Κακή φήμη…

Ο κόσμος μπορεί να πιστεύει σε εκπληκτικά πράγματα. Σε μια συνέντευξη με την Melissa Block του NPR νωρίτερα αυτό το μήνα, η Susan Ahmad, η αγγλόφωνη εκπρόσωπος του Επαναστατικού Συμβουλίου της Συρίας, δήλωσε [3] ότι οι ισραηλινές επιθέσεις της περασμένης εβδομάδας στην Συρία θα μπορούσαν να είναι το αποτέλεσμα μιας συμπαιγνίας μεταξύ του προέδρου της Συρίας Μπασάρ αλ-Άσαντ και των Ισραηλινών. Και είναι τεκμηριωμένο ότι ο Σαντάμ Χουσεΐν πίστευε ότι στα εβραϊκά, το όνομα του ιαπωνικού χαρακτήρα κινουμένων σχεδίων Pokémon σήμαινε «Είμαι Εβραίος".

Δεν υπερβαίνει τα όρια της φαντασίας, λοιπόν, ότι ο Άσαντ πιστεύει ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα είναι ανίκανος και αναποφάσιστος. Τουλάχιστον αυτή ήταν η ανησυχία μεταξύ πολλών αμερικανικών κύκλων από τότε που ο Ομπάμα εγκατέλειψε τις παλαιότερες προειδοποιήσεις ότι η χρήση των χημικών όπλων στην Συρία θα αποτελούσαν μια «κόκκινη γραμμή». Είναι πιθανό ότι το καθεστώς Άσαντ ή οι αντάρτες της Συρίας υπερέβησαν αυτό το όριο στα τέλη Απριλίου και... δεν συνέβη τίποτα. Σύμφωνα με κάποιους στρατηγιστές η αμερικανική αξιοπιστία απειλείται! Όχι μόνο με την Συρία, όπως το έθεσαν οι ρεπουμπλικάνοι γερουσιαστές Τζον Μακέιν και Λίντσεϊ Γκράχαμ στα τέλη του Απριλίου, «αλλά και με το Ιράν, την Βόρεια Κορέα, καθώς και όλους τους εχθρούς και τους φίλους μας».

Από τότε, η συζήτηση για το τι πρέπει να γίνει στην Συρία έχει αποπροσανατολιστεί από άλλες συζητήσεις για το πώς η κεντρική φήμη των ΗΠΑ έχει πληγεί και εάν για να προστατευθεί αξίζει να πάνε σε πόλεμο.

Υπάρχουν δύο τρόποι για να απαντηθούν τα ερωτήματα αυτά: μέσω στοιχείων και μέσω της λογικής. Η πρώτη προσέγγιση είναι εύκολη. Οι ηγέτες θεωρούν ότι άλλοι ηγέτες που ήταν αναποφάσιστοι στο παρελθόν, θα είναι αναποφάσιστοι και στο μέλλον και ότι ως εκ τούτου οι απειλές τους δεν είναι αξιόπιστες; Όχι. Η εκτεταμένη και βαθιά έρευνα διαλύει αυτή την αντίληψη. Σε μελέτες των διαφόρων πολιτικών κρίσεων που οδηγούν μέχρι τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο [4] και εκείνων που έλαβαν χώρα πριν και κατά την διάρκεια του Πολέμου της Κορέας [5] , διαπίστωσα ότι οι ηγέτες πράγματι ανησυχούν για την φήμη τους. Αλλά οι ανησυχίες τους συχνά ήταν αδικαιολόγητες.

Για παράδειγμα, όταν η Βόρεια Κορέα επιτέθηκε στην Νότια Κορέα το 1950, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Dean Acheson, ήταν βέβαιος ότι η αξιοπιστία της Αμερικής απειλείτο. Πίστευε ότι οι σύμμαχοι των Ηνωμένων Πολιτειών στην Δύση ήταν σε κατάσταση σχεδόν πανικού, καθώς περίμεναν να δουν αν οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να αντιδράσουν. Ήταν λάθος. Όταν ένας Βρετανός υπουργός επισήμανε στον Βρετανό Πρωθυπουργό, Clement Attlee, ότι η Κορέα ήταν «μια μάλλον μακρινή υποχρέωση», ο Attlee απάντησε, «Μπορεί να είναι μακρινή, αλλά παρ' όλα αυτά είναι υποχρέωση». Από την πλευρά τους, οι Γάλλοι όντως ανησυχούσαν, αλλά όχι επειδή αμφισβητούσαν την αξιοπιστία των ΗΠΑ. Αντ' αυτού, φοβούνταν ότι η αμερικανική αποφασιστικότητα θα οδηγούσε σε ένα μεγάλο πόλεμο πάνω σε ένα στρατηγικά ασήμαντο κομμάτι εδάφους. Αργότερα, όταν ο πόλεμος βρισκόταν σε εξέλιξη, ο Acheson φοβήθηκε ότι οι Κινέζοι ηγέτες θεωρούσαν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν «πολύ αδύναμες ή δίσταζαν να πάρουν μια πραγματική θέση», όπως το έθεσε η CIA και θα μπορούσε ως εκ τούτου να «είναι θύμα εκφοβισμού ή μπλόφας ώστε να υποχωρήσει απέναντι στην ισχύ των Κομμουνιστών». Στην πραγματικότητα, ο Μάο δεν σκέφτηκε κάτι τέτοιο. Πίστευε ότι οι Αμερικανοί επεδίωκαν να καταστρέψουν την επανάστασή του, ίσως και με πυρηνικά όπλα.

Ομοίως, ο Ted Hopf, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Σιγκαπούρης, διαπίστωσε [6] ότι η Σοβιετική Ένωση δεν πίστευε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν αναποφάσιστες να εγκαταλείψουν το Βιετνάμ: Αντ' αυτού, οι σοβιετικοί αξιωματούχοι έμειναν έκπληκτοι που οι Αμερικανοί θα θυσίαζαν τόσα πολλά για κάτι που οι Σοβιετικοί θεωρούσαν ως εφαπτόμενο με τα αμερικανικά συμφέροντα. Και στη μελέτη [7] των αναμετρήσεων του Ψυχρού Πολέμου, ο καθηγητής Daryl Press από το Κολλέγιο Dartmouth διαπίστωσε ότ η φήμη δεν είχε σημασία. Κατά την διάρκεια της κουβανικής κρίσης, οι Σοβιετικοί απείλησαν να επιτεθούν στο Βερολίνο απαντώντας σε οποιαδήποτε αμερικανική χρήση βίας κατά της Κούβας. Παρά την μακρά ιστορία των σοβιετικών σε μπλόφες και μεγαλοστομίες για το Βερολίνο, οι πολιτικοί στις Ηνωμένες Πολιτείες πήραν αυτές τις απειλές στα σοβαρά. Όπως δείχνει η ιστορία, οι φήμες δεν έχουν καμία σημασία.

Τα επιχειρήματα δεν φαίνονται ποτέ να κερδίζουν βασιζόμενα μόνο σε αποδεικτικά στοιχεία, όμως, γι’ αυτό υπάρχει η δεύτερη προσέγγιση. Απλά, η η λογική πίσω από τον ισχυρισμό ότι τα θέματα φήμης αυτο-αναιρούνται: η κοινή γνώση μιας αξίωσης αλλάζει τις συμπεριφορές με τρόπους που την υπονομεύουν. Για παράδειγμα, αν γνωρίζουμε ότι ένα συγκεκριμένο σημάδι κάνει την δέσμευσή μου να φαίνεται αξιόπιστη, το ξέρετε και εσείς. Θα μπορούσατε να απαξιώσετε αυτό το σήμα, αν νομίζετε ότι έχω λόγο να παραπλανήσω. Η λογική σκοτώνει την στρατηγική, με άλλα λόγια, γιατί κάτι που μπορώ να συμπεράνω, μπορείτε να το συμπεράνετε κι εσείς. (Και μπορώ να συνάγω την πιθανή απαξίωσή σας). Αυτό η λογική του «σκέφτεται ότι σκέφτεται ότι σκέφτεται» είναι μέρος του πώς οι άνθρωποι κάνουν σχέδια στρατηγικής και λέγεται αναδρομικότητας (recursion).[8]

Η αναδρομική σκέψη μπορεί να γίνει περίπλοκη. Στην «Λογική των Εικόνων» [9], ο Robert Jervis, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Columbia, έγραψε για ένα θαυμάσιο παράδειγμα αναδρομικότητας στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Κατά την διάρκεια του πολέμου, υπήρχε ένας Γάλλος συνταγματάρχης που κατασκόπευε τους Βρετανούς και μετέφερε τα μυστικά στους Γερμανούς. Οι Βρετανοί ανακάλυψαν τον Γάλλο και άρχισαν να τον χρησιμοποιούν για να περάσουν ψευδείς πληροφορίες στους Γερμανούς, οι οποίοι γρήγορα αντελήφθησαν ότι ο συνταγματάρχης ήταν διπλός πράκτορας. Μετά την ανακάλυψη ότι οι Γερμανοί είχαν ανακαλύψει την κατάσταση του Γάλλου, οι Βρετανοί αποφάσισαν να ενημερώσουν τον πράκτορα ότι η εισβολή στην Νορμανδία ορίστηκε για τις αρχές Ιουνίου (πραγματικά). Ο πληροφοριοδότης μετέφερε τις πληροφορίες και τις χρησιμοποίησε ως απόδειξη στους Γερμανούς ότι οι Σύμμαχοι δεν θα έκαναν εισβολή στην Νορμανδία, στις αρχές Ιουνίου. Όλα αυτά δείχνουν πώς χρησιμοποιούν οι στρατηγιστές τις αναδρομικές σκέψεις - και πόσο γρήγορα γίνεται σχεδόν αδύνατο να τις ακολουθήσουν.

Η αναδρομικότητα δημιουργεί ένα άλλο στρατηγικό πρόβλημα: Πότε σταματάει το παιχνίδι; Αν υπολογίζετε ότι θα πάω μόνο έναν γύρο, αλλά πάω περισσότερους, θα προβλέψετε λάθος την συμπεριφορά μου. Εξετάστε αυτό το απλό παιχνίδι εικασιών: Ένας μεγάλος αριθμός διαγωνιζόμενων καλείται να επιλέξει έναν αριθμό μεταξύ μηδέν και 100, ο οποίος θα είναι το μισό του μέσου όρου του αριθμού που όλοι οι άλλοι επιλέγουν: Οι φοιτητές με εκπαίδευση σε θέματα θεωρίας παιχνιδιών ξέρουν ότι μέσω πολλαπλών γύρων η λογική απάντηση είναι μηδέν. Αλλά λίγοι άνθρωποι σκέφτονται όπως οι θεωρητικοί των παιγνίων. Οι περισσότεροι ασχολούνται με μόνο δύο ή τρεις προσεγγίσεις [10], που τους οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η σωστή απάντηση είναι περίπου 25.

Και αυτό μας παραπέμπει στην φήμη. Ας υποθέσουμε ότι ο Άσαντ ερμηνεύει την αδράνεια του Ομπάμα σχετικά με την παρατήρηση για τις «κόκκινες γραμμές» ως αναποφασιστικότητα και ότι η συλλογιστική του Άσαντ σταματά εκεί. Θα μπορούσε να θεωρήσει ότι ο Ομπάμα θα είναι πάντα αναποφάσιστος στο μέλλον και ότι ο Ομπάμα θα παίξει τον δεύτερο γύρο του παιχνιδιού σαν να μην έχει γίνει ο πρώτος γύρος. Ούτε το πολιτικό πλαίσιο, ούτε τα συμφέροντα που διακυβεύονται είναι σημαντικά. Σε αυτή την περίπτωση ο Άσαντ, ίσως όπως και ο McCain, έχουν μάλλον απλή σκέψη όταν πρόκειται για στρατηγική.

Φυσικά, είναι εύλογο ότι ο Άσαντ είναι ικανός να σκεφτεί εξίσου καλά όπως και το ευρύ κοινό και να προχωρήσει σε δύο γύρους συλλογιστικής. Στην περίπτωση αυτή, θα μπορούσε να συνειδητοποιήσει ότι ο Ομπάμα έχει υποστεί κριτική για το σχόλιό του σχετικά με την «κόκκινη γραμμή». Ο Άσαντ θα μπορούσε, επίσης, να πιστεύει ότι ο Ομπάμα γνωρίζει ότι ο Άσαντ δεν πιστεύει πλέον ότι ο Ομπάμα θα ακολουθήσει τις απειλές του. Και αυτό αλλάζει τους υπολογισμούς του Άσαντ εξ ολοκλήρου: στον δεύτερο γύρο του παιχνιδιού, θα πιστεύει ότι είναι απίθανο ότι οτιδήποτε λέει ο Ομπάμα είναι μπλόφα. Κατά κάποιο τρόπο, στη συνέχεια, μια μπλόφα κάνει τις μελλοντικές απειλές του Ομπάμα περισσότερο αξιόπιστες.

Τώρα, αν ο Άσαντ είναι πολύ καλός στην στρατηγική και λάτρης της θεωρίας των παιγνίων, θα μπορούσε να προχωρήσει σε τρεις γύρους συλλογιστικής. Στην περίπτωση αυτή, ο Άσαντ θα πίστευε ότι ο Ομπάμα είναι στην πραγματικότητα πιο πιθανό να μπλοφάρει, επειδή ο Ομπάμα πιστεύει ότι ο Άσαντ πιστεύει ότι ο Ομπάμα είναι λιγότερο πιθανό να μπλοφάρει. Το να κρατήσουμε την λογική ευθεία είναι δύσκολο, αλλά είναι επίσης άνευ σημασίας: κανείς δεν ξέρει για πόσους γύρους θα συνεχιστεί το παιχνίδι, γιατί δεν υπάρχει κανένα λογικό μέρος για να σταματήσει.

Όσοι υποστηρίζουν ότι το ζήτημα της φήμης και της αξιοπιστίας έχει σημασία, στηρίζονται στο ότι οι στρατηγιστές έχουν απλή σκέψη, είναι παράλογοι και έχουν άγνοια της αναδρομικότητας. Και αν ο Άσαντ είναι παράλογος, τότε ο σχεδιασμός της εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ ώστε να αποσπάσει συγκεκριμένες αντιδράσεις από αυτόν είναι άσκοπος. Το ίδιο ισχύει και για τους άλλους αντιπάλους. Κανείς δεν μπορεί να ξέρει πώς θα αντιδράσει η ηγεσία της Βόρειας Κορέας στην συμπεριφορά των ΗΠΑ στην Συρία. Θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί ότι ο Ομπάμα δεν έχει καμία αξιοπιστία, ότι είναι, στην πραγματικότητα, αποφασιστικός ή ότι οδηγείται από άλλα συμφέροντα των ΗΠΑ. Ό, τι συμπέρασμα βγει θα καθοδηγείται από τις δικές τους πεποιθήσεις και τα δικά τους συμφέροντα.

Όπως παραπονέθηκε [11] ο Βρετανός πρωθυπουργός Λόρδος Salisbury κάποτε, η μελέτη των χαρτων «διαταράσσει την δύναμη της λογικής των ανδρών». Οι στρατηγοί του, πίστευε, θα ήθελαν «παράρτημα στο φεγγάρι, προκειμένου να αποφύγουν να το ιδιοποιηθεί ο πλανήτης Άρης». Καθώς ο Salisbury χλεύαζε του φόβους των στρατηγιστών του, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα πρέπει να αφήσουν τις ανησυχίες σχετικά με την αξιοπιστία να καθοδηγήσουν την χάραξη της πολιτικής τους. Οι πόλεμοι θα πρέπει να διεξάγονται για την προστασία των συμφερόντων και των αξιών και όχι για να υπερασπίζονται τις υποτιθέμενες φήμες από αφελείς και παράλογους εχθρούς. Με άλλα λόγια, η κυβέρνηση Ομπάμα δεν θα πρέπει να κάνει το λάθος του Dean Acheson στην Συρία και να αφήσει τον φόβο ότι οι άλλοι μπορεί να την θεωρούν αναποφάσιστη, να την οδηγήσουν στην καταστροφή. Αντ' αυτού, θα πρέπει να επικεντρωθεί στα πραγματικά συμφέροντα των ΗΠΑ στην Συρία και στον τρόπο με τον οποίο θα μπορέσει να τα κατακτήσει.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/139376/jonathan-mercer/bad-reputa...

Συνδέσεις:

[1] http://www2.lse.ac.uk/internationalRelations/centresandunits/CIS/cisfell...
[2] http://www.amazon.com/Reputation-International-Politics-Cornell-Security...
[3] http://n.pr/11d8ury
[4] http://amzn.to/XzXpxS
[5] http://bit.ly/11ad0mM
[6] http://amzn.to/ZTQ6Oh
[7] http://amzn.to/18BxlFO
[8] http://bit.ly/1217SjS
[9] http://amzn.to/14gHfJy
[10] http://bit.ly/17eCF2N
[11] http://amzn.to/17TXoXA

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr