Πύρρειος η νίκη του Πακιστάν στο Αφγανιστάν

Το κατεστημένο ασφαλείας του Πακιστάν χαιρετίζει τα πρόσφατα στρατιωτικά κέρδη των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν. Οι σκληροπυρηνικοί της χώρας έχουν υποστηρίξει τους Ταλιμπάν εδώ και δεκαετίες και τώρα μπορούν να οραματιστούν τους συμμάχους τους σταθερά εγκατεστημένους στην Καμπούλ. Το Πακιστάν πήρε αυτό που ήθελε -αλλά θα το μετανιώσει. Η κατάληψη από τους Ταλιμπάν θα αφήσει το Πακιστάν πιο ευάλωτο στον εξτρεμισμό εγχωρίως και πιθανώς πιο απομονωμένο στην παγκόσμια σκηνή.

Στα σύνορα Αφγανιστάν – Πακιστάν, τον Μάρτιο του 2010. Adrees Latif / Reuters
------------------------------------------------------

Το τέλος του 20ετούς πολέμου των Ηνωμένων Πολιτειών στο Αφγανιστάν υπόσχεται επίσης να αποτελέσει σημείο καμπής στην σχέση τους με την Ισλαμαμπάντ. Το Πακιστάν έχει καλύψει εδώ και πολύ καιρό τις φιλοδοξίες του στο Αφγανιστάν για να διατηρήσει τις σχέσεις του με την Ουάσινγκτον, αλλά αυτή η πράξη εξισορρόπησης -που θεωρείται στην Ουάσιγκτον ως διπλό παιχνίδι- θα αποδειχθεί αδύνατη σε περίπτωση που ένα ανασυσταθέν ισλαμικό εμιράτο εγκατασταθεί στην Καμπούλ. Αυτό δεν θα ήταν η δικαίωση που περιμένει ο στρατός του Πακιστάν: οι Ταλιμπάν είναι λιγότερο πιθανό να σεβαστούν το Πακιστάν την στιγμή του θριάμβου τους και οι Αμερικανοί δεν είναι πιθανό να συμφιλιωθούν με αυτή την ομάδα ούτε μακροπρόθεσμα. Το εφιαλτικό σενάριο για το Πακιστάν θα ήταν να βρεθεί ανάμεσα στους ανεξέλεγκτους Ταλιμπάν και στα διεθνή αιτήματα για να τους χαλιναγωγήσει.

Η νίκη των Ταλιμπάν θα έχει εξίσου καταστροφικές συνέπειες στην εσωτερική ειρήνη και ασφάλεια του Πακιστάν. Ο ισλαμιστικός εξτρεμισμός έχει ήδη χωρίσει την πακιστανική κοινωνία κατά μήκος σεχταριστικών γραμμών, και η άνοδος των Αφγανών ισλαμιστών στην γειτονική χώρα μόνο θα ενθαρρύνει τους ριζοσπάστες εγχωρίως. Οι προσπάθειες να εξαναγκάσουν τους Ταλιμπάν [για το οτιδήποτε] ενδέχεται να οδηγήσουν σε βίαιη αντίδραση, με τους Πακιστανούς Ταλιμπάν να επιτίθενται σε στόχους εντός του Πακιστάν. Και εάν επιδεινωθούν οι μάχες μεταξύ των Ταλιμπάν και των αντιπάλων τους, το Πακιστάν θα πρέπει να αντιμετωπίσει μια νέα ροή προσφύγων. Ένας εμφύλιος πόλεμος στην γείτονα θα έβλαπτε περαιτέρω την οικονομία της χώρας. Πακιστανοί επικριτές για την εμπλοκή της χώρας τους με τους Ταλιμπάν φοβούνται και προβλέπουν εδώ και πολύ καιρό αυτό το σενάριο. Αλλά οι στρατηγοί του Πακιστάν βλέπουν τους Ταλιμπάν ως σημαντικό εταίρο στον ανταγωνισμό τους με την Ινδία. Εν τω μεταξύ, οι αδύναμοι πολιτικοί ηγέτες στην Ισλαμαμπάντ έχουν αποδεχθεί μια πολιτική που δίνει προτεραιότητα στην εξάλειψη της πραγματικής ή αντιληπτής ινδικής επιρροής στο Αφγανιστάν.

Επί δεκαετίες, το Πακιστάν έχει παίξει ένα επικίνδυνο παιχνίδι υποστηρίζοντας ή ανεχόμενο τους Ταλιμπάν και προσπαθώντας επίσης να παραμείνει στην καλή προαίρεση της Ουάσιγκτον. Αυτό λειτούργησε για περισσότερο από όσο πολλοί θα περίμεναν, αλλά ποτέ δεν θα αποδείχθεί βιώσιμο μακροπρόθεσμα. Το Πακιστάν κατάφερε να το τραβήξει για πολύ καιρό. Σύντομα, ωστόσο, θα φτάσει στο τέλος του δρόμου.

Η ΕΜΜΟΝΗ ΜΕ ΤΗΝ ΙΝΔΙΑ

Το κατεστημένο ασφαλείας του Πακιστάν έχει από καιρό εμμονή για την επιβολή μιας φιλικής κυβέρνησης στην Καμπούλ. Αυτή η εμμονή βασίζεται στην πεποίθηση ότι η Ινδία σχεδιάζει να διαλύσει το Πακιστάν κατά μήκος εθνοτικών γραμμών και ότι το Αφγανιστάν θα είναι το σημείο εκκίνησης για αντικυβερνητικές εξεγέρσεις στις περιοχές του Πακιστάν στο Balochistan και στο Khyber Pakhtunkhwa. Αυτοί οι φόβοι έχουν τις ρίζες τους στο γεγονός ότι το Αφγανιστάν διεκδίκησε τμήματα των περιοχών του Βαλουχιστάν και πακιστανικές περιοχές των Παστούν την εποχή της δημιουργίας του Πακιστάν τον Αύγουστο του 1947. Το Αφγανιστάν αναγνώρισε το Πακιστάν και καθιέρωσε διπλωματικές σχέσεις λίγες μέρες αργότερα, αλλά δεν αναγνώρισε την καθορισμένη από τους Βρετανούς γραμμή Durand ως διεθνή σύνορα έως το 1976. Το Αφγανιστάν παρέμεινε επίσης φιλικό με την Ινδία, οδηγώντας το Πακιστάν να επιτρέψει στους Αφγανούς ισλαμιστές να οργανώνονται στην επικράτειά του ακόμα και πριν από την σοβιετική κατοχή του Αφγανιστάν το 1979.

Παρά την εκτεταμένη συνεργασία ΗΠΑ-Πακιστάν στο Αφγανιστάν κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, οι δύο χώρες δεν συμφώνησαν ποτέ πραγματικά τα αποκλίνοντα συμφέροντά τους στην χώρα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έστειλαν όπλα και χρήματα για τους Μουτζαχεντίν μέσω του Πακιστάν ως μέρος μιας παγκόσμιας στρατηγικής για την αιμορραγία της Σοβιετικής Ένωσης, αλλά έδειξαν λίγο ενδιαφέρον για το μέλλον του Αφγανιστάν μόλις έφυγαν οι Σοβιετικοί. Πακιστανοί αξιωματούχοι, από την άλλη πλευρά, είδαν την αντι-σοβιετική τζιχάντ ως ευκαιρία να μετατραπεί το Αφγανιστάν σε δορυφορικό κράτος. Ευνόησαν τους πιο φονταμενταλιστές Μουτζαχεντίν με την ελπίδα ότι μια μελλοντική κυβέρνηση υπό τον έλεγχό τους θα απέρριπτε την ινδική επιρροή και θα βοηθούσε στην καταστολή του εθνικισμού των Μπαλόχ και των Παστούν στα κοινά σύνορά τους.

Αυτές οι άλυτες διαφορές έχουν κακοφορμίσει στις δεκαετίες μου μεσολάβησαν. Ακόμα και αφότου το Πακιστάν έγινε ο κόμβος υλικοτεχνικής υποστήριξης των δυνάμεων των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001, αξιωματούχοι στην Ισλαμαμπάντ ανησυχούσαν για την επιρροή της Ινδίας στην Καμπούλ. Ο στρατός του Πακιστάν υποστήριξε τους Ταλιμπάν, με το επιχείρημα ότι η ομάδα αντιπροσώπευε μια πραγματικότητα με την αιτιολογία πως η χώρα τους, ως γείτονας του Αφγανιστάν με έναν εθνικά αλληλεπικαλυπτόμενο πληθυσμό, δεν μπορούσε να αγνοήσει. Για τους ισλαμιστές συμπαθούντες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων εντός του κατεστημένου, υπήρχε επίσης μια διεστραμμένη ευχαρίστηση να προκαλείται πόνος στις Ηνωμένες Πολιτείες.