Αντιστεκόμενοι στην λαϊκιστική παλίρροια | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Αντιστεκόμενοι στην λαϊκιστική παλίρροια

Οι εγχώριοι και οι διεθνείς κίνδυνοι του λαϊκισμού

Για να καταλάβετε πόσο επικίνδυνος είναι ένας τέτοιος κόσμος, συγκρίνετε το οικονομικό δυστύχημα του 2008 με τη Μεγάλη Ύφεση. Το 2008, η πολυμερής συνεργασία και η παρέμβαση των διεθνών οργανισμών εξασφάλισαν [7] ότι η οικονομική κρίση δεν θα γινόταν ποτέ τόσο έντονη και απελπιστική όσο εκείνη της δεκαετίας του 1930. Αντί ενός παγκόσμιου πολέμου, είδαμε συνεχή, αν και ατελή, σύμπραξη και συνεργασία μεταξύ των εθνών του κόσμου. Μια ευρεία επιτυχία των λαϊκιστικών κομμάτων όχι μόνο θα καθιστούσε τον κόσμο πιο ευάλωτο σε οικονομικές διαταραχές, αλλά θα μπορούσε επίσης να δημιουργήσει μια οικονομική κρίση από μόνη της, με την συστηματική διαταραχή του παγκόσμιου εμπορίου και των χρηματοοικονομικών ροών. Ευτυχώς, η διεθνής οικονομική τάξη είναι ανθεκτική και έχει μέχρι στιγμής μπορέσει να απορροφήσει τα χτυπήματα του Brexit και του Trump. Ωστόσο, αυτό συνέβη μόνο επειδή οι περισσότεροι συμμετέχοντες δεσμεύονται να διατηρήσουν το σύστημα και δούλεψαν για να το υποστηρίξουν απέναντι στην λαϊκιστική πρόκληση. Αν υπήρχαν αρκετές μεγάλες οικονομίες που αγκάλιαζαν λαϊκίστικα κόμματα, είναι αμφίβολο αν ο κόσμος θα μπορούσε να αποφύγει μια άλλη οικονομική κρίση.

Ο κίνδυνος που θέτει ο εθνοπολιτισμικός λαϊκισμός είναι εξίσου έντονος. Πέρα από την υποκίνηση της εγχώριας διαμάχης και της εθνικής πόλωσης -μια εξέλιξη που παρατηρείται όλο και περισσότερο σε γεγονότα όπως η ρατσιστική πορεία [8] στην Charlottesville, στην Βιρτζίνια, και η εθνικιστική συγκέντρωση [9] στην Βαρσοβία κατά την Ημέρα Ανεξαρτησίας της Πολωνίας- αυτή η μορφή λαϊκισμού θα μπορούσε επίσης να επηρεάσει αρνητικά τις διεθνείς σχέσεις. Για παράδειγμα, μπορεί κανείς να φανταστεί μια διαρκή εχθρότητα να αναπτύσσεται μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και του Μεξικού, δεδομένων των εμπρηστικών σχολίων του Trump σχετικά με τον χαρακτήρα των παράτυπων Μεξικανών μεταναστών και την επιμονή του να χτίσει ένα συνοριακό τείχος και να επαναδιαπραγματευθεί ή να αποχωρήσει από τη NAFTA. Φυσικά, η ενσωμάτωση ομάδων από διαφορετικό περιφερειακό και πολιτισμικό υπόβαθρο είναι δύσκολη, και ορισμένες ανησυχίες είναι δικαιολογημένες. Αλλά όταν οι πολιτικοί εκμεταλλεύονται φυλετικούς και θρησκευτικούς φόβους για να κινητοποιήσουν την πολιτική τους βάση, κινδυνεύουν να δημιουργήσουν διαχρονική εχθρότητα τόσο σε εγχώριο όσο και σε διεθνές επίπεδο. Τέλος, με το να καθορίζουν αξίες με βάση θρησκευτικούς ή πολιτισμικούς άξονες, οι εθνοπολιτισμικοί λαϊκιστές [10] κινδυνεύουν να υπονομεύσουν την φιλελεύθερη δημοκρατία, μια κεντρική αρχή της φιλελεύθερης τάξης. Όπως απέδειξαν χώρες τόσο διαφορετικές, όπως το Ιράκ, η Μιανμάρ και η Ταϊλάνδη, οι χωρίς φραγμούς κυβερνήσεις που προσπαθούν να δημιουργήσουν κυρίαρχες ομάδες, αποκλείοντας τις εθνοτικές, πολιτικές και θρησκευτικές μειονότητες, δημιουργούν ασταθή και ανελεύθερα δημοκρατικά συστήματα [11]. Τα καθεστώτα αυτά είναι αντιθετικά προς τις φιλελεύθερες αξίες και είναι επιρρεπή σε αποσταθεροποιητικές πολιτικές συγκρούσεις που μπορούν να δημιουργήσουν αστάθεια σε ολόκληρες τις περιοχές.

Δεδομένων των κινδύνων του λαϊκισμού, οι υπεύθυνοι συμμετέχοντες πρέπει να προσπαθήσουν να εμποδίσουν την πρόοδό του και να τον ωθήσουν πίσω στο πολιτικό περιθώριο. Δυστυχώς, τα διαφορετικά κίνητρα και οι πολιτικές προτιμήσεις των λαϊκιστών ψηφοφόρων περιπλέκουν αυτόν τον στόχο. Ορισμένοι ψηφοφόροι υποκινούνται από οικονομικές δυσχέρειες, άλλοι από φυλετικούς εχθρούς, πολλοί και από τα δύο, και λίγοι από τελείως άλλους παράγοντες. Η αντίσταση στα λαϊκιστικά κινήματα θα απαιτήσει επομένως μια ευρεία στρατηγική που θα καλύπτει τόσο τα πολιτισμικά όσο και τα οικονομικά ζητήματα.

Ίσως ο αποτελεσματικότερος τρόπος για την καταπολέμηση της ανάπτυξης των λαϊκιστικών κινημάτων είναι τα πολιτικά κόμματα να υιοθετήσουν πιο επιθετικά τις μεταρρυθμιστικές ατζέντες που όντως αντιπροσωπεύουν αλλαγές από τις κατεστημένες πολιτικές. Η συνήθης επανάληψη από το [πολιτικό] κέντρο ότι «δεν υπάρχει εναλλακτική λύση» αντί του status quo, είναι τόσο ανεπιθύμητη όσο και εσφαλμένη. Αντί να προστατεύουν παθητικά το status quo, ενημερώνοντας τους παραπονούμενους ψηφοφόρους ότι έχουν λάθος να αισθάνονται θυμωμένοι και αγχωμένοι, η κεντροδεξιά και η κεντροαριστερά πρέπει να παρέχουν ουσιαστικές μεταρρυθμιστικές προτάσεις που να προσφέρουν στην βελτίωση των αιτιών της οργής των ψηφοφόρων. Ταυτόχρονα, τα μετριοπαθή κόμματα πρέπει να προσπαθήσουν να προσφέρουν μια αδιάσειστη και ξεκάθαρη υπεράσπιση της σημερινής φιλελεύθερης διεθνούς τάξης και των αξιών που την εξασφαλίζουν. Με το να υπενθυμίζουν στους ψηφοφόρους τα πολυάριθμα, αν και συχνά κρυμμένα, οφέλη του παγκοσμιοποιημένου και ειρηνικού κόσμου, οι κεντρώοι μπορούν να υπονομεύσουν τον ενθουσιασμό για τις καινοφανείς, αλλά απερίσκεπτες πολιτικές των λαϊκιστών δημαγωγών. Με την ανάπτυξη και την προώθηση μιας ουσιαστικής μεταρρυθμιστικής ατζέντας στο πλαίσιο της τρέχουσας φιλελεύθερης τάξης, οι κεντρώοι μπορούν να στείλουν το μήνυμα στους δυσαρεστημένους ψηφοφόρους ότι λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τις ανησυχίες των ψηφοφόρων και σκοπεύουν να βελτιώσουν το σύστημα από μέσα.