Γιατί αυξάνονται οι εντάσεις μεταξύ Βιετνάμ και Κίνας | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Γιατί αυξάνονται οι εντάσεις μεταξύ Βιετνάμ και Κίνας

Το Ανόι αντιστέκεται στην ατζέντα του Πεκίνου για την Θάλασσα της Νότιας Κίνας
Περίληψη: 

Η άνοδος της Κίνας θα συνεχίσει να προκαλεί μια ποικιλία συμπεριφορών από τις μικρότερες δυνάμεις στη Νοτιοανατολική Ασία. Το Βιετνάμ παρουσιάζει στρατηγική υπομονή και δημιουργικότητα απέναντι στην μεγάλη διπλωματική πίεση. Και αποδεικνύεται έμπειρο στο να ελίσσεται στον σύνθετο ανταγωνισμό μεταξύ δύο αντίπαλων υπερδυνάμεων.

Ο HUNTER MARSTON είναι αναλυτής για την νοτιοανατολική Ασία, με έδρα του την Ουάσινγκτον.

Σε μια ένδειξη της κλιμάκωσης των εντάσεων στη Νοτιοανατολική Ασία, ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών, Γουάνγκ Γι (Wang Yi ), μόλις ακύρωσε [1] μια διμερή συνάντηση με τον Βιετναμέζο ομόλογό του, Pham Binh Minh. Από τότε που συγκρούστηκε σε έναν σύντομο πόλεμο το 1979 και μια ναυμαχία το 1988, το Βιετνάμ [2] προκάλεσε την οργή της Κίνας με μια δημιουργική (και επικίνδυνη) διπλωματία που αποσκοπούσε στην αντιμετώπιση των πράξεων του Πεκίνου για μονομερή κυριαρχία στην Θάλασσα της Νότιας Κίνας [3].

16082017-1.jpg

Πλοίο της κινεζικής ακτοφυλακής κοντά σε σκάφος της βιετναμικής ακτοφυλακής στην Θάλασσα της Νότιας Κίνας, περίπου 130 μίλια από τις ακτές του Βιετνάμ, τον Μάιο του 2014. NGUYEN MINH / REUTERS
---------------------------------------------------------------

Τον περασμένο μήνα, το Ανόι συμφώνησε να αποσυρθεί από μια μεγάλη επιχείρηση εξερεύνησης πετρελαίου στην Θάλασσα της Νότιας Κίνας, κατ΄εντολήν του Πεκίνου. Ο στρατηγός Fan Changlong, ο αναπληρωτής αρχηγός της κεντρικής στρατιωτικής επιτροπής της Κίνας, άσκησε μεγάλη πίεση [4], συμπεριλαμβανομένης μιας επίσκεψης στην Μαδρίτη για να τονίσει τις ανησυχίες του Πεκίνου σχετικά με την συμμετοχή της ισπανικής εταιρείας Repsol στην συμφωνία, παρά το γεγονός ότι η Repsol έχει ήδη επενδύσει 300 εκατομμύρια δολάρια [5] στο έργο. Ο στρατηγός Fan ταξίδεψε επίσης στο Ανόι για μια ετήσια διασυνοριακή ανταλλαγή [επισκέψεων], στην διάρκεια της οποίας ζήτησε ευθέως από το Βιετνάμ να σταματήσει τις έρευνες πετρελαίου στην αμφισβητούμενη ζώνη, το «οικόπεδο» 136-03, ακόμη και απειλώντας να χρησιμοποιήσει βία σε περίπτωση που το αίτημά του δεν ικανοποιείτο. Τότε το Ανόι εκάμφθη. Αν και πολλοί αναλυτές για την Ασία ήταν επικριτικοί για την απόφαση του Βιετνάμ, την οποία είδαν ως υποταγή στο Πεκίνο, το Ανόι συνέχισε να πιέζει την Κίνα σε άλλους σημαντικούς τομείς.

Για παράδειγμα, το Βιετνάμ έχει προχωρήσει με την κατασκευή [6] τεχνητών στοιχείων γης στην Θάλασσα της Νότιας Κίνας, τα οποία άρχισε να κατασκευάζει [7] την δεκαετία του 1980. Ωστόσο, το Πεκίνο δεν μπορεί να καταδικάσει δημοσίως αυτές τις κινήσεις χωρίς να εμφανιστεί υποκριτικό, καθώς η Κίνα έχει κατασκευάσει επτά νησιά στην Θάλασσα της Νότιας Κίνας συνολικής έκτασης άνω των 12.800 στρεμμάτων [8] και συνεχίζει να εγκαθιστά περισσότερο στρατιωτικό εξοπλισμό πάνω σε αυτά.

Ταυτόχρονα, το Ανόι πίεσε με ζήλο [9] να συμπεριληφθεί νομικά δεσμευτική γλώσσα στο σχέδιο πλαισίου για έναν κώδικα δεοντολογίας για την Θάλασσα της Νότιας Κίνας, τον οποίο η Ένωση των Χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας (Association of Southeast Asian Nations, ASEAN) και η Κίνα υπέγραψαν πρόσφατα, στην σύνοδο κορυφής της ASEAN στην Μανίλα στις 7 Αυγούστου. Ο κώδικας δεοντολογίας θα ρυθμίζει την συμπεριφορά των περιφερειακών κρατών στην θάλασσα της Νότιας Κίνας και αποσκοπεί στην «προώθηση της αμοιβαίας εμπιστοσύνης, της συνεργασίας και της σιγουριάς, στην πρόληψη συμβάντων, στην διαχείριση περιστατικών σε περίπτωση που προκύψουν και στην δημιουργία ευνοϊκού περιβάλλοντος για την ειρηνική επίλυση των διαφορών», σύμφωνα με ένα προσχέδιο του πλαισίου [10] που είδε ο Ian Storey, εκδότης της [επιθεώρησης] Contemporary Southeast Asia. Ωστόσο, το σχέδιο δεν περιελάμβανε καμία αναφορά σε «νομικά δεσμευτικούς» μηχανισμούς που θα κατέληγαν τελικά στο να καθιστούν υπεύθυνα τα [συμβαλλόμενα] μέρη.

Άλλες χώρες της ASEAN μπλέχτηκαν στα διασταυρούμενα πυρά καθώς η ομάδα των δέκα εθνών βρέθηκε να καυγαδίζει σχετικά με τον καλύτερο τρόπο αντιμετώπισης (ή υποχώρησης) στην κινεζική πίεση. Η Μαλαισία εξέφρασε ανησυχίες σχετικά με την «παρουσία στρατιωτικών στοιχείων» στα αμφισβητούμενα ύδατα, σύμφωνα με ένα σχέδιο δήλωσης [11]. Ωστόσο, οι Φιλιππίνες, οι οποίες προεδρεύουν στην ASEAN φέτος, έχουν κάνει πολύ λιγότερα για να αμφισβητήσουν την Κίνα στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας σε σύγκριση με την προηγούμενη κυβέρνηση του Benigno Aquino III, η οποία παρέπεμψε την υπόθεση κατά της Κίνας στο Μόνιμο Διαιτητικό Δικαστήριο της Χάγης το 2013. Πράγματι, ο πρόεδρος Rodrigo Duterte το έχει προχωρήσει τόσο πολύ ώστε να λέει ότι η τελευταία απόφαση αυτού του δικαστηρίου, η οποία αποφάνθηκε υπέρ των Φιλιππίνων, ήταν «απλά ένα κομμάτι χαρτί με τέσσερις γωνίες» [12]. Ο Duterte υπονόησε ότι είναι πρόθυμος να διαπραγματευθεί διμερώς με το Πεκίνο για να επιτύχει μια συμφωνία στην Θάλασσα της Νότιας Κίνας.

Το Βιετνάμ τώρα φαίνεται να είναι περιθωριοποιημένο με την έντονη αντίθεσή του στην πίεση της Κίνας για έλεγχο της Θάλασσας της Νότιας Κίνας. Παρ' όλο που ο πληθυσμός της Κίνας [13] είναι πάνω από 14 φορές μεγαλύτερος του Βιετνάμ [14] και ο στρατιωτικός της προϋπολογισμός είναι 151 δισεκατομμύρια δολάρια [15] σε σύγκριση με τα μόλις 5 δισεκατομμύρια δολάρια του Βιετνάμ [16], το μικρότερο νότιο έθνος έχει μακρά ιστορία στο να αντιστέκεται στο Μεσαίο Βασίλειο. Για σχεδόν χίλια χρόνια, οι Κινέζοι κατείχαν και ήλεγχαν με την βία τον λιγότερο ισχυρό γείτονά τους, στην διάρκεια των οποίων οι Βιετναμέζοι αγωνίζονταν για να τους εκδιώξουν. Σήμερα το Ανόι σηματοδοτεί ότι δεν θα αλλάξει την θέση του, προκειμένου να προστατεύσει τις κυριαρχικές αξιώσεις και την θαλάσσια κυριότητα του Βιετνάμ.