Πώς η «οξεία ισχύς» απειλεί την «ήπια ισχύ»

Αυτό που είναι καινούργιο, δεν είναι το βασικό μοντέλο˙ είναι η ταχύτητα με την οποία μπορεί να εξαπλωθεί μια τέτοια παραπληροφόρηση και το χαμηλό κόστος της εξάπλωσής της. Τα ηλεκτρόνια είναι φθηνότερα, γρηγορότερα, ασφαλέστερα και πιο αμφισβητήσιμα από τους κατασκόπους. Με τους στρατούς των πληρωμένων τρολλ και των botnets [στμ: δίκτυα από ηλεκτρονικά bots, δηλαδή κακόβουλα προγράμματα λογισμικού, επίτηδες τοποθετημένα σε ηλεκτρονικούς υπολογιστές], μαζί με σταθμούς όπως το Russia Today (RT) και το Sputnik, οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες, αφότου υπέκλεψαν τα ηλεκτρονικά μηνύματα της Δημοκρατικής Εθνικής Επιτροπής (Democratic National Committee) και ανώτερων στελεχών της εκστρατείας της Κλίντον, μπόρεσαν να αποσπάσουν [την προσοχή] και να διαταράξουν κύκλους ειδήσεων, εβδομάδα μετά από εβδομάδα.

Το λογότυπο RT France στα στούντιο του ρωσικού ραδιοτηλεοπτικού σταθμού RT, γνωστού ως «Russia Today», κατά την διάρκεια επίσκεψης δημοσιογράφων στο Boulogne-Billancourt, κοντά στο Παρίσι, τον Δεκέμβριο του 2017. GONZALO FUENTES / REUTERS
----------------------------------------------------------------

Αλλά αν η οξεία εξουσία έχει διαταράξει τις δημοκρατικές διαδικασίες της Δύσης και αμαυρώσει την φίρμα των δημοκρατικών κρατών, δεν έχει κάνει τίποτα για να ενισχύσει την ήπια ισχύ των δραστών -και σε ορισμένες περιπτώσεις έχει κάνει το αντίθετο. Για την Ρωσία, η οποία επικεντρώνεται στο να παίζει ρόλο «καταστροφέα» (spoiler) στην διεθνή πολιτική, αυτό θα μπορούσε να είναι ένα αποδεκτό κόστος. Η Κίνα, ωστόσο, έχει άλλους στόχους που απαιτούν την ήπια ισχύ της ελκυστικότητας τόσο όσο και την καταναγκαστική οξεία ισχύ της διαταραχής και της λογοκρισίας. Αυτοί οι δύο στόχοι είναι δύσκολο να συνδυαστούν. Στην Αυστραλία, για παράδειγμα, η δημόσια έγκριση για την Κίνα μεγάλωνε, έως ότου οι αυξανόμενες ανησυχίες σχετικά με την χρήση εργαλείων οξείας ισχύος, συμπεριλαμβανομένης της εμπλοκής στην αυστραλιανή πολιτική, την μείωσαν σημαντικά. Συνολικά, η Κίνα δαπανά 10 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως για τα εργαλεία της ήπιας ισχύος της, σύμφωνα με τον David Shambaugh του Πανεπιστημίου George Washington, αλλά έχει απολαύσει ελάχιστη απόδοση της επένδυσής της. Ο δείκτης «Soft Power 30» κατατάσσει την Κίνα 25η (και 26η την Ρωσία) από τις 30 χώρες που αξιολογήθηκαν.

ΤΟ ΔΙΛΗΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΚΡΑΤΗ

Αν και η οχεία ισχύς και η ήπια ισχύς λειτουργούν με πολύ διαφορετικούς τρόπους, η διάκριση μεταξύ τους μπορεί να είναι δύσκολο να παρατηρηθεί- και αυτό είναι μέρος του γεγονότος που καθιστά δύσκολη την απόκριση στην οξεία ισχύ. Η πειστικότητα περιλαμβάνει επιλογές σχετικά με το πώς διαμορφώνονται οι πληροφορίες. Μόνο όταν αυτή η διαμόρφωση διολισθαίνει στην εξαπάτηση, κάτι που περιορίζει τις εθελοντικές επιλογές του υποκειμένου, ξεπερνά το όριο προς τον εξαναγκασμό. Είναι αυτή η ιδιότητα –η ανοικτότητα και τα όρια στην σκόπιμη εξαπάτηση- που διακρίνουν την ήπια ισχύ από την οξεία ισχύ. Δυστυχώς, δεν είναι πάντα εύκολο να την διακρίνει κανείς.

Στην δημόσια διπλωματία, όταν το RT της Μόσχας ή το Xinhua του Πεκίνου μεταδίδει ανοιχτά σε άλλες χώρες, εφαρμόζει ήπια ισχύ, η οποία πρέπει να γίνεται αποδεκτή ακόμη και αν το μήνυμα είναι ανεπιθύμητο. Όταν το China Radio International υποστηρίζει κρυφά ραδιοφωνικούς σταθμούς σε άλλες χώρες, οι οποίοι ξεπερνούν το όριο και μπαίνουν στην οξεία ισχύ, αυτό πρέπει να αποκαλυφθεί. Χωρίς σωστή δημοσιοποίηση, η αρχή του εθελοντισμού παραβιάζεται. (Η διάκριση ισχύει επίσης και για την διπλωματία των ΗΠΑ: Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η μυστική χρηματοδότηση προς τα αντικομμουνιστικά κόμματα στις ιταλικές εκλογές του 1948 και η συγκαλυμμένη υποστήριξη της CIA στο «Κογκρέσο για την Πολιτιστική Ελευθερία» ήταν παραδείγματα οξείας ισχύος, όχι ήπιας ισχύος).

Το σημερινό περιβάλλον πληροφόρησης εισάγει επιπρόσθετες περιπλοκές. Στην δεκαετία του 1960, ο ραδιοφωνικός εκφωνητής Edward R. Murrow σημείωσε ότι το σημαντικότερο μέρος των διεθνών επικοινωνιών δεν ήταν τα χιλιάδες μίλια ηλεκτρονικών, αλλά το τελευταίο ένα μέτρο της προσωπικής επαφής. Αλλά τι σημαίνει αυτό σε έναν κόσμο μέσων κοινωνικής δικτύωσης; Οι «φίλοι» είναι ένα κλικ μακριά, και οι ψεύτικοι φίλοι είναι εύκολο να κατασκευαστούν˙ μπορούν να διαδώσουν ψεύτικες ειδήσεις που παράγονται από πληρωμένα τρολλ και μηχανικά bots. Η διάκριση της διαχωριστικής γραμμής μεταξύ ήπιας και οξείας ισχύος στο online περιβάλλον έχει καταστεί μια δουλειά όχι μόνο για τις κυβερνήσεις και τον Τύπο, αλλά και για τον ιδιωτικό τομέα.

Καθώς οι δημοκρατίες ανταποκρίνονται στην οξεία ισχύ, πρέπει να προσέχουν να μην αντιδράσουν υπερβολικά, ώστε να μην υποβαθμίσουν την δική τους ήπια ισχύ με το να ακολουθήσουν την συμβουλή εκείνων που υποστηρίζουν τον ανταγωνισμό προς το αυταρχικό μοντέλο με οξεία ισχύ. Ένα μεγάλο μέρος αυτής της ήπιας ισχύος προέρχεται από τις κοινωνίες των πολιτών -στην περίπτωση της Ουάσινγκτον, του Χόλιγουντ, των πανεπιστημίων και των ιδρυμάτων περισσότερο από τις προσπάθειες της επίσημης δημόσιας διπλωματίας- και η κατάργηση της πρόσβασης ή το κλείσιμο της ανοικτότητας θα σπαταλούσε αυτό το κρίσιμο πλεονέκτημα. Οι αυταρχικές χώρες όπως η Κίνα και η Ρωσία έχουν πρόβλημα να δημιουργήσουν την δική τους ήπια δύναμη ακριβώς λόγω της απροθυμίας τους να απελευθερώσουν τα τεράστια ταλέντα της κοινωνίας των πολιτών τους.