Οι νέοι μοχλοί εξελίξεων στη Μέση Ανατολή | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Οι νέοι μοχλοί εξελίξεων στη Μέση Ανατολή

Οι στρατηγικές των ΗΠΑ στην περιοχή μπορεί να φέρουν το αντίθετο από το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα
Περίληψη: 

Η πολυπλοκότητα των σχέσεων και των επιδιώξεων ανάμεσα στα κράτη της Μέσης Ανατολής αλλά και των μεγάλων δυνάμεων για την περιοχή έχει γίνει ακόμη μεγαλύτερη μετά την Αραβική Άνοιξη και την εμφάνιση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στο προσκήνιο. Κράτη όπως το Κατάρ που άλλοτε κρατούσαν δευτερεύοντα ρόλο για τον εαυτό τους τώρα «ανακατεύουν την τράπουλα» προκειμένου να καθορίσουν τις εξελίξεις. Ωστόσο, η νέα κατάσταση δεν προδικάζει το μέλλον. Λειτουργώντας με τις παλιές «συνταγές», το αποτέλεσμα στη Μέση Ανατολή μπορεί να είναι εκρηκτικό.

Ο ΙΩΑΝΝΗΣ Θ. ΜΑΖΗΣ είναι καθηγητής Οικονομικής Γεωγραφίας στο τμήμα Τουρκικών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίυ Αθηνών και διδάσκει τα μαθήματα της Οικονομικής γεωγραφίας και Γεωπολιτικής των Χωρών της Μέσης Ανατολής και της Τουρκίας.

Είναι πράγματι εξαιρετικά πολύπλοκη η ερμηνεία του ρόλου του Κατάρ και της συνεργασίας του με την Μουσουλμανική Αδελφότητα (Al Ekhwan al-Musslemin), το Ιράν και την Τουρκία σε μια προσπάθεια να ανταγωνισθεί τον ηγεμονισμό της Σαουδικής Αραβίας στον Κόλπο και να αποφύγει την καταπίεση από το Ουαχαβιτικό βασίλειο. Για την επίτευξη του σκοπού αυτού διαπιστώνεται η προσπάθειά του να αποτελέσει το νέο κέντρο επιρροής και τον νέο πόλο ισχύος στον αραβομουσουλμανικό κόσμο. Αυτοί οι δύο είναι οι θεμελιώδεις στρατηγικοί στόχοι του Κατάρ. Τα μέσα τα οποία χρησιμοποιεί για την επίτευξη αυτών των στόχων συνίστανται, πρώτον στην προσπάθεια αποκτήσεως πλήρους ελέγχου επί της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, δεύτερον στην συνεργασία με την Τεχεράνη στο Μπαχρέιν και στην Υεμένη όπου υπάρχει υπεροχή του σιιτικού στοιχείου σε πληθυσμιακό επίπεδο, τρίτον στη συνεργασία με την Τουρκία για την ανατροπή του Μπααθικού καθεστώτος στη Συρία (με ανταγωνιστή την Σαουδική Αραβία στα ίδια συριακά εδάφη) και τέταρτον στη συνεργασία με πρώην και νυν στελέχη της Αλ Κάιντα τα οποία χρησιμοποιεί σε επιχειρησιακό επίπεδο στα πεδία των μαχών και των ανατρεπτικών ενεργειών μέσω ανταρτοπολέμου ή εξεγερσιακών - επαναστατικών διαδικασιών στο εσωτερικό των στοχευθέντων κρατών όπου η Ντόχα επεμβαίνει.

Στο πλαίσιο αυτό βρίσκει συμμάχους μια αδύναμη οικονομικά Ουάσιγκτον η οποία έχει εισέλθει σε προεκλογική περίοδο και δεν είναι σε θέση να εμφανίζεται φιλοπόλεμη αλλά και μια «ειδική σχέση» η οποία θέλει πάση θυσία να αποκλείσει την επέκταση της ρωσικής επιρροής στη Μεσόγειο και ιδιαίτερα στη Ν/Α Μεσόγειο με τις νέες ανακαλύψεις τεραστίων κοιτασμάτων φυσικού αερίου τα οποία ξεπερνούν τα 7 τρισεκατομμύρια m3 σε ολόκληρη τη Λεκάνη της Λεβαντίνης και του Ηροδότου (Ν/Α της Κρήτης).

Πρόκειται για την παλαιά, καλή αγγλοσαξωνική «πολιτική ανασχέσεως» την οποία οι ΗΠΑ, η Γερμανία και η Αγγλία χρησιμοποίησαν κατά την δεκαετία του 1990 και στη Βαλκανική στοχεύοντας και πάλι στην ανάσχεση της καθόδου της Ρωσίας στα θερμά ύδατα της Μεσογείου.

Εδώ, όμως, γεννάται το ερώτημα: μήπως και πάλι αυτή η αγγλοσαξωνική πολιτική, η εμπνευσμένη από την ύστερη εποχή των θεωριών του Nicolas J. Spykman, μέσω των «καλών υπηρεσιών» του Κατάρ και των ανίερων συμμαχιών του οδηγεί τελικά στην δημιουργία ενός Αρμαγεδδώνα στην περιοχή της Μεσογείου αλλά και θα οδηγήσει στην επαναχάραξη των συνόρων στην περιοχή της Ευρύτερης Μέσης Ανατολής και του Μαγκρέμπ (βόρειας και βοριεοδυτικής Αφρικής), με τρόπο μάλλον ανεξέλεγκτο από την Δύση;

Εκτός και εάν το αποτέλεσμα αυτό είναι τελικώς και το επιδιωκόμενο...

ΟΙ ΚΟΥΡΔΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΑΣΤΑΘΕΙΣ ΓΕΩΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΕΣ

Οι Κούρδοι θεωρούν την πολιτική Ομπάμα ως εξαιρετικά επικίνδυνη στην Συρία διότι προωθεί στην εξουσία την Μουσουλμανική Αδελφότητα. Όταν πήγαν στην Ουάσιγκτον για να συζητήσουν το θέμα με τον Ομπάμα, αυτός τους προέτρεψε να συννενοηθούν - μέσω Τουρκίας με το Εθνικό Συμβούλιο της Συρίας (ΕΣΣ) - το οποίο δημιουργήθηκε από τις ΗΠΑ με την πλήρη στήριξη της Άγκυρας και της κυβερνήσεως Σαρκοζύ. Στο συμβούλιο, όμως, αυτό ασκεί την μεγαλύτερη επιρροή η Μουσουλμανική Αδελφότητα, πράγμα το οποίο δεν γίνεται αποδεκτό από τους Κούρδους της Συρίας παρά τις πιέσεις που δέχονται από δυτικά κέντρα. Η κατάσταση αυτή οδήγησε σε παραιτήσεις από το ΕΣΣ αρκετών ηγετών της αντι-ασαντικής αντίστασης οι οποίοι ακολουθούμενοι από αρκετούς άραβες αντικαθεστωτικούς δημοσιογράφους κατήγγειλαν την ηγεμονία των Αδελφών στο ΕΣΣ.

Οι Κούρδοι θεωρούν ότι η αραβογενούς προελεύσεως Μουσουλμανική Αδελφότητα, θα καταδιώξει και θα καταπιέσει τους αλλοεθνείς Κούρδους.

Ο συγκεκριμένος προσανατολισμός της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής ενισχύει τις ακραίες ισλαμιστικές δυνάμεις στην αντι-ασαντική αντίσταση στη Συρία και δημιουργεί διασπάσεις στην αντιπολίτευση, δηλαδή στο κίνημα της εξέγερσης, ενισχύοντας ουσιαστικά τη διατήρηση στην εξουσία το φιλο-ιρανικό και αντιαμερικανικό καθεστώς της Δαμασκού.
Εάν αυτή η προσπάθεια του Ομπάμα επιτύχει, την εξουσία θα καταλάβει ένα σκληρό ριζοσπαστικό ισλαμιστικό κίνημα το οποίο επίσης θα είναι αντι-αμερικανικό, αντι-ισραηλινό αλλά και αντιδυτικό![1] Φυσικά οι ΗΠΑ θεωρούν ότι οι άριστες -μέχρι στιγμής- σχέσεις μεταξύ Αδελφών Μουσουλμάνων και Τουρκίας θα επιτρέψουν στην Άγκυρα να χειραγωγήσει την Μουσουλμανική Αδελφότητα στη Συρία και συνεπώς, η κυβερνώσα μερίς της Ουάσιγκτον θα δυνηθεί να χειραγωγεί με τη σειρά της την Αδελφότητα μέσω Αγκύρας. Ελπίζουν δε ότι αυτή η, μέσω Άγκυρας, χειραγώγιση θα δυνηθεί να επεκταθεί σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή και το Μαγκρέμπ. Η εκτίμησις αυτή αποτελεί λάθος της τρέχουσας αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής.