Τιενανμέν στο Χονγκ Κονγκ

Καθώς οι συγκρούσεις με την αστυνομία έγιναν συχνότερες στο Χονγκ Κονγκ, εμφανίστηκαν νέα συνθήματα: «Ελεύθερο Χονγκ Κονγκ, Δημοκρατία Τώρα», «Ανεξαρτησία του Χονγκ Κονγκ», «Ανακατάληψη του Χονγκ Κονγκ, Επανάσταση της Εποχής μας». Η ηγεσία του Πεκίνου, η οποία θεωρεί ότι η διατήρηση της εθνικής ενότητας είναι ένα από τα πιο ιερά χρέη της, έχει εκλάβει αυτά τα συνθήματα που υπονοούν την ανεξαρτησία ως επιθέσεις στην κινεζική κυριαρχία. Τέτοιες προσβολές δυσκόλεψαν τον πρόεδρο Xi Jinping, όπως και τον Deng πριν από αυτόν, να εξετάσει ακόμη και την επικοινωνία με τους διαδηλωτές, πόσω δε μάλλον να κάνει παραχωρήσεις προς αυτούς. Αντ' αυτού, οι αξιωματούχοι του κόμματος έχουν εκδώσει όλο και πιο σκοτεινές και μαχητικές δηλώσεις. «Θέλω να προειδοποιήσω όλους τους εγκληματίες να μην κρίνουν λάθος την κατάσταση και να εκλάβουν την αυτοσυγκράτηση για αδυναμία. … Ένα χτύπημα από το ξίφος του νόμου τους περιμένει στο μέλλον», δήλωσε ένας αξιωματούχος νωρίτερα αυτόν τον μήνα. Ο Διευθυντής του Γραφείου Υποθέσεων του Χονγκ Κονγκ και του Μακάο δήλωσε ότι οι διαδηλωτές επέδειξαν «τα σαφή χαρακτηριστικά μιας χρωματικής επανάστασης», μια δυσοίωνη αναφορά στις λαϊκές εξεγέρσεις στο πρώην σοβιετικό μπλοκ που οι αξιωματούχοι του Πεκίνου πιστεύουν ότι υποκινήθηκαν από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι τοπικοί αξιωματούχοι συνέχισαν να επιμένουν ότι οι διαμαρτυρίες θα πρέπει να τερματιστούν πριν ξεκινήσει μια έρευνα για την αστυνομική βία, αφαιρώντας κάθε ελπίδα για ειρηνικό συμβιβασμό.

Όπως έκαναν και οι διαδηλωτές της Τιενανμέν το 1989, το κίνημα του Χονγκ Κονγκ συνέχισε να αλλάζει, επιδιώκοντας να επανεφεύρει και να αναζωογονήσει τον εαυτό του. Με την αντίσταση της αστυνομίας να εντείνεται, κινήθηκε από τους δρόμους της πόλης στους συμβολικούς δημόσιους χώρους όπως ο σιδηροδρομικός σταθμός Tsim Sha Tsui και στην συνέχεια ο διεθνής αερολιμένας του Χονγκ Κονγκ, όπου μεγάλα πλήθη διαδηλωτών προκάλεσαν σοβαρή αναστάτωση. Καθώς οι συναντήσεις με τις Αρχές έγιναν πιο βίαιες, στις 14 Αυγούστου, ένας δημοσιογράφος από μια κομματικά υποστηριζόμενη εφημερίδα, την «Global Times», συνελήφθη από διαδηλωτές και έτυχε κακομεταχείρισης, οι οποίοι τον κατηγόρησαν ως πράκτορα της ασφάλειας. Οι αξιωματούχοι του Πεκίνου κατηγόρησαν τους διαδηλωτές ότι ενεργούν «σαν τρομοκράτες».

Καθώς το κίνημα του Χονγκ Κονγκ πέρασε το ορόσημο των επτά εβδομάδων που είχε τεθεί στην πλατεία Τιενανμέν και συνέχισε να συγκεντρώνει δυναμική, μια παρέμβαση φαίνεται πλέον να είναι πιο πιθανή. Την 1η Αυγούστου, η φρουρά του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού στο Χονγκ Κονγκ εξέδωσε ένα προκλητικό βίντεο που δείχνει στρατεύματα να κάνουν ασκήσεις ελέγχου αστικών ταραχών. «Έχουμε την αποφασιστικότητα, την εμπιστοσύνη και την ικανότητα να διαφυλάξουμε την κυριαρχία, την ασφάλεια και τα αναπτυξιακά συμφέροντα της Κίνας και να διασφαλίσουμε τη μακροπρόθεσμη ευημερία και σταθερότητα του Χονγκ Κονγκ», προειδοποίησε εκπρόσωπος του PLA. Σύντομα μετά από αυτό, άρχισαν να κυκλοφορούν βίντεο στρατιωτών να συγκεντρώνονται σε ένα στάδιο ακριβώς πέρα από τα σύνορα στο Σενζέν, δημιουργώντας μια αίσθηση που θυμίζει έντονα τις 20 Μαΐου 1989, όταν κηρύχθηκε στρατιωτικός νόμος και έφθασε στους διαδηλωτές στην πλατεία Τιενανμέν η είδηση ότι τα στρατεύματα του PLA είχαν ήδη στρατοπεδεύσει έξω από την πόλη. Στην συνέχεια, αξιωματούχοι του κόμματος άρχισαν να κατηγορούν -όπως έκαναν στην διάρκεια της πλατείας Τιενανμέν- ότι οι αναταραχές στο Χονγκ Κονγκ ήταν το έργο «μαύρων χεριών» από τις Ηνωμένες Πολιτείες, υποδεικνύοντας ότι πρόκειται για ξένη χειραγώγηση αντί για τοπικό δημοκρατικό αίσθημα αυτό που προκάλεσε τις διαμαρτυρίες.

ΠΕΣ ΜΟΥ ΠΩΣ ΘΑ ΤΕΛΕΙΩΣΕΙ

Καθώς τα γεγονότα στο Χονγκ Κονγκ κλιμακώθηκαν χωρίς κανένα πιθανό σενάριο επίλυσης, έχουν αποκτήσει ένα ανησυχητικό άρωμα μοιραίου. Με τις δύο πλευρές να διολισθαίνουν αναπόφευκτα προς μεγαλύτερη πόλωση, είναι όλο και πιο δύσκολο να τις φανταστούμε να κάνουν τις απαιτούμενες παραχωρήσεις χωρίς να διακινδυνεύσουν απαράδεκτα πλήγματα στην εικόνα τους και θυσίες στις βασικές αρχές τους. (Δεδομένου ότι το κίνημα διαμαρτυρίας είναι ουσιαστικά χωρίς ηγέτη, δεν είναι ξεκάθαρο με ποιον θα μπορούσαν να διαπραγματευτούν οι Αρχές, ακόμα κι αν το ήθελαν). Και καθώς το κίνημα συνεχίζει και μεγαλώνει, είναι πιο πιθανό να παράγει ακριβώς τα είδη του casus belli που θα δίνουν στο Πεκίνο ένα πρόσχημα για παρέμβαση. Πράγματι, όπως άρχισαν να προειδοποιούν οι προπαγανδιστικές Αρχές της Κίνας στις 13 Αυγούστου, το Πεκίνο έβλεπε «βλαστάρια τρομοκρατίας» τα οποία πρέπει να τιμωρηθούν «χωρίς επιείκεια, χωρίς έλεος».

Οι διαδηλώσεις της πλατείας Τιενανμέν διδάσκουν ότι τα ισχυρά κινήματα διαφωνίας εναντίον του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος είναι σχεδόν πάντα προορισμένα να τελειώσουν μέσα σε αντιπαράθεση. Γιατί; Επειδή τέτοιες προκλήσεις είναι ανυπόφορες σε ένα λενινιστικό μονοκομματικό σύστημα που δεν επιτρέπει καμιά ιδέα διαφωνίας και του οποίου οι ηγέτες αενάως ανησυχούν μήπως δείξουν αδυναμία. Ήταν ακριβώς αυτές οι ανησυχίες που στέρησαν τον Deng από την ευελιξία που χρειαζόταν -και που πολλοί άλλοι ανώτεροι αξιωματούχοι ήθελαν να ασκήσουν- για να αποφύγουν το βίαιο και ταπεινωτικό φινάλε που έπληξε την Κίνα το 1989. Με την τοπική κυβέρνηση φαινομενικά να έχει παραλύσει, εκτός κι αν οι διαδηλωτές μαγικά υποχωρήσουν πολύ σύντομα από μόνοι τους, θα έρθει η ώρα που κάποιος, κάπου, θα πρέπει να κάνει κάτι στο Χονγκ Κονγκ. Ο Xi Jinping δεν έχει ποτέ διστάσει να επιτεθεί όταν αισθάνεται ότι «η Κινέζικη Μητέρα Πατρίδα» έχει απορριφθεί, επιτιμηθεί ή ατιμαστεί. Και όταν πρόκειται να αντιμετωπίσει τα κινήματα διαμαρτυρίας που τροφοδοτούνται από τον δημοκρατικό ιδεαλισμό, έχει λίγα εργαλεία για να χρησιμοποιήσει πέρα από την ανοιχτή καταστολή.

«Οποιαδήποτε βίαιη καταστολή θα ήταν εντελώς απαράδεκτη», δήλωσε ο αρχηγός της πλειοψηφίας στην Γερουσία των ΗΠΑ, Μιτς Μακκονέλ, στις 10 Αυγούστου. «Ο κόσμος παρακολουθεί».