Πώς οπλοποιούνται οι μετανάστες | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Πώς οπλοποιούνται οι μετανάστες

Η ΕΕ έστησε το σκηνικό για το κυνικό παιχνίδι της Λευκορωσίας
Περίληψη: 

Καθώς η σύγκρουση εγκαταλείπει το πεδίο της μάχης και προχωρά σε κάθε άλλη σφαίρα της ζωής, η μετανάστευση έχει γίνει άλλο ένα όπλο σε ένα οπλοστάσιο που εκτείνεται από την στρατηγική παραπληροφόρηση και την σκόπιμη χρήση επενδύσεων για πολιτική πίεση έως τον έλεγχο της πρόσβασης στο νερό ή στην εξουσία.

Ο MARK GALEOTTI είναι ο συγγραφέας του επερχόμενου βιβλίου με τίτλο The Weaponisation of Everything.

Τον περασμένο μήνα, καθώς χιλιάδες μετανάστες συγκεντρώθηκαν στα σύνορα της Λευκορωσίας με την Πολωνία και προσπάθησαν να περάσουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ορισμένοι Ευρωπαίοι ηγέτες κατηγόρησαν τον Λευκορώσο πρόεδρο, Αλεξάντερ Λουκασένκο, ότι εμπλέκεται σε έναν «υβριδικό πόλεμο». Σε μια προσπάθεια να ασκήσει πίεση στην ΕΕ, υποστήριξαν, ο Λουκασένκο έστειλε σκόπιμα τους μετανάστες στα σύνορα με την Πολωνία και τους άφησε εκτεθειμένους σε ένα παγωμένο δάσος. Η Ίλβα Γιόχανσον, η Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων, το αποκάλεσε έναν νέο τρόπο «χρήσης ανθρώπινων όντων σε μια πράξη επιθετικότητας». Αλλά αν η στρατηγική ήταν ακραία, οι δυνάμεις που της έδωσαν ώθηση είναι εδώ και καιρό στο παιχνίδι. Αυτό που απέτυχαν να αναγνωρίσουν οι ηγέτες της ΕΕ ήταν ότι ο Λουκασένκο βασιζόταν σε μια χειραγωγούμενη από το κράτος δυναμική μετανάστευσης που έχει γίνει συνήθης σε πολλά μέρη του κόσμου -και την οποία η ίδια η ΕΕ έχει βοηθήσει να διαμορφωθεί.

06122021-1.jpg

Πολωνοί στρατιώτες αντιμέτωποι με μετανάστες στα σύνορα Πολωνίας-Λευκορωσίας, στις 9 Νοεμβρίου 2021. Reuters
---------------------------------------------------

Χωρίς αμφιβολία, η κρίση Πολωνίας-Λευκορωσίας είναι εξαιρετικά άθλια. Οι εν λόγω μετανάστες δεν προέρχονταν από την Λευκορωσία ή ακόμη και από τις γύρω χώρες, αλλά κυρίως από το Ιράκ και το Κουρδιστάν. Ξεκινώντας τον Ιούνιο, είχαν παρασυρθεί στην Λευκορωσία με τουριστικές βίζες, με την ψευδή υπόσχεση ότι στην συνέχεια θα έχουν εύκολη πρόσβαση στην ΕΕ. Όταν έφτασαν στο Μινσκ, πήγαν με λεωφορείο κατευθείαν στα σύνορα της Λιθουανίας και, ιδιαίτερα, [στα σύνορα] της Πολωνίας. Ουσιαστικά, ο Λουκασένκο σκηνοθέτησε μια τεχνητή ανθρωπιστική κρίση σε μια προσπάθεια να κερδίσει παραχωρήσεις από τις Βρυξέλλες. Από τις στημένες εκλογές του 2020, οι Ευρωπαίοι έχουν απορρίψει το αυταρχικό καθεστώς της Λευκορωσίας ως στερούμενο «κάθε δημοκρατικής νομιμοποίησης» και ο Λουκασένκο σηματοδοτούσε ότι ήταν έτοιμος να χρησιμοποιήσει κάθε δυνατό μέσο για να τους υποχρεώσει να προσέλθουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και να τους κάνει να άρουν τις κυρώσεις.

Αν και ο ελιγμός του Λουκασένκο απέτυχε, κατάφερε να σπιλώσει την ΕΕ. Η πολωνική κυβέρνηση έστειλε στρατεύματα για να υπερασπιστούν τα σύνορά της, χρησιμοποιώντας ακόμη και δακρυγόνα και αντλίες νερού. Κατά την διάρκεια του αδιεξόδου, τουλάχιστον δέκα μετανάστες πέθαναν από έκθεση στο κρύο, συμπεριλαμβανομένου ενός παιδιού ηλικίας ενός έτους από την Συρία. Εν τω μεταξύ, υποστηρίζοντας τις σκληροπυρηνικές τακτικές της Πολωνίας και εκτρέποντας την οργή της στην Λευκορωσία, η ΕΕ δεν φάνηκε απλώς ανάλγητη αλλά υποκριτική: αντί να τηρεί τη νομοθεσία της ΕΕ για το άσυλο και τις αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, παρακολουθούσε τους μετανάστες να απωθούνται πίσω στην Λευκορωσία. Αλλά η απάντηση ήταν απόλυτα σύμφωνη με τις πρόσφατες ευρωπαϊκές πολιτικές που στόχευαν στον έλεγχο της διασυνοριακής μετανάστευσης όσο το δυνατόν περισσότερο, αν και συνήθως βολικά πιο μακριά από τη μεθόριό της και έξω από το οπτικό της πεδίο. Ακόμη και με την κατάσταση στην Λευκορωσία να εκτυλίσσεται, το [περιοδικό] The New Yorker ανέφερε [1] ότι η ΕΕ έχει πληρώσει 500 εκατομμύρια δολάρια στην Λιβύη για να χρηματοδοτήσει βάναυσα κέντρα κράτησης διοικούμενα από πολιτοφυλακές, όπου κρατούνται τώρα χιλιάδες Αφρικανοί μετανάστες που προσπαθούν να περάσουν στην Ευρώπη.

Τα γεγονότα στα σύνορα της Λευκορωσίας μπορεί να ήταν ασυνήθιστα αποκαρδιωτικά, αλλά οι πολιτικοί υπολογισμοί πίσω από αυτά δεν είναι καθόλου καινούργιοι. Καθώς ο αριθμός των μεταναστών, των εκτοπισμένων, και των προσφύγων έχει εκτιναχθεί [2] τα τελευταία χρόνια, οι προηγμένες οικονομίες στην Ευρώπη και αλλού έχουν καταφύγει σε όλο και πιο σκληρά μέτρα για να τους κρατήσουν εκτός. Με την σειρά τους, χώρες-πύλες όπως η Λιβύη, η Τουρκία, και τώρα η Λευκορωσία έχουν νέα κίνητρα για να χρησιμοποιήσουν την απειλή της μαζικής μετανάστευσης ώστε να αποσπάσουν χρήματα για βοήθεια και άλλες παραχωρήσεις. Όλο και περισσότερο, η μετανάστευση έχει γίνει ένα θέμα όχι πολιτικής και διπλωματίας, αλλά [ένα θέμα] καταναγκασμού, εκβιασμού, και βρώμικων συμφωνιών. Αντί για μια ανωμαλία, η περίπτωση της Λευκορωσίας είναι απλώς το επόμενο στάδιο στην οπλοποίηση των μεταναστών.

ΠΛΗΡΩΝΟΝΤΑΣ ΓΙΑ ΝΑ ΜΕΙΝΟΥΝ ΚΛΕΙΣΤΕΣ ΟΙ ΠΥΛΕΣ

Οι αυταρχικές κυβερνήσεις έχουν χρησιμοποιήσει τους μετανάστες ως όπλα στο παρελθόν. Όταν η Μόσχα άρχισε να δίνει άδεια στους Εβραίους να μεταναστεύσουν από την Σοβιετική Ένωση το 1971, επέτρεψε εσκεμμένα σε εγκληματίες, πολλών εκ των οποίων οι ισχυρισμοί για την εβραϊκή ταυτότητά τους ήταν ψεύτικοι, να ενωθούν μαζί τους. Ο Κουβανός ηγέτης, Φιντέλ Κάστρο, χρησιμοποίησε την ίδια τακτική σε ακόμη μεγαλύτερη έκταση όταν άνοιξε τα λιμάνια της χώρας του κατά την διάρκεια της κρίσης της Μαριέλ το 1980. Οι περισσότεροι από τους 125.000 Κουβανούς που κατέφυγαν στις Ηνωμένες Πολιτείες αναζητούσαν ειλικρινά ελευθερία και ευκαιρίες, αλλά το καθεστώς Κάστρο έστειλε καταδικασμένους εγκληματίες και ακόμη και ασθενείς από ψυχιατρεία να συμμετάσχουν στην έξοδο.

Από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, ωστόσο, η μετανάστευση έχει λάβει ισχυρή πολιτική διάσταση και στις προηγμένες δημοκρατίες. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, εμφύλιοι πόλεμοι, λιμοί, και άλλες αναταραχές, από τα Βαλκάνια μέχρι την Υεμένη και το Αφγανιστάν [3], οδήγησαν πρωτοφανείς αριθμούς ανθρώπων να αναζητήσουν καταφύγιο στις πλουσιότερες οικονομίες της Δυτικής Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής. Σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (International Monetary Fund), μέχρι το 2019 υπήρχαν 270 εκατομμύρια μετανάστες στον κόσμο, αριθμός που είχε υπερδιπλασιαστεί από το 1990 και μετά.