Ο πρόεδρος του Μεξικό θέλει να συγκρουστεί με την Ουάσινγκτον

Πριν από δύο χρόνια, ο López Obrador υπέγραψε μια εκ νέου διαπραγματευμένη έκδοση της NAFTA, γνωστή ως συμφωνία ΗΠΑ-Μεξικό-Καναδά (USMCA). Ωστόσο, πολλές από τις πολιτικές του Προέδρου του Μεξικό έρχονται σε αντίθεση με τις διατάξεις της Συνθήκης και τον ευρύτερο στόχο της εμπλοκής με τον κόσμο. Η Πόλη του Μεξικό επρόκειτο να κατασκευάσει ένα διεθνές αεροδρόμιο που θα λειτουργούσε ως κόμβος της Λατινικής Αμερικής, αλλά ο López Obrador σταμάτησε το έργο. Προσπάθησε να διασφαλίσει ότι τα κρατικά μονοπώλια μπορούν να συνεχίσουν να κυριαρχούν στον ενεργειακό τομέα με την αναθεώρηση συμβάσεων φυσικού αερίου με ξένους επενδυτές και τον περιορισμό του ελέγχου από ανεξάρτητους ρυθμιστές ενέργειας, μεταξύ άλλων μέτρων. Ως αποτέλεσμα, το Μεξικό έχει γίνει λιγότερο ελκυστικό για τους επενδυτές στις αναδυόμενες αγορές. Η οικονομική ανάπτυξη της χώρας επιβραδύνθηκε, ακόμη και πριν από την πανδημία. Τώρα, το ΑΕΠ της προβλέπεται να συρρικνωθεί κατά 9% το 2021, καθώς χιλιάδες επιχειρήσεις κλείνουν και εκατομμύρια θέσεις εργασίας εξαφανίζονται.

Ο López Obrador μπορεί με βεβαιότητα να προβλέψει ότι θα αντιμετωπίσει κριτική από τις Ηνωμένες Πολιτείες υπό τον Μπάιντεν για το εμπόριο και για άλλα θέματα. Ο Μεξικανός πρόεδρος σίγουρα θα προτιμούσε να μην αντιμετωπίσει έλεγχο για το ιστορικό του στα ανθρώπινα δικαιώματα και στην ελευθερία της έκφρασης, πόσω μάλλον για την αποτυχία του να συμμορφωθεί με τα εργασιακά πρότυπα που ορίζονται από την USMCA ή τις ρήτρες ελεύθερου εμπορίου για την ενέργεια. Εάν και όταν η κυβέρνηση του Μπάιντεν αποφασίσει να ασκήσει πίεση στο Μεξικό για τέτοια θέματα, ο Λόπεζ Ομπραντόρ θα καταγγείλει την «ιμπεριαλιστική παρέμβαση» και θα εκτρέψει την προσοχή στον καυγά του με τον Αμερικανό πρόεδρο.

Στην πραγματικότητα, έχει προκύψει πρόβλημα στις σχέσεις ασφάλειας και εμπορίου των ΗΠΑ με το Μεξικό για αρκετό καιρό. Ο López Obrador υποσχέθηκε στην κυβέρνηση Trump ότι το Μεξικό θα ερευνήσει τον Cienfuegos κατά την επιστροφή του στο Μεξικό, αλλά στην συνέχεια παραβίασε αυτήν την υπόσχεση και μάλιστα κυκλοφόρησε εμπιστευτικά αρχεία σχετικά με την υπόθεση που είχε παράσχει η DEA. Το Υπουργείο Δικαιοσύνης έστειλε μια έντονη επιστολή καταδίκης. Τρία απερχόμενα μέλη του υπουργικού συμβουλίου του Τραμπ υιοθέτησαν τον ίδιο άσχημο τόνο σε μια επιστολή που καταδίκαζε το Μεξικό για την υπονόμευση των εμπορικών δεσμεύσεων στον τομέα της ενέργειας. Σε απάντηση, ο López Obrador επέμεινε ότι το Μεξικό έχει το κυρίαρχο δικαίωμα να καθορίζει τις εσωτερικές πολιτικές του, παρά τις υποχρεώσεις του βάσει της USMCA. Ο τόνος του δεν ήταν συνεργατικός ή συναινετικός αλλά φιλοπόλεμος.

Η διαμάχη του Μεξικό με τις υπηρεσίες ασφαλείας των ΗΠΑ και την DEA προκαλεί προβλήματα συνεργασίας στους κρίσιμους τομείς της ασφάλειας και της διακίνησης ναρκωτικών. Ο μεξικανικός στρατός έχει ενεργήσει με ολοένα μεγαλύτερη αυτονομία και ολοένα και λιγότερο πολιτικό έλεγχο ή λογοδοσία. Αυτός ο ενισχυμένος μεξικανός στρατός αντιστέκεται στην συνεργασία με τις υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ, ίσως επειδή έχει δεσμούς με καρτέλ ναρκωτικών και επιδιώκει να προστατεύσει τους υψηλούς αξιωματούχους του από την δικαιοσύνη. Ο νέος νόμος περί ξένων πρακτόρων στο Μεξικό περιορίζει περαιτέρω την ικανότητα των Αμερικανών πρακτόρων επιβολής του νόμου να επιχειρούν και να μοιράζονται πληροφορίες. Το αποτέλεσμα είναι ότι η Ουάσιγκτον βλέπει όλο και περισσότερο το Μεξικό ως έναν αναξιόπιστο εταίρο σε μια σειρά σημαντικών τομέων.

ΠΡΟΑΝΑΓΓΕΛΘΕΙΣΑ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ

Η ατζέντα του Μπάιντεν στην Λατινική Αμερική φαίνεται να ξεκινά με τη μετανάστευση. Έχει ήδη ανακοινώσει ένα σχέδιο οικονομικής βοήθειας και ασφάλειας που έχει σχεδιαστεί για να αντιμετωπίσει τις βασικές αιτίες που οδηγούν τους ανθρώπους να φεύγουν βόρεια. Οι άλλες προτεραιότητές του περιλαμβάνουν την ανοικοδόμηση γεφυρών με την Κούβα και την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης στην Βενεζουέλα, καθώς επιδιώκει να προωθήσει την δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα στην περιοχή ενώ θα καταπολεμά την διαφθορά. Το Μεξικό δεν φαίνεται να αποτελεί πρωταρχικό μέλημα.

Ωστόσο, πολλά από τα φιλόδοξα σχέδια του Μπάιντεν, ιδίως όσον αφορά τη μετανάστευση, θα απαιτήσουν εκτεταμένη συνεργασία με το Μεξικό σε μια στιγμή που ένας κακός άνεμος φαίνεται να φυσάει μεταξύ των δύο χωρών. Η νέα διοίκηση μπορεί να βρεθεί στην δυσάρεστη θέση να ζητήσει την βοήθεια του Μεξικό για να σταματήσει την ροή των καραβανιών της Κεντρικής Αμερικής, ακόμη και ενώ θα συγκρούεται με τον López Obrador για την δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα εργασιακά πρότυπα, και την κλιματική αλλαγή. Εάν ο Μπάιντεν αποφασίσει να ανταλλάξει την συνεργασία για τη μετανάστευση με την σιωπή σε άλλα ενοχλητικά ζητήματα, θα επαναλάβει το σενάριο του Τραμπ και θα επιτρέψει στα προβλήματα να κακοφορμίσουν.

Πολλές τέτοιες δυσκολίες έχουν γίνει οξύτερες τον τελευταίο χρόνο. Το Μεξικό έχει ένα από τα παγκοσμίως υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας από COVID-19. Η πανδημία κλιμακώνεται σε μια χώρα που μοιράζεται πορώδη σύνορα 2.000 μιλίων με τις Ηνωμένες Πολιτείες, και το ίδιο κάνει και η βία: το Μεξικό είχε 35.000 ανθρωποκτονίες το 2020, τον υψηλότερο [αριθμό] που καταγράφηκε στην ιστορία της χώρας. Ο López Obrador απάντησε ενδυναμώνοντας τον στρατό εις βάρος της διμερούς συνεργασίας στον τομέα της ασφάλειας. Τα lockdown έχουν συμπιέσει την οικονομία της χώρας, αλλά η κυβέρνηση αρνήθηκε να εφαρμόσει δημοσιονομικές πολιτικές για να μετριάσει την ζημιά. Και ο López Obrador φαίνεται πιο πρόθυμος να αναστήσει μια οικονομία που βασίζεται στον άνθρακα και το πετρέλαιο παρά να ωθήσει την χώρα να αντιμετωπίσει τις επιταγές της κλιματικής αλλαγής.