Πώς οπλοποιούνται οι μετανάστες

Ταυτόχρονα, η Λευκορωσία χρησιμοποίησε τον ρόλο των εγκληματικών συμμοριών στην διευκόλυνση της διασυνοριακής μετανάστευσης. Μολονότι τα ταξιδιωτικά πρακτορεία και άλλα εμπορικά πρακτορεία έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στις προσπάθειες του Μινσκ να στρατολογήσει δυνάμει μετανάστες, σε ορισμένες περιπτώσεις τουλάχιστον [τα πρακτορεία] ήταν ουσιαστικά εταιρείες-βιτρίνα για παγιωμένα κυκλώματα λαθρεμπορίας ανθρώπων. Όταν το Μινσκ άρχισε να γνωστοποιεί μέσω διαδικτυακών καναλιών ότι ήταν πρόθυμο να εκδώσει ομαδικές τουριστικές βίζες μικρής διάρκειας για τους πλέον αβάσιμους λόγους και να μεταφέρει ανθρώπους με λεωφορείο από το αεροδρόμιο στα σύνορα της Λιθουανίας ή της Πολωνίας, ήταν αυτοί οι τοπικοί διαμεσολαβητές —που σε ορισμένες περιπτώσεις λάμβαναν πληροφορίες από πράκτορες της KGB, της διαβόητης υπηρεσίας ασφαλείας της Λευκορωσίας— οι οποίοι μετέφεραν το μήνυμα και επέκτειναν τις δουλειές τους. Δεδομένου ότι πληρώνονταν πλήρως ή εν μέρει προκαταβολικά για τις υπηρεσίες τους, συνήθως από 7.000 έως 15.000 δολάρια το κεφάλι, αυτοί οι λαθρέμποροι δεν ενδιαφέρονταν αν οι μετανάστες έφθαναν στην Ευρώπη. Απλώς εντόπισαν μια ευκαιρία στην αγορά και την εκμεταλλεύτηκαν.

Τι έκανε αυτούς τους μετανάστες να πιστεύουν ότι θα τους επιτραπεί να εισέλθουν στην Ευρώπη; Είτε πραγματικά τρέπονταν σε φυγή λόγω της καταπίεσης είτε απλώς αναζητούσαν καλύτερες ζωές, πολλοί από αυτούς σχεδίαζαν να ζητήσουν άσυλο και να εμπιστευτούν τις νομικές διαδικασίες, ειδικά στην Γερμανία, η οποία ευνοεί τα δικαιώματα των ανθρώπων που κινδυνεύουν. Αυτές τις προσδοκίες εκμεταλλεύτηκε επίσης το Μινσκ, σε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα «νομικού πολέμου» (lawfare) -η χρήση του νόμου ως όπλο- σε σημείο που οι Λευκορώσοι αξιωματούχοι πραγματικά να συμβουλεύουν τους μετανάστες πώς να υποβάλουν αίτηση για άσυλο όταν βρεθούν στο έδαφος της ΕΕ.

Σε ένα επίπεδο, λοιπόν, αυτή η κατασκευασμένη κρίση είναι ένα παράδειγμα της κυνικής μοχθηρίας του καθεστώτος του Λουκασένκο, που επιδιώκει να τιμωρήσει την ΕΕ για την υποστήριξή της στο αντιπολιτευτικό κίνημα της Λευκορωσίας και να την αναγκάσει να αποδεχθεί τη νομιμοποίηση του καθεστώτος του. Στην συγκεκριμένη περίπτωση, η στρατηγική ίσως γύρισε σαν μπούμερανγκ. Στα μέσα Νοεμβρίου, η απερχόμενη καγκελάριος της Γερμανίας, Άνγκελα Μέρκελ, συμφώνησε να συνομιλήσει με τον Λουκασένκο για να εκτονωθεί η κρίση, σηματοδοτώντας την πρώτη άμεση επαφή του με οποιονδήποτε Δυτικό ηγέτη μετά τις νοθευμένες εκλογές στην Λευκορωσία. Όμως η Λευκορωσία φαίνεται να μην έχει κερδίσει κανένα στρατηγικό πλεονέκτημα. Ακόμη και ο στενός σύμμαχος της Λευκορωσίας, η Ρωσία, έχει εξοργιστεί όλο και περισσότερο από τις ιδιοτροπίες του Λουκασένκο. Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν [7], τον έχει καλέσει δημοσίως να μιλήσει με την αντιπολίτευση και Ρώσοι αξιωματούχοι σκέφτονται κατ’ ιδίαν το πώς θα μπορούσαν να απαλλαγούν από αυτόν.

ΟΙ ΕΠΕΡΧΟΜΕΝΕΣ ΜΑΧΕΣ ΣΤΑ ΣΥΝΟΡΑ

Ωστόσο, για την Ευρώπη, τα γεγονότα στα πολωνικά σύνορα πρέπει να χρησιμεύσουν ως «καμπανάκι». Αυτή η τακτική είναι απίθανο να τελειώσει με την Λευκορωσία, ακόμα κι αν ελάχιστες κυβερνήσεις είναι πιθανό να την ακολουθήσουν τόσο ανερυθρίαστα στο εγγύς μέλλον. Η ίδια η ΕΕ έχει διευκολύνει σε μεγάλο βαθμό την μετατροπή της μετανάστευσης σε όπλο, δείχνοντας πώς η απειλή των μεταναστευτικών εισροών μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να αποσπάσει εκβιαστικά δισεκατομμύρια σε βοήθεια και πολιτική ανοχή. Και καθώς πολλές ευρωπαϊκές χώρες δυσκολεύονται με τα λαϊκιστικά κινήματα που κινητοποιούνται γύρω από το αντιμεταναστευτικό αίσθημα, η πίεση στους ηγέτες τους να πληρώσουν τις αυταρχικές κυβερνήσεις για να διατηρήσουν την ροή των μεταναστών σε διαχειρίσιμο επίπεδο είναι απίθανο να υποχωρήσει.

Όλο και περισσότερο, η ΕΕ φαίνεται επίσης πρόθυμη να χρησιμοποιήσει τρίτες χώρες για να κάνουν την βρώμικη δουλειά της σχετικά με τη μετανάστευση και στην πορεία κινδυνεύει να υπονομεύσει τις αξίες που υποτίθεται ότι πρέπει να ενστερνίζονται οι Δυτικές κοινωνίες. Μολονότι η συμπεριφορά της πολωνικής κυβέρνησης ίσως έγινε πρωτοσέλιδο, η εξωτερική ανάθεση (outsourcing) της μεταναστευτικής αστυνόμευσης στην Βόρεια Αφρική σήμαινε συχνά το κλείσιμο των ματιών σε υπερπλήρη κέντρα κράτησης, τεράστιους αριθμούς θανάτων στην θάλασσα, αυταρχικά καθεστώτα, και ενδημική διαφθορά.

Το δίδαγμα από το κυνικό τέχνασμα του Μινσκ είναι ότι καθώς η σύγκρουση εγκαταλείπει το πεδίο της μάχης και προχωρά σε κάθε άλλη σφαίρα της ζωής, η μετανάστευση έχει γίνει άλλο ένα όπλο σε ένα οπλοστάσιο που εκτείνεται από την στρατηγική παραπληροφόρηση και την σκόπιμη χρήση επενδύσεων για πολιτική πίεση έως τον έλεγχο της πρόσβασης στο νερό ή στην εξουσία. Ο Λουκασένκο είναι από πολλές απόψεις ένας πολύ παλιάς κοπής δικτάτορας, αλλά ο μεταναστευτικός του πόλεμος είναι ένα σημάδι των πραγμάτων που έρχονται.