Νέα παγκόσμια τάξη

Οι πρόσφατες εξελίξεις στην τεχνολογία έχουν δημιουργήσει μια όλο και πιο ενοποιημένη παγκόσμια αγορά εργασίας και κεφαλαίου. Η ικανότητα αμφοτέρων να ρέουν προς τις χρήσεις που τους δίνουν υψηλότερη αξία, ανεξάρτητα από την τοποθεσία τους, εξισώνει την τιμή τους σε όλη την υδρόγειο. Τα τελευταία χρόνια, αυτός ο ευρύς παράγοντας εξίσωσης τιμής έχει ωφελήσει έθνη με άφθονο χαμηλού κόστους εργατικό δυναμικό και εκείνα που έχουν πρόσβαση σε φθηνά κεφάλαια. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι η σημερινή εποχή τής ταχείας τεχνολογικής προόδου εξυπηρετεί την εργασία, και μερικοί έχουν υποστηρίξει ότι εξυπηρετεί το κεφάλαιο. Αυτό που και τα δύο στρατόπεδα έχουν παραβλέψει είναι το γεγονός ότι η τεχνολογία ενσωματώνει όχι μόνο τις υπάρχουσες πηγές τής εργασίας και του κεφαλαίου, αλλά δημιουργεί και νέες.

Τα μηχανήματα αντικαθιστούν περισσότερα είδη ανθρώπινης εργασίας από όσα ποτέ πριν. Καθώς αναπαράγουν τον εαυτό τους, επίσης δημιουργούν περισσότερο κεφάλαιο. Αυτό σημαίνει ότι οι πραγματικοί νικητές τού μέλλοντος δεν θα είναι οι φορείς παροχής φθηνού εργατικού δυναμικού ή οι ιδιοκτήτες τού συνήθους κεφαλαίου, οι οποίοι αμφότεροι θα συμπιέζονται όλο και περισσότερο από την αυτοματοποίηση. Η τύχη θα ευνοήσει αντίθετα, μια τρίτη ομάδα: εκείνους που μπορούν να καινοτομήσουν και να δημιουργήσουν νέα προϊόντα, υπηρεσίες και επιχειρηματικά μοντέλα.

Η κατανομή τού εισοδήματος για αυτή την δημιουργική τάξη παίρνει συνήθως την μορφή ενός Κανόνα Δύναμης (στμ: power law, η σχέση μεταξύ δύο ποσοτήτων, όπου η μια ποσότητα μεταβάλλεται ως δύναμη της άλλης), με ένα μικρό αριθμό νικητών που θα παίρνουν τα περισσότερα από τα οφέλη και μια μακριά ουρά που θα αποτελείται από τους υπόλοιπους συμμετέχοντες. Έτσι, στο μέλλον, οι ιδέες θα είναι οι πραγματικές σπάνιες εισροές στον κόσμο - σπανιότερες τόσο από την εργασία όσο και από το κεφάλαιο - και οι λίγοι που θα παρέχουν καλές ιδέες θα αποκομίζουν τεράστια οφέλη. Το να εξασφαλιστεί ένα αποδεκτό βιοτικό επίπεδο για τους υπόλοιπους και να οικοδομηθούν οικονομίες και κοινωνίες χωρίς αποκλεισμούς θα αποτελούν όλο και πιο σημαντικές προκλήσεις τα επόμενα χρόνια.

ΟΙ ΠΟΝΟΙ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Αναποδογυρίστε το iPhone σας και μπορείτε να διαβάσετε ένα επιχειρηματικό σχέδιο λίγων λέξεων που έχει υπηρετήσει καλά την Apple: «Σχεδιασμένο από την Apple στην Καλιφόρνια. Συναρμολογημένο στην Κίνα». Με κεφαλαιοποίηση πάνω από 500 δισ. δολάρια, η Apple έχει γίνει η πιο πολύτιμη εταιρεία στον κόσμο. Παραλλαγές αυτής της στρατηγικής έχουν λειτουργήσει όχι μόνο για την Apple και για άλλες μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις, αλλά ακόμη και για μεσαίες επιχειρήσεις μέχρι και για «μικρο-πολυεθνικές». Όλο και περισσότερες εταιρείες έχουν εκμεταλλευθεί τις δύο μεγάλες δυνάμεις της εποχής μας - την τεχνολογία και την παγκοσμιοποίηση – για να πετύχουν κέρδη.

Η τεχνολογία επιτάχυνε την παγκοσμιοποίηση προς τα εμπρός, μειώνοντας δραματικά το κόστος επικοινωνίας και συναλλαγών και μετακίνησε τον κόσμο πολύ πιο κοντά σε μια ενιαία, μεγάλη παγκόσμια αγορά εργασίας, κεφαλαίου και άλλων παραγωγικών συντελεστών. Ακόμα κι αν η εργασία δεν είναι πλήρως κινητή, οι άλλοι παράγοντες είναι όλο και περισσότερο. Ως αποτέλεσμα, τα διάφορα συστατικά των παγκόσμιων αλυσίδων εφοδιασμού μπορούν να μετακινήσουν τον τόπο τής εργασίας με ελάχιστες τριβές ή κόστος. Περίπου το ένα τρίτο των αγαθών και των υπηρεσιών στις προηγμένες οικονομίες είναι εμπορεύσιμα, και ο αριθμός τους αυξάνεται. Και το αποτέλεσμα του παγκόσμιου ανταγωνισμού διαχέεται στο μη εμπορεύσιμο μέρος τής οικονομίας, τόσο στις προηγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες οικονομίες.

Όλο αυτό δημιουργεί ευκαιρίες όχι μόνο για μεγαλύτερη αποδοτικότητα και κέρδη, αλλά και τεράστιες μετατοπίσεις. Εάν ένας εργαζόμενος στην Κίνα ή την Ινδία, μπορεί να κάνει την ίδια εργασία με έναν στις Ηνωμένες Πολιτείες, τότε οι νόμοι τής οικονομίας υπαγορεύουν ότι θα καταλήξουν να κερδίζουν παρόμοιες αμοιβές (προσαρμοσμένες σε κάποιες άλλες διαφορές στην εθνική παραγωγικότητα). Αυτό είναι καλή είδηση για την συνολική οικονομική απόδοση, για τους καταναλωτές, όσο και για τους εργαζόμενους στις αναπτυσσόμενες χώρες - αλλά όχι για τους εργαζόμενους στις ανεπτυγμένες χώρες, οι οποίοι αντιμετωπίζουν πλέον ανταγωνισμό χαμηλού κόστους. Η έρευνα δείχνει ότι οι κλάδοι των εμπορεύσιμων αγαθών των προηγμένων βιομηχανικών χωρών δεν έχουν υπάρξει γεννήτριες καθαρής απασχόλησης για δύο δεκαετίες. Αυτό σημαίνει ότι η δημιουργία θέσεων εργασίας πραγματοποιείται πλέον σχεδόν αποκλειστικά στον μεγάλο τομέα των μη εμπορεύσιμων αγαθών, οι μισθοί των οποίων κρατήθηκαν χαμηλά λόγω του αυξανόμενου ανταγωνισμού από τους εργαζόμενους που μετακινήθηκαν από τον τομέα των εμπορεύσιμων αγαθών.

Ωστόσο, ακόμη και καθώς η ιστορία τής παγκοσμιοποίησης συνεχίζεται, μια ακόμη μεγαλύτερη αρχίζει να ξεδιπλώνεται: η ιστορία τής αυτοματοποίησης, συμπεριλαμβανομένης της τεχνητής νοημοσύνης, της ρομποτικής, της τρισδιάστατης (3-D) εκτύπωσης, και ούτω καθ’ εξής. Και αυτή η δεύτερη ιστορία ξεπερνά την πρώτη, με μερικές από τις μεγαλύτερες επιπτώσεις της να προορίζονται να χτυπήσουν τους σχετικά ανειδίκευτους εργαζόμενους στις αναπτυσσόμενες χώρες.