγήσουν γιατί είναι τόσο απρόθυμοι να το εγκαταλείψουν.
Η μετακίνηση των Ηνωμένων Πολιτειών από το πετρέλαιο και τον άνθρακα θα απαιτήσει από τους Αμερικανούς να εμπιστεύονται τη δική τους επινοητικότητα, την ευρηματικότητά τους αλλά και να δείξουν θάρρος. Αυτές οι ανθεκτικές αρετές μπορεί να δώσουν στη χώρα καύσιμο χωρίς φόβο. Να βοηθήσουν τον κόσμο να μπει σε μια πορεία πέρα από τον πόλεμο, τις επιθυμίες ή τα απόβλητα. Και να μετατρέψει την ενέργεια από κάτι ανησυχητικό σε κάτι απαλλαγμένο από ανησυχίες, από επικίνδυνο σε αποδοτικό, από κοστοβόρο σε κερδοφόρο.
Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/137246/amory-b-lovins/a-farewell-...

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση https://twitter.com/#!/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση http://www.facebook.com/pages/Foreign-Affairs-Hellenic-Edition/191397164...