Η Δύση πρέπει να οπλίσει την Ουκρανία

Προτού οι Ηνωμένες Πολιτείες αποφασίσουν το πώς θα μπορούσαν να στηρίξουν την Ουκρανία στον πόλεμο της με την Ρωσία, η Ουάσιγκτον θα πρέπει να αποφασίσει πώς εντάσσεται η Ουκρανία στα στρατηγικά συμφέροντα των ΗΠΑ και, γενικότερα, εκείνα της Δύσης. Σε μια πρόσφατα δημοσιοποιηθείσα Στρατηγικής Εθνικής Ασφάλειας [1], ο Λευκός Οίκος δεν κατάφερε να κάνει τίποτα από τα δύο, δηλώνοντας μόνο ότι πρέπει να υπάρξει αντίσταση απέναντι στην επιθετικότητα της Ρωσίας και ότι ο λαός της Ουκρανίας θα πρέπει να υποστηριχθεί, «καθώς επέλεξαν το μέλλον τους και αναπτύσσουν την δημοκρατία και την οικονομία τους».

Όλα αυτά ακούγονται ωραία. Αλλά τι σημαίνει «υποστήριξη»; Ο πρώην σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας και υπουργός Εξωτερικών Henry Kissinger φάνηκε λιγότερο ασαφής στην ακρόαση της Επιτροπής της Γερουσίας για τις Ένοπλες Δυνάμεις στις 29 Ιανουαρίου. Η Ουκρανία «θα πρέπει να διατηρήσει τα υπάρχοντα σύνορά της και τα ρωσικά στρατεύματα πρέπει να αποσυρθούν ως μέρος ενός διακανονισμού [2]». Το «αποτέλεσμα», συνέχισε, «θα πρέπει να είναι μια ελεύθερη Ουκρανία» που «ίσως να συμπεριλαμβάνει στρατιωτικά μέτρα ως μέρος του. Αλλά μου προκαλεί ανησυχία όταν κάποιος μιλάει μόνο για στρατιωτικά μέτρα, χωρίς να υποβάλει κάποια πλήρη στρατηγική.»

Ο Κίσινγκερ φαίνεται να έχει δίκιο όταν λέει ότι η Ουκρανία πρέπει να μείνει ελεύθερη, αλλά γιατί; Η απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα απαιτεί μια κυρίαρχη στρατηγική που να προέρχεται από σκληρές γεωπολιτικές πραγματικότητες. Κάποιοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι η Ρωσία είναι πολύ πιο σημαντική για τις Ηνωμένες Πολιτείες από την Ουκρανία, λόγω του μεγέθους, του πετρελαίου, της οικονομίας, και του στρατού της. Άλλοι υποστηρίζουν ότι η Ουκρανία είναι εξίσου σημαντική, αν μη τι άλλο επειδή οι πολίτες της επιζητούν να ενταχθούν πλήρως στην Δύση. Στην πραγματικότητα και τα δύο στρατόπεδα έχουν δίκιο. Όμως, και τα δύο κάνουν επίσης λάθος. Ανάλογα με το αν η Ρωσία αποτελεί στρατηγικό απόκτημα ή στρατηγική απειλή για τις Ηνωμένες Πολιτείες, η Ουκρανία θα μπορούσε να είναι είτε στρατηγικά ασήμαντη, είτε αποφασιστικής σημασίας.

Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΟΥΚΡΑΝΙΑΣ

Σε γεωπολιτικό κενό (ή «αν τα πράγματα μείνουν ως έχουν», όπως θα μπορούσε να τεθεί από ακαδημαϊκούς), η Ουκρανία έχει μικρή σημασία για τις Ηνωμένες Πολιτείες από την άποψη της ασφάλειας, της σταθερότητας, της ευημερίας και της δημοκρατίας. Όσο η Ουκρανία παραμένει ένα στρατιωτικά και οικονομικά αδύναμο κράτος χωρίς στρατηγικούς πόρους, η ικανότητά της να επηρεάσει τις Ηνωμένες Πολιτείες με οποιονδήποτε τρόπο, θα παραμείνει ελάχιστη στην καλύτερη περίπτωση.

Αντίθετα, η Ρωσία έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία από την Ουκρανία, ανεξάρτητα από το αν εκείνη είναι αδύναμη ή ισχυρή, φιλική ή εχθρική. Παρότι η οικονομία της βρίσκεται σε χάος και ο πληθυσμός της ελαττώνεται, η Ρωσία είναι μια περιφερειακή δύναμη που ενισχύει ενεργά τις στρατιωτικές της δυνατότητες. Είναι ένα εδαφικά τεράστιο κράτος που καταλαμβάνει μια κεντρική θέση ανάμεσα στην Ευρώπη και την Ασία. Καταλαμβάνει έδρα στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών κι έχει ευρύ φάσμα πυρηνικών όπλων. Διαθέτει επίσης μεγάλα αποθέματα σε δύο από τους σημαντικότερους στρατηγικούς πόρους παγκοσμίως, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο.

Υπό κανονικές συνθήκες, όταν οι σχέσεις την Ρωσίας με την Δύση είναι φιλικές -και, παρά τις αντίθετες πεποιθήσεις του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, μια ισχυρή και φιλικά διακείμενη Ρωσία θα συνέφερε ιδιαίτερα τη Δύση- είναι απόλυτα λογικό οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη να δώσουν μεγαλύτερη στρατηγική σημασία στην Ρωσία απ’ ότι στην Ουκρανία. Αλλά ζούμε σε έναν αντιφατικό κόσμο.

Όταν οι σχέσεις με την Ρωσία επιδεινώνονται κάπως- σε σημείο που η Μόσχα παρεμβαίνει στην επιδίωξη των συμφερόντων της Δύσης- η Ουκρανία πιθανότατα αποκτά τακτική σημασία για την Δύση. Τότε οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη μπορούν να χρησιμοποιήσουν την Ουκρανία για να αντισταθμίσουν ή, ακριβέστερα, για να σηματοδοτήσουν την δυσαρέσκειά τους για την συμπεριφορά της Ρωσίας, συμπεριλαμβάνοντας το Κίεβο στις ειρηνευτικές αποστολές της Δύσης ή σε διπλωματικές πρωτοβουλίες των Ηνωμένων Εθνών, του ΟΑΣΕ και άλλων διεθνών ή περιφερειακών οργανισμών. Όταν οι σχέσεις με την Ρωσία επιδεινώνονται σε τέτοιο βαθμό που μια εχθρική Ρωσία γίνεται στρατηγική απειλή για την Δύση, η Ουκρανία αποκτά άμεση στρατηγική σημασία για τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη. Υπό αυτές τις συνθήκες, η Ουκρανία δεν είναι απλώς ένα χρήσιμο αντίβαρο στην Ρωσία, αλλά ένα κεντρικό στοιχείο της αμυντικής στρατηγικής της Δύσης εναντίον της Ρωσίας. Η σημασία της Ουκρανίας προς την Δύση είναι έτσι μια συνάρτηση των σχέσεων των ΗΠΑ και των Ευρωπαίων με την Ρωσία. Σ’ αυτήν την περίπτωση, η Δύση θα θεωρήσει σύμμαχό της την Ουκρανία με στρατηγική σημασία παρόμοια με εκείνη που είχε η Δυτική Γερμανία κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.

ΡΩΣΙΚΗ ΡΟΥΛΕΤΑ