Πώς η γεωργία μπορεί να μοχλεύσει την ανάπτυξη

δ. Εκμηχάνιση. Εδώ υπάρχει ένα μεγάλο πεδίο για έρευνα και ανάπτυξη. Η Ελλάδα ως χώρα μεγάλου κόστους εργασίας πρέπει να εκμηχανίσει όσο γίνεται περισσότερο τις καλλιέργειες για να είναι ανταγωνιστική. Το συγκριτικό πλεονέκτημα της χώρας εκτός από το κατάλληλο κλίμα είναι η προσαρμογή των αγροτών της στις συνθήκες και η ικανότητα υιοθέτησης νέων τεχνολογιών και της εκμηχάνισης. Αυτό ήταν αλήθεια τουλάχιστον μέχρι το 1981. Ελπίζω οι υψηλές επιδοτήσεις να μην κατέστρεψαν αυτήν την ποιότητα του ανθρώπινου δυναμικού. Αυτό πρέπει να αξιοποιήσουμε και τώρα. Καλλιέργειες που μπορεί να εκμηχανιστούν πρέπει να τις εκμηχανίσουμε άμεσα για να πετύχουμε χαμηλό κόστος παραγωγής. Στο τομέα αυτό η έρευνα για τα κατάλληλα μηχανήματα και τις τεχνικές της καλλιέργειας που θα προσαρμοστούν σε αυτά είναι απαραίτητη για επιτυχή εισαγωγή της εκμηχάνισης. Τίποτα δεν είναι εύκολο και δεν γίνεται μόνο του χωρίς κόπο και έρευνα. Παράλληλα, πρέπει να βοηθήσουμε την τοπική βιομηχανία κατασκευής γεωργικού εξοπλισμού να προσαρμοστεί και να παράγει και αυτή μηχανήματα προσαρμοσμένα στις τοπικές συνθήκες. Δεν αρκεί να εισάγουμε μηχανήματα (αυτό είναι αναγκαίο για τα πρώτα στάδια καθώς δεν έχουμε κάνει προετοιμασία), πρέπει και εμείς να παράγουμε μέρος του εξοπλισμού για αυξήσουμε την τοπική προστιθέμενη αξία αλλά και να εξάγουμε στο μέλλον.

ε. Οργάνωση της έρευνας και ανάπτυξης καινοτομίας και της χρηματοδότησης τους. Θα χρειαστούν οπωσδήποτε περισσότερα κονδύλια αλλά κυρίως η διάθεση να είναι στοχευμένη. Θα πρέπει να υπάρξει στρατηγικό σχέδιο ανάπτυξης της αγροτικής αλλά και γενικότερα της οικονομίας της χώρας, να οριστούν οι στόχοι, τα θέματα και τα προβλήματα που πρέπει να μελετηθούν και να λυθούν, και να διατεθεί η απαραίτητη χρηματοδότηση. Η επίλυση προβλημάτων θα αποτελέσει και τη βάση αξιολόγησης της έρευνας και την καλής χρήσης των διαθέσιμων πόρων. Η εισαγωγή νέων τεχνολογιών στην καλλιέργεια και διαχείριση των αγροκτημάτων αλλά και των μετασυλλεκτικών χειρισμών των προϊόντων μπορεί να συμβάλλει τόσο στη βελτίωση της παραγωγής όσο και στη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον. Τεχνολογίες όπως η γεωργία ακριβείας, η χρήση των ηλεκτρονικών μηχανημάτων για βελτίωση της ακρίβειας των εφαρμογών και της διαχείρισης των αγροκτημάτων είναι περιοχές που υπόσχονται βέλτιστες λύσεις για το μέλλον.

στ. Οργάνωση παραγωγών. Όσα αναφέρθηκαν πιο πάνω δεν είναι δυνατόν να γίνουν από παραγωγούς των λίγων στρεμμάτων που δουλεύουν όπως τους αρέσει. Η τυποποίηση της παραγωγής προϋποθέτει γνώσεις και εξοπλισμό υψηλής αξίας που πρέπει να λειτουργήσει για πολλές ώρες το χρόνο ώστε οι αποσβέσεις να είναι χαμηλές ανά μονάδα προϊόντος, διατηρώντας χαμηλό το κόστος. Οι προμήθειες των εφοδίων θα πρέπει να γίνονται ομαδικά για χαμηλές τιμές. Κυρίως, όμως, πρέπει οι ποσότητες που παράγονται να είναι μεγάλες ώστε να επιτυγχάνεται σωστή εμπορία και διαπραγμάτευση με τις εταιρείες εμπορίας και διακίνησης των προϊόντων. Η οργάνωση των ομάδων πρέπει να στηρίζεται σε αυστηρούς κανόνες που πρέπει να τηρούνται δια ρόπαλου από όλους. Η παραμικρή παρατυπία έχει επίπτωση σε όλους. Γι΄ αυτό η διαχείριση των ομάδων πρέπει να ανατεθεί σε τεχνοκράτες που θα εφαρμόζουν αυστηρά και δίκαια του κανόνες ενώ οι γνωστοί αγροτοπατέρες πρέπει να πάψουν να διοικούν χαϊδεύοντας αυτιά. Τελευταία διαφαίνεται μια αλλαγή της νοοτροπίας των αγροτών. Περισσότεροι ζητούν πλέον ενημέρωση τόσο σε απαντήσεις σε ερωτηματολόγια όσο και με την αυξημένη συμμετοχή σε ημερίδες κάτι που δεν ίσχυε πριν από την κρίση.

Ένα τέτοιο σχέδιο ανάπτυξης μιας παραγωγικής και υψηλού εισοδήματος γεωργίας απαιτεί σημαντική αλλά κυρίως μακροχρόνια και στοχευμένη προσπάθεια από πολλούς φορείς: την Πολιτεία (εδώ περιλαμβάνονται η Κεντρική Κυβέρνηση, οι Περιφέρειες και οι Αγροτικοί Δήμοι δηλαδή όλοι οι Δήμοι εκτός Αθήνας και Θεσσαλονίκης), τους ερευνητικούς φορείς της χώρας, τους αγρότες και τις οργανώσεις τους. Δυστυχώς, η μέχρι σήμερα εμπειρία δεν δείχνει ότι είναι δυνατός ένας μακροχρόνιος σχεδιασμός και στόχευση. Είμαστε λαός που ξεχνά εύκολα, και το πολιτικό σύστημα της χώρας αδυνατεί να συμφωνήσει και ακολουθήσει μακροχρόνιες πολιτικές. Ακόμα και υπουργοί του ιδίου κόμματος δεν μπορούν να ακολουθήσουν κοινή πολιτική! Μήπως η παρούσα κρίση ξυπνήσει κάποιους; Μήπως καταφέρουμε μια διακομματική συμφωνία και στόχευση που θα οδηγούσε σε μακροχρόνιο προγραμματισμό; Μένει να το δούμε. Η επιτυχημένη, όμως, προσπάθεια θα έχει σημαντικά οφέλη.

Η καλλιέργεια οπωροκηπευτικών όπως και η κτηνοτροφία θα αυξήσουν ουσιαστικά την απασχόληση. Η εκτίμηση της απασχόλησης στη γεωργία γίνεται διοικητικά με ακέραιες μονάδας εργασίας (ΑΕΜ) πλήρους απασχόλησης. Η απασχόληση στα σιτηρά είναι γενικά χαμηλή (0.25 ΑΕΜ/στρέμμα για ξηρικές καλλιέργειες, 3 ΑΕΜ/στρέμμα για τις αρδευόμενες) στα οπωροκηπευτικά είναι πολύ μεγαλύτερη και φτάνει μέχρι 18 ΑΕΜ/στρέμμα στις καλλιέργειες υπαίθρου και 35 ΑΕΜ/στρέμμα στα θερμοκήπια. Οι τιμές είναι μεγάλες κατά τη γνώμη μου, αλλά είναι χρήσιμες για μια εκτίμηση των επιπτώσεων. Μεταφορά 1.000.000 στρεμμάτων από σιτηρά σε οπωροκηπευτικά θα αύξανε κατά 10.000.000 τις ΑΕΜ και θα δημιουργούσε άμεσα 50.000 θέσεις πλήρους απασχόλησης στη γεωργία, χωρίς να λάβουμε υπόψη την αύξηση της απασχόλησης στους υποστηρικτικούς κλάδους και τη μεταποίηση. Η μεταφορά αυτή θα αύξανε τον ετήσιο κύκλο εργασιών της περιφέρειας κατά τουλάχιστον ένα δισ. ευρώ από τη γεωργία, πάλι χωρίς να λάβουμε υπόψη τις παράπλευρες επιπτώσεις στους κλάδους που υποστηρίζουν την γεωργική παραγωγή.

Η εφαρμογή ενός τέτοιου προγράμματος σε όλη τη χώρα θα έχει πολύ σημαντικά οικονομικά οφέλη αλλά και αύξηση της απασχόλησης που, κατά τη γνώμη μου, είναι το σημαντικότερο πρόβλημα της χώρας. Η μεγάλη αναμενόμενη ωφέλεια πιστεύω ότι θα κινητοποιήσει όλους τους φορείς για το καλό της χώρας και των παιδιών μας.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.