Μια συριακή αφύπνιση

Η ρωσική επέμβαση στην Συρία έχει αφήσει τους Αμερικανούς πολιτικούς σε δίλημμα [1]. Η επίσημη γραμμή είναι ότι η κίνηση της Ρωσίας δεν αλλάζει ουσιαστικά τίποτα και ότι, εν πάση περιπτώσει, οι Ρώσοι θα βρεθούν σύντομα σε ένα τέλμα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, για να παραφράσω την πασίγνωστη ατάκα του πρώην πρωθυπουργού του Ισραήλ, David Ben-Gurion, σχετικά με την μάχη τόσο εναντίον των Ναζί όσο και των Βρετανών [2], είναι έτοιμες να πολεμήσουν το ISIS, ως σαν οι Ρώσοι (και το καθεστώς του Μπασάρ αλ-Άσαντ) δεν είναι εκεί και να αντιμετωπίσουν τους Ρώσους ως σαν το ISIS δεν είναι εκεί.

Αυτό δεν είναι τόσο παράλογο όσο ακούγεται˙ ως ένα πρακτικό θέμα, οι Ρώσοι έχουν δημιουργήσει μόνο δύο νέα δεδομένα επί του εδάφους. Πρώτον, δεν είναι πλέον εφικτό για τις Ηνωμένες Πολιτείες να δημιουργήσουν ένα ασφαλές καταφύγιο ή μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων. Αλλά η Ουάσιγκτον είχε ελάχιστη πρόθεση να κάνει οτιδήποτε από τα δύο, οπότε η απτή σημασία αυτής της εξέλιξης είναι πενιχρή. Δεύτερον, οι Ρώσοι χτυπούν ομάδες ανταρτών υποστηριζόμενες από τις ΗΠΑ που είχαν ασκήσει πίεση στο καθεστώς Άσαντ κοντά στην Δαμασκό. Αυτό είναι ένα πραγματικό πρόβλημα, και αυτό είναι το κύριο εμπόδιο για την συνεργασία με την Μόσχα [3], η οποία πιστευόταν ότι ενδιέφερε τον πρόεδρο των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα, τουλάχιστον κατά την έναρξη της παρέμβασης της Ρωσίας.

Τρεις από τους πρωταγωνιστές της σύγκρουσης στην Συρία –οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ρωσία και το καθεστώς της Συρίας- φαίνεται σε αυτό το σημείο να έχουν ένα συγκλίνον συμφέρον [4] στο να άρουν το αδιέξοδο που δημιουργήθηκε από τις ρωσικές επιθέσεις εναντίον των υποστηριζόμενων από τις ΗΠΑ σχηματισμών [5] στην δυτική Συρία. Οι Αμερικανοί αξιωματούχοι πιθανώς συνειδητοποιούν ότι οι Ρώσοι έχουν βάλει στο στόχαστρο τους πληρεξούσιους των ΗΠΑ λόγω της άμεσης απειλής που αυτοί οι πληρεξούσιοι θέτουν στις δυνάμεις του καθεστώτος, όχι λόγω της σύνδεσής τους με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Στην πραγματικότητα, τα χτυπήματα της Ρωσίας είναι σήμερα αδιάκριτα, καλύπτοντας όλο το φάσμα των ανταρτικών ομάδων -από τους μετριοπαθείς που προμηθεύονται από τις Ηνωμένες Πολιτείες μέχρι το ISIS, εναντίον του οποίου οι ρωσικές δυνάμεις έχουν αρχίσει να επιτίθενται στην περιοχή του Χαλεπίου. Η στρατηγική στόχευση της Μόσχας έχει σκοπό να ανακουφίσει την πίεση στο καθεστώς, να επιτρέψει στο καθεστώς την ανασύσταση των δυνάμεών του, και, στην διαδικασία, να ενισχύσει την εσωτερική συνοχή που χρειάζεται η κυβέρνηση για να παραμείνει βιώσιμη.

Ο πρόεδρος της Συρίας Μπασάρ αλ-Άσαντ κατά την διάρκεια συνάντησης με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν στο Κρεμλίνο, στις 20 Οκτωβρίου 2015. Ο Άσαντ πήγε στην Μόσχα για μια συνάντηση με τον Πούτιν, κατά την οποία οι δύο άνδρες συζήτησαν για την κοινή στρατιωτική εκστρατεία τους εναντίον των ισλαμιστών ανταρτών στην Συρία, δήλωσε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου.
--------------------------

Για να κάνουν την Ρωσία να σταματήσει τις επιθέσεις εναντίον των υποστηριζόμενων από τις ΗΠΑ μονάδων, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να πείσουν τις εν λόγω μονάδες να αναστείλουν τις επιχειρήσεις τους εναντίον των δυνάμεων του καθεστώτος. Και αυτό είναι προφανώς αδιανόητο, εκτός εάν το καθεστώς σταματήσει τις επιθέσεις του εναντίον τους. Στο θέμα αυτό, ωστόσο, ενδέχεται να υπάρχουν περιθώρια ελιγμών. Όσο μακιαβελικές κι αν ήταν, οι επιμελείς προσπάθειες του Άσαντ κατά το παρελθόν έτος για να στήσει τοπικές συμφωνίες συμβιβασμού [6] έχουν ως αποτέλεσμα εύθραυστες, τοπικές καταπαύσεις του πυρός κατά μήκος της κύριας γραμμής των οικισμών στην Συρία, από την Ιντλίμπ στον βορρά ως την Λατάκια, την Χομς, την Χάμα και τα περίχωρα του Χαλεπίου. Στην πραγματικότητα, το καθεστώς προσπαθεί τώρα να συναρμόσει μια παρόμοια διευθέτηση στην Νταράα, την κακοποιημένη νότια πόλη, όπου πρωτο-ξέσπασε η επανάσταση πριν από τέσσερα χρόνια.

Δεν έχουν αποδειχθεί ανθεκτικές όλες αυτές οι ad hoc συμφωνίες, εν μέρει λόγω της κακής διοίκησης και του ελέγχου και στις δύο πλευρές. Αλλά, όπου όντως κρατούν, σώζουν ζωές, μειώνουν το επίπεδο της βίας, και βελτιώνουν το κλίμα για πολιτική πρόοδο, έστω και αν δεν υπάρχει καμιά σημαντική εξέλιξη προς το παρόν στον ορίζοντα. Σε συνδυασμό με το συνεχές σφυροκόπημα του ISIS, αυτό θα μπορούσε να είναι το καλύτερο που μπορεί να γίνεται προς το παρόν.

Είναι ένα καλό στοίχημα ότι το καθεστώς θα εξέταζε την κατάπαυσης του πυρός σε περιπτώσεις όπου οι δυνάμεις του Άσαντ και οι υποστηριζόμενοι από τις ΗΠΑ μετριοπαθείς αμφισβητούν εδάφη με άμεσο τρόπο. Εν τω μεταξύ, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν την διπλωματική πρόσβασή τους στην κυβέρνηση Πούτιν, και την μόχλευσή τους στους πληρεξουσίους τους για να τους ζεστάνουν ως προς αυτή την ιδέα, επίσης. Κατ’ αρχάς, η Ουάσιγκτον θα πρέπει να επιβάλει στην Μόσχα να σταματήσει τις αεροπορικές επιδρομές στους μετριοπαθείς αντάρτες, υπό την προϋπόθεση ότι οι αντάρτες θα υποχωρήσουν. Στην συνέχεια, η Ουάσιγκτον θα πρέπει να καταστήσει σαφές στους πληρεξουσίους της ότι η συνεχής πρόσβασή τους σε αμερικανικές προμήθειες (και το ότι θα απολαύσουν την ρωσική ανοχή) θα εξαρτηθεί από την προθυμία τους να διερευνήσουν τοπικές εκεχειρίες και την πιθανότητα να κυνηγήσουν το ISIS, σε συνδυασμό με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ρωσία. Όλες οι πλευρές θα έχουν σημαντικό ρόλο στην διατήρηση μιας τέτοιας ανακωχής.

Αγόρια παίζουν στην παιδική χαρά ενός σχολείου ενώ ένα από αυτά κάθεται μπροστά από έναν τοίχο ζωγραφισμένο με την σημαία της αντιπολίτευσης στην ελεγχόμενη από τους αντάρτες περιοχή του Χαλεπίου Seif al-Dawla, στην Συρία, στις 25 Οκτωβρίου 2015. HOSAM KATAN / REUTERS
----------------------

Μια συμφωνία αυτού του είδους θα έχει κάτι περισσότερο από επιφανειακή ομοιότητα με την αφύπνιση στο Ιράκ [7] που αξιοποιήθηκε τόσο αποτελεσματικά από τον τότε διοικητή της Πολυεθνικής Δύναμης του Ιράκ, Ντέιβιντ Πετρέους, στην «εφόρμηση» (surge) το 2007 [8]. Στο Ιράκ, η διογκούμενη δυσαρέσκεια των Σουνιτών για τις ομάδες τύπου αλ Κάιντα στις δυτικές επαρχίες, σε συνδυασμό με την εξάντλησή τους από το να αποκρούουν αμφότερες τις επιχειρήσεις των ΗΠΑ και τα σιιτικά τάγματα θανάτου, τους οδήγησε να δεχτούν την βοήθεια των ΗΠΑ και τελικά την συνεργασία. Και μην γελιόμαστε: Αν και υπάρχει τώρα ένας βαθμός τακτικής συνεργασίας μεταξύ του ISIS και πολλών άλλων ομάδων ανταρτών που δραστηριοποιούνται στην Συρία, στο βάθος, οι περισσότερες από αυτές τις ομάδες όντως μισούν το ISIS και το θεωρούν ένα προσωρινό αλλά χρήσιμο κακό.

Υπό αυτές τις συνθήκες, θα είχε νόημα για την κυβέρνηση Ομπάμα να εκμεταλλευτεί την φαινομενικά δύσκολη κατάσταση που εμφανίστηκε από τα ρωσικά χτυπήματα ενάντια στις υποστηριζόμενες από τις ΗΠΑ δυνάμεις [9] για να διερευνήσει την πιθανότητα μιας κατάπαυσης του πυρός. Αυτό όχι μόνο θα απάλλασσε τους αμάχους από την συνεχιζόμενη αγωνία, αλλά θα μπορούσε να ανοίξει την πόρτα σε μια αμερικανο-ρωσική συνεργασία εναντίον του ISIS και να βάλει σε κίνηση μια αφύπνιση που θα μπορούσε να ξεκινήσει να εκτοπίζει το ISIS από την διαλυμένη Συρία -όλα αυτά ενώ θα ανοίγει δρόμο για μια πολιτική λύση.

Copyright © 2015 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/syria/2015-10-25/syrian-awakening

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/articles/syria/2015-10-08/should-united-s...
[2] http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Quote/bg.html
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/syria/2015-09-30/headstrong
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/syria/2015-10-18/how-work-russia...
[5] https://www.foreignaffairs.com/articles/syria/2015-10-01/putins-syria-st...
[6] http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/middleeast/syria/10198632/Syri...
[7] https://www.foreignaffairs.com/articles/syria/2015-10-07/putins-next-con...
[8] https://www.foreignaffairs.com/articles/iraq/2008-05-03/price-surge
[9] https://www.foreignaffairs.com/audios/2015-10-18/russian-intervention-syria

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition