Η Ρωσία παίζει με την φωτιά στα Βαλκάνια

Η Ρωσία ανταποδίδει την σερβική πίστη μέσω γενναιόδωρης υποστήριξης στον σερβικό στρατό. Από το 2018, ο αμυντικός προϋπολογισμός της Σερβίας έχει σχεδόν διπλασιαστεί και οδηγεί όλα τα βαλκανικά κράτη σε δαπάνες που σχετίζονται με την άμυνα. Παρά τις απειλές για κυρώσεις των ΗΠΑ στην Σερβία, η Μόσχα έστειλε ένα πυραυλικό σύστημα S-400 στην Σερβία το 2019 για στρατιωτική άσκηση. Το Κρεμλίνο αύξησε περαιτέρω το στοίχημα φέτος όταν επέτρεψε στην Σερβία να προμηθευτεί συστήματα αεράμυνας Pantsir-S1M. Η Σερβία φιλοξενεί επίσης ένα «ανθρωπιστικό κέντρο» που διοικείται από την Ρωσία, το οποίο λειτουργεί ως ίδρυμα συλλογής πληροφοριών και εδρεύει κοντά στο στρατόπεδο Bondsteel -την κύρια βάση του ΝΑΤΟ στο Κοσσυφοπέδιο.

Η Μόσχα έχει απειλήσει ανοιχτά τις βαλκανικές χώρες που προσπάθησαν να ενισχύσουν τους δεσμούς ασφαλείας τους με την Δύση. Προσπάθησε να εκτροχιάσει ένα δημοψήφισμα του 2018 στην Βόρεια Μακεδονία για την ένταξη στο ΝΑΤΟ και ο πρεσβευτής της δήλωσε την χώρα «νόμιμο στόχο» εάν οι εντάσεις μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας αυξάνονταν (η χώρα έγινε κράτος-μέλος το 2020). Δίπλα, στο Μαυροβούνιο, η Μόσχα υποστήριξε ένα ξεκάθαρο πραξικόπημα το 2016 ακριβώς πριν την επιτυχημένη προσπάθειά του να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ.

Η Ρωσία κατανοεί καλά ότι η θρησκεία στα Βαλκάνια ήταν πάντα καθοριστικός παράγοντας για την σφυρηλάτηση των συγκρούσεων. Στο Μαυροβούνιο, το Κρεμλίνο προωθεί φιλορωσικές πολιτικές μέσω της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, η οποία έχει δυσφημήσει την έννοια των διακριτών εθνικών ταυτοτήτων του Μαυροβουνίου και της Σερβίας και παρενέβη στην πολιτική για λογαριασμό της Μόσχας. Δουλεύοντας μέσα από την εκκλησία, η Ρωσία τροφοδότησε μαζικές διαδηλώσεις πέρυσι και αντικατέστησε μια μη συνεργάσιμη κυβέρνηση με [μια άλλη] φιλορωσικής ηγεσίας.

Οι πιο εκρηκτικές θρυαλλίδες των Βαλκανίων είναι το Κοσσυφοπέδιο και η Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Αν και ο πληθυσμός του Κοσσυφοπεδίου είναι πάνω από 90% Αλβανοί, οι Σέρβοι βλέπουν την χώρα ως πατρίδα των προγόνων τους που περιέχει μερικούς από τους ιερότερους τόπους της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Ακριβώς όπως ένας εμφύλιος πόλεμος εξερράγη από εντάσεις μεταξύ διαφορετικών θρησκευτικών και εθνοτικών ομάδων στις αρχές της δεκαετίας του 1990, το Κρεμλίνο χρησιμοποιεί τώρα την Ορθόδοξη Εκκλησία για να αποσταθεροποιήσει την χώρα και την ευρύτερη περιοχή. Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ρωσίας έχει κλιμακώσει τις επαναλαμβανόμενες διαμάχες σχετικά με θρησκευτικούς χώρους, πιο πρόσφατα εκφράζοντας ανησυχία για τη «μοίρα των χριστιανικών ιερών στο Κοσσυφοπέδιο» μετά την έξαρση των εντάσεων μεταξύ Κοσσυφοπεδίου και Σερβίας.

Η Μόσχα έχει επίσης ξεκαθαρίσει ότι η διπλωματική αναγνώριση από τα Ηνωμένα Έθνη της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου από την Σερβία θα είναι αδύνατη χωρίς την έγκριση της Ρωσίας. Ο Πούτιν επικαλείται συχνά το Κοσσυφοπέδιο για να δικαιολογήσει την προσάρτηση της Κριμαίας από την Ρωσία, υποστηρίζοντας ότι η αναγνώριση από τις Δυτικές χώρες της απόσχισης της χώρας από την Σερβία δημιούργησε ένα προηγούμενο που νομιμοποιεί τις μονομερείς ανακηρύξεις ανεξαρτησίας άλλων εδαφών.

Οι Βρυξέλλες απέτυχαν να σημειώσουν πρόοδο προς την σερβική αναγνώριση του Κοσσυφοπεδίου, ακριβώς όπως απέτυχε η «Συμφωνία της Ουάσιγκτον» του 2020 του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, να σημειώσει ουσιαστική πρόοδο σε βασικά ζητήματα της διαμάχης. Η KFOR, η ειρηνευτική δύναμη του ΝΑΤΟ που βρίσκεται στο Κοσσυφοπέδιο, έχει παλέψει παρομοίως για να διατηρήσει την σταθερότητα. Τον Σεπτέμβριο, στα αμφισβητούμενα σύνορα Κοσσυφοπεδίου-Σερβίας ξέσπασαν διαμαρτυρίες για την απαγόρευση εισόδου οχημάτων με σερβικές πινακίδες στο Κοσσυφοπέδιο. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα έναν αποκλεισμό και επίδειξη εναέριας ισχύος από τους Σέρβους και την ανάπτυξη των αστυνομικών δυνάμεων του Κοσσυφοπεδίου. Όπως ήταν αναμενόμενο, η Ρωσία παρακολούθησε το γεγονός με το να κοροϊδέψει την KFOR και επιτιμώντας την ΕΕ για ανεπαρκή μεσολάβηση στις συνεχιζόμενες εντάσεις μεταξύ των δύο κρατών.

Στην Βοσνία-Ερζεγοβίνη, η ειρηνευτική συμφωνία του Ντέιτον που τερμάτισε τον πόλεμο το 1995 βρίσκεται σε κρίση. Η χώρα συνεχίζει να καθοδηγείται από τις διαιρέσεις μεταξύ των Βοσνιακών, Σερβικών, και Κροατικών κοινοτήτων της, και η Ρωσία εκμεταλλεύεται αυτές τις διαφορές προς όφελός της. Τον Μάρτιο, η Ρωσία απείλησε με αντίποινα εάν η Βοσνία ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Εν τω μεταξύ, το σερβικό μέλος της τριμερούς προεδρίας της Βοσνίας, ο Μίλοραντ Ντόντικ, απείλησε ότι η Δημοκρατία Σέρπσκα, μια από τις δύο οντότητες που αποτελούν την χώρα, θα αποσχιστεί από την Βοσνία. Τον Δεκέμβριο, η Εθνοσυνέλευση της Republika Srpska ψήφισε υπέρ της έναρξης διαδικασίας αποχώρησης των Σερβοβόσνιων από κρατικούς θεσμούς, συμπεριλαμβανομένου του βοσνιακού στρατού, των υπηρεσιών ασφαλείας, του φορολογικού συστήματος, και του δικαστικού συστήματος. Εκτός από την Δημοκρατία Σέρπσκα, το Κρεμλίνο υποστηρίζει εθνικιστές Κροάτες της Βοσνίας ώστε να πιέσουν για την δημιουργία μιας άλλης οντότητας εντός της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης. Ο διεθνής ύπατος εκπρόσωπος στην Βοσνία, Christian Schmidt, σήμανε τον κώδωνα του κινδύνου τον Νοέμβριο όταν είπε ότι «οι προοπτικές για περαιτέρω διχασμό και σύγκρουση είναι πολύ πραγματικές».

ΣΤΑΜΑΤΩΝΤΑΣ ΤΟΝ PUTIN

Είναι καιρός οι Δυτικές δυνάμεις να ξυπνήσουν σχετικά με την απειλή που συνιστά για τα συμφέροντά τους η ανάμιξη της Ρωσίας στα Βαλκάνια. Εδώ, ένα γραμμάριο πρόληψης αξίζει ένα κιλό θεραπείας. Και έχουν πολλές επιλογές στην διάθεσή τους.