Η Τουρκία δεν θα επιστρέψει στην Δυτική πλευρά

Το ιστορικό της εξωτερικής πολιτικής του Ερντογάν μπορεί να μην τον αποζημιώνει, επίσης. Όπως οι πολίτες πολλών άλλων εθνών, οι Τούρκοι πιστεύουν στον εξαιρετικό χαρακτήρα της χώρας τους. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν την λαϊκή υποστήριξη για την αποκατάσταση της Τουρκίας σε ένα μεγαλείο στην παγκόσμια σκηνή, και οι περισσότεροι ψηφοφόροι συμμερίζονται τις υποψίες του Ερντογάν για την Δύση, ιδίως για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ωστόσο, για όλους εκτός από τους πιο αυστηρούς εθνικιστές, αυτό δεν αρκεί. Οι περισσότεροι ψηφοφόροι είναι ρεαλιστές: δεν θέλουν να απομακρυνθεί η Τουρκία από τους Δυτικούς συμμάχους της, εάν αυτή η απομόνωση επηρεάσει την οικονομική ευημερία και την ποιότητα ζωής τους. Η υποστήριξη για την ένταξη στην ΕΕ εξακολουθεί να είναι περίπου στο 60%, όχι επειδή οι Τούρκοι αισθάνονται Ευρωπαίοι, αλλά επειδή πολλοί κατανοούν ότι η ένταξη στην Ευρώπη σημαίνει ισχυρότερη οικονομία και καλύτερη διακυβέρνηση. Καθώς η κυβέρνηση καυχιέται για την δημιουργία στρατιωτικής βάσης στην Λιβύη και για τον βομβαρδισμό στόχων του Εργατικού Κόμματος Κουρδιστάν (PKK) στο Ιράκ, στην Τουρκία επιχειρήσεις χρεοκοπούν, κλείνουν καταστήματα, και συντάξεις συρρικνώνονται. Η χώρα απέτυχε μέχρι στιγμής να εξασφαλίσει επαρκείς δόσεις εμβολίου COVID-19 από κατασκευαστές στο εξωτερικό. Μόνο το περίπου 10% των Τούρκων έχουν εμβολιαστεί.

Εν ολίγοις, οι περισσότεροι πολίτες δεν έχουν ακόμη δει την φιλόδοξη διεθνή ατζέντα του Ερντογάν που θα κάνει την Τουρκία ξανά σπουδαία. Παρά τον αδυσώπητο εθνικισμό των φιλοκυβερνητικών μέσων μαζικής ενημέρωσης, υπάρχει μια αυξανόμενη αίσθηση μεταξύ του λαού ότι ο Ερντογάν πιέζει πολύ σκληρά στην εξωτερική πολιτική. Η Τουρκία φαίνεται να έχει χάσει την αίσθηση του σκοπού της και να έχει αποξενώσει πάρα πολλούς από τους φίλους της -κάνοντας μερικά από τα ίδια στρατηγικά λάθη που, ίσως, κόστισαν στους Οθωμανούς την αυτοκρατορία τους.

Οι περισσότεροι Δυτικοί αναλυτές υποθέτουν ότι ο Ερντογάν θα παραμείνει στην εξουσία επ' αόριστον -ότι η δημοκρατική μετάβαση δεν είναι πλέον δυνατή στην Τουρκία. Οι περισσότεροι Τούρκοι διαφωνούν. Οι περιορισμοί στην ελευθερία του λόγου, η φυλάκιση πολλών Κούρδων πολιτικών, και άλλες μορφές κυβερνητικής καταστολής καθιστούν τους πολιτικούς διαγωνισμούς λιγότερο δίκαιους, αλλά δεν εγγυώνται στον Ερντογάν και το AKP νίκη στις επόμενες εκλογές, που έχουν προγραμματιστεί για το 2023.

Ο αντίπαλος του Ερντογάν στις εκλογές αυτές θα υποσχεθεί αναμφίβολα να ακολουθήσει μια λιγότερο μαχητική εξωτερική πολιτική και πιο σταθερές σχέσεις με τις παγκόσμιες δυνάμεις. Μια μετα-Ερντογάν κυβέρνηση μπορεί να λάβει συγκεκριμένα μέτρα για να αποστασιοποιηθεί και από τον προκάτοχό της. Θα μπορούσε να επιδιορθώσει τους δεσμούς με το ΝΑΤΟ, να ομαλοποιήσει τις σχέσεις με τους περιφερειακούς εχθρούς, συμπεριλαμβανομένης της Αιγύπτου και των ΗΑΕ, ή να αναζωογονήσει τις συνομιλίες ένταξης της Τουρκίας με την ΕΕ -ακόμη και αν η προσπάθεια είναι μάταιη. Πάντα ρεαλιστής, ο ίδιος ο Ερντογάν θα μπορούσε να προσπαθήσει να στραφεί πίσω στην Δύση αν θεωρήσει ότι το έργο του προέδρου των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, για την αναβίωση της υπό την ηγεσία των ΗΠΑ τάξης είναι πολλά υποσχόμενο για να αγκιστρωθεί σε αυτό. Αλλά εάν η ισχύς των ΗΠΑ φαίνεται να μειώνεται, η Τουρκία θα το χρησιμοποιήσει ως ευκαιρία για να επεκτείνει τον ρόλο της στην παγκόσμια πολιτική. Και είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι ένας κορυφαίος πολιτικός, είτε στο AKP είτε στην αντιπολίτευση, θα λειτουργήσει ενάντια στα εθνικιστικά ρεύματα της χώρας και θα υιοθετήσει ανεπιφύλακτα φιλοδυτική στάση.

Μακροπρόθεσμα, η ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική της Τουρκίας θα διατηρηθεί με ή χωρίς τον νυν πρόεδρο. Η Άγκυρα πιθανότατα θα συνεχίσει να διεκδικεί την κυριαρχία της στην ανατολική Μεσόγειο, να αφιερώνει τους πόρους της στην αμυντική ανάπτυξη, και να επεκτείνει την εμβέλειά της σε περιφερειακές υποθέσεις. Η ευθυγράμμιση ως πιστό, επιβεβαιωμένο μέλος της διατλαντικής κοινότητας, δεν έχει την ελκυστικότητα που είχε κάποτε, και σίγουρα δεν μπορεί να ταιριάξει με την γοητεία της προβολής ισχύος με τους όρους της Άγκυρας. Η Τουρκία διεκδίκησε τον ρόλο του κληρονόμου μιας αυτοκρατορίας, και θα ακολουθήσει το ξεχωριστό μονοπάτι της -το Sonderweg της.