Η ευρωπαϊκή επιλογή της Γεωργίας

Δεν ήταν τυχαίο ότι το 2017 μια αντιπροσωπεία της γεωργιανής κυβέρνησης με επικεφαλής τον Πρωθυπουργό μαζί με φοιτητές και εκπροσώπους διαφόρων κοινοτήτων πέταξε στην Αθήνα με την πρώτη πτήση μετά την έναρξη των ταξιδιών χωρίς βίζα στην ΕΕ. Ήταν μια συμβολική χειρονομία για να σηματοδοτήσει την επιστροφή της Γεωργίας στην Ευρώπη μέσω της Ελλάδας.

Σήμερα, όταν η Γεωργία, μαζί με την Ουκρανία και τη Μολδαβία (το λεγόμενο Associated Trio, το Συνδεδεμένο Τρίο) έχει υποβάλλει επίσημα την αίτησή της για ένταξη στην ΕΕ, η Τιφλίδα υπολογίζει και πάλι στην κατανόηση και την υποστήριξη της Αθήνας για τις φιλοδοξίες της. Η υποβολή της αίτησης ήταν λογική συνέχεια της διαδικασίας που ξεκίνησε η Γεωργία αμέσως μετά την ανάκτηση της ανεξαρτησίας της το 1991 για να βρει την σωστή θέση της στην οικογένεια των ευρωπαϊκών δημοκρατιών.

Γεωργιανά στρατιωτικά αεροσκάφη απελευθερώνουν καπνό στα χρώματα της εθνικής σημαίας της Γεωργίας κατά την διάρκεια των εορτασμών για την Ημέρα της Ανεξαρτησίας, στην Τιφλίδα, στις 26 Μαΐου 2022. REUTERS/Irakli Gedenidze
-----------------------------------------------------

Αυτό που διαφοροποιούσε πάντα την Γεωργία από τους γείτονές της και τις χώρες της ευρύτερης περιοχής ήταν η πολύ ισχυρή ευρωπαϊκή ταυτότητα της κοινωνίας. Όταν κατέστη αναπόφευκτο ότι η Σοβιετική Ένωση θα σταματήσει να λειτουργεί, κανείς στην Γεωργία δεν συζήτησε ποια κατεύθυνση να ακολουθήσει. Ήταν προφανές σχεδόν για κάθε πολίτη ότι το μέλλον μας βρίσκεται στην οικογένεια των ευρωπαϊκών δημοκρατιών. Κατά την διάρκεια τριών δεκαετιών, οι δημοσκοπήσεις επιβεβαίωναν πάντα ότι το 75%-85% του πληθυσμού της χώρας υποστηρίζει σταθερά την ευρωπαϊκή και ευρωατλαντική ολοκλήρωση της Γεωργίας. Μια τόσο υψηλή δημόσια στήριξη επί τρείς δεκαετίες μπορεί να διασφαλιστεί μόνο όταν αποτελεί μια πραγματικά ιστορική και πολιτισμική επιλογή ολόκληρης της κοινωνίας της χώρας.

Όσοι το αμφισβητούν, θα μπορούσαν να κοιτάξουν πιο πίσω στην ιστορία για να ανακαλύψουν ότι ήδη από τον 16ο αιώνα οι Γεωργιανοί βασιλιάδες έστελναν απεσταλμένους στην Δύση για να πείσουν τους Ευρωπαίους μονάρχες να αγκαλιάσουν τη μικρή χριστιανική χώρα στη μακρινή περιοχή του Καυκάσου που ήταν στριμωγμένη μεταξύ μεγάλων και επιθετικών γειτόνων. Δείχνει ξεκάθαρα ότι η Γεωργία πάντα προτιμούσε ευθυγραμμίσεις με βάση τις αξίες, παρά τις ευκαιριακές, όπως όταν τα έθνη προσπαθούν να βρουν προστασία κάτω από τον ισχυρό γείτονα. Παρά την θερμή υποδοχή και τις αρχικές υποσχέσεις από το Παρίσι και το Βατικανό, οι συγκεκριμένες ιστορικές συγκυρίες κατέστησαν μάταιες τις προσπάθειες των προγόνων μας.

Η επόμενη σύντομη ευκαιρία προέκυψε μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η Γεωργία κήρυξε την ανεξαρτησία της μετά την κατάρρευση της ρωσικής αυτοκρατορίας. Ο πρωταρχικός στόχος της κυβέρνησης της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γεωργίας το 1918-1921 επικεντρώθηκε στην αναζήτηση διπλωματικής αναγνώρισης από την διεθνή κοινότητα και στην πρόσκληση της χώρας στην Κοινωνία των Εθνών. Μεταξύ άλλων χωρών, η Γεωργία είχε τον πρεσβευτή της και στο Βασίλειο της Ελλάδας, για να λάβει την αναγνώριση της ανεξαρτησίας της από τον παλαιότερο φίλο της. Η απόφαση ωρίμασε και μόνο η κατοχή του Κόκκινου Στρατού υπό την ηγεσία της Ρωσίας και η βίαιη σοβιετοποίηση εμπόδισαν την Γεωργία να γίνει πλήρες και επίσημο μέλος του ελεύθερου κόσμου.

Ήδη πριν από 100 χρόνια, η χώρα μας αποδείχθηκε ότι ήταν προσηλωμένη στις θεμελιώδεις αξίες οι οποίες αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο της σύγχρονης Ευρωπαϊκής Ένωσης -δημοκρατία, κράτος δικαίου, ισότητα, προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και θεμελιωδών ελευθεριών. Αυτές ακριβώς οι αξίες έθεσαν τις βάσεις για το Σύνταγμα της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γεωργίας το 1921, το οποίο, λόγω των προοδευτικών ιδεών που ασπάστηκε, ήταν αξιοσημείωτο ακόμη και στην Ευρώπη της εποχής εκείνης. Ήταν οι αξίες που κατοχυρώθηκαν στο πρώτο Σύνταγμα οι οποίες έμειναν ανεξίτηλα αποτυπωμένες στην ιστορική μας μνήμη, και μετά την ανάκτηση της ανεξαρτησίας το 1991 συνεχίζουν να μας οδηγούν στην ιστορική μας πατρίδα –την ευρωπαϊκή οικογένεια.

Η ευρωπαϊκή επιλογή της Γεωργίας για το μέλλον της ήταν ένας από τους κύριους λόγους που η Ρωσία ξεκίνησε τρεις φορές τις τελευταίες τρεις δεκαετίες στρατιωτική επίθεση και πόλεμο εναντίον κυρίαρχης χώρας, που είχε ως αποτέλεσμα το 20% των εδαφών μας να καταληφθεί από την Ρωσική Ομοσπονδία και περισσότεροι από 300.000 άνθρωποι να εκτοπιστούν βίαια. Η Γεωργία σε πολλές περιπτώσεις έχει πληρώσει και εξακολουθεί να πληρώνει επώδυνο τίμημα με διάφορες μορφές για την ευρωπαϊκή φιλοδοξία της.

Από το 2013, όταν η Γεωργία υπέγραψε την Συμφωνία Σύνδεσης (Association Agreement, AA) και την Βαθειά και Συνολική Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών (Deep and Comprehensive Free Trade Area, DCFTA) με την ΕΕ, η προσπάθειά μας προς την Ευρώπη πήρε νέα ώθηση. Αυτές οι συμφωνίες θέτουν στέρεα θεμέλια για την πολιτική σύνδεση και την οικονομική ολοκλήρωση της Γεωργίας με την Ένωση.

Η απελευθέρωση του καθεστώτος βίζας με τα κράτη της ΕΕ/Σένγκεν το 2017 ήταν ένα ακόμη σημαντικό βήμα για να φέρει την χώρα πιο κοντά στην ΕΕ. Με το να ανοίξουν τα σύνορά τους, οι Ευρωπαίοι εταίροι μας αναγνώρισαν την πρόοδο που σημείωσε η Γεωργία και επέδειξαν επιθυμία και ετοιμότητα να ενισχύσουν τις επαφές μεταξύ των λαών μας. Τα ταξίδια χωρίς βίζα πρόσφεραν στους πολίτες μας ευκαιρίες που έχουν ήδη μεταφραστεί σε συγκεκριμένα, απτά αποτελέσματα στον τουρισμό, τις επιχειρήσεις, τις ανταλλαγές φοιτητών/ακαδημαϊκών, την επιστημονική συνεργασία, και πολλούς άλλους τομείς.

Καθώς προετοιμαζόμαστε για την ένταξη στην ΕΕ, συνεχίζουμε να εφαρμόζουμε επιτυχώς τις AA/DCFTA, περίπου το 45% των οποίων έχει ήδη εκπληρωθεί. Η πρόοδος ως προς αυτό είναι μη αναστρέψιμη και μέχρι να ολοκληρώσουμε την διαδικασία εφαρμογής της ΑΑ, περίπου το 70% του βασικού κεκτημένου της ΕΕ θα ενσωματωθεί στην εθνική νομοθεσία, δίνοντας στην Γεωργία μια αρκετά σταθερή στάση όσον αφορά την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Αξίζει να αναφέρουμε εδώ, ότι κατά την διάρκεια της διαδικασίας υλοποίησης η Γεωργία αναδείχθηκε ισχυρή πρωτοπόρος επί σειρά ετών. Η Γεωργία ήταν πολύ δεσμευμένη και πρόθυμη να εφαρμόσει το κεκτημένο και άλλα κριτήρια για να έρθει όσο το δυνατόν πιο κοντά στην ΕΕ, έως ότου γίνει ευνοϊκό το πολιτικό κλίμα για την επίσημη πρόσκληση.

Η πρόεδρος της Γεωργίας, Salome Zourabichvili, εκφωνεί ομιλία κατά την διάρκεια των εορτασμών για την Ημέρα της Ανεξαρτησίας, στην πρωτεύουσα Τιφλίδα, στις 26 Μαΐου 2022. REUTERS/Irakli Gedenidze
----------------------------------------------------------------------------

Αρχικά, η κυβέρνηση της Γεωργίας στόχευε να υποβάλει επίσημη αίτηση για ένταξη στην ΕΕ το 2024, αλλά οι τρέχουσες ταραχώδεις εξελίξεις ώθησαν τις χώρες του Associated Trio να επιταχύνουν αυτή την διαδικασία.

Σήμερα εμείς και ολόκληρος ο κόσμος βρεθήκαμε σε μια επικίνδυνη και ταχέως μεταβαλλόμενη νέα πραγματικότητα που, αφενός έχει χαράξει μια έντονη γραμμή μεταξύ ελευθερίας, δημοκρατίας και βασισμένης στις αξίες τάξης έναντι του αυταρχισμού, αλλά από την άλλη έχει ορίσει το υψηλότερη τίμημα για να σταθεί κανείς στην σωστή πλευρά, ειδικά για εκείνες τις χώρες, που βρίσκονται γεωγραφικά κοντά στην Ρωσία και που δεν έχουν σταθερές εγγυήσεις ασφαλείας. Ολόκληρη η αρχιτεκτονική ασφάλειας της Ευρώπης βρίσκεται επί του παρόντος υπό σοβαρή απειλή. Η στρατηγική αυτονομία της ΕΕ πρέπει να ξεκινήσει με μια στρατηγική ευθύνη για την ανάπτυξη και την σταθερότητα στην ανατολική γειτονιά. Αυτή είναι η κατάλληλη στιγμή για την εφαρμογή ενός νέου, τολμηρού γεωστρατηγικού οράματος στην ανατολική γειτονιά.

Δυστυχώς, μόνο με το υψηλότερο δυνατό κόστος των ανθρώπινων τραγωδιών κατέστη σαφές ότι η αλλαγή στην γεωπολιτική προσέγγιση είναι αναπόφευκτη, και ότι οι νέες αποφάσεις πρέπει να βασίζονται σε μια σαφή και απλή κατανόηση του στρατηγικού λόγου αυτής της περιοχής: εάν η ΕΕ εγγυηθεί την δέσμευσή της σε ευρύτερες ευρωπαϊκές διαδικασίες και εξάγει βιώσιμη ειρήνη στην περιοχή, μόνο τότε διασφαλίζει την δική της σταθερότητα και την απρόσκοπτη, ειρηνική ανάπτυξη.

Η Γεωργία, η Μολδαβία, και η Ουκρανία υπερασπίζονται την ευρωπαϊκή επιλογή τους σε βάρος των υπαρξιακών κινδύνων εδώ και πολύ καιρό. Είναι κρίσιμο οι αποφάσεις που λαμβάνονται για τα επόμενα βήματα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης αυτών των τριών χωρών να βασίζονται στην αξιοκρατία και με πλήρη συνειδητοποίηση του γεωπολιτικού πλαισίου. Αν κάποια από αυτές μείνει πίσω σε αυτή την διαδικασία, θα ερμηνευθεί για άλλη μια φορά ως αποδοχή της ρωσικής λογικής να έχει νόμιμο δικαίωμα σε σφαίρες επιρροής και να παρεμβαίνει περαιτέρω, να προσαρτά, να καταλαμβάνει, και να μας παρασύρει στην αβεβαιότητα και στο κενό ασφάλειας. Θα δώσει επίσης κίνητρα και θα τροφοδοτήσει τη φιλορωσική προπαγάνδα, η οποία θα επηρεάσει αρνητικά την κοινή γνώμη για τις ευρωπαϊκές φιλοδοξίες. Από την άλλη πλευρά, η χορήγηση καθεστώτος υποψήφιας χώρας προς ένταξη στην ΕΕ και στις τρείς συνδεδεμένες χώρες θα στηρίξει περαιτέρω την φάση των περίπλοκων μεταρρυθμίσεων, θα ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα των οικονομιών τους, και θα αυξήσει την εμπιστοσύνη του πληθυσμού της Γεωργίας στην ΕΕ. Η χορήγηση καθεστώτος υποψηφιότητας στην Γεωργία θα είναι επίσης ενθαρρυντικό μήνυμα για τους πολίτες μας στην άλλη πλευρά της κατοχικής γραμμής ότι η Γεωργία βαδίζει αμετάκλητα προς την Ευρώπη και στην ενωμένη χώρα θα μπορούν να μοιραστούν όλα τα οφέλη που προσφέρει η ΕΕ στα μέλη της. Αυτό θα γίνει το πιο αποτελεσματικό μέσο για την πολιτική της γεωργιανής κυβέρνησης για την ειρηνική επίλυση των συγκρούσεων.

Η πολιτική δυναμική πρέπει επίσης να αξιοποιηθεί από την προοπτική της ΕΕ. Μια από τις ισχυρότερες μετασχηματιστικές δυνάμεις της ΕΕ ήταν πάντα το εργαλείο της διεύρυνσης με ισχυρό δυναμικό περαιτέρω προώθησης και επέκτασης των δημοκρατικών αξιών και προτύπων. Ενώ αναγνωρίζεται ότι η διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης έχει τα πάνω και τα κάτω της στις χώρες του Τρίο, η πρόοδός τους εξακολουθεί να είναι αρκετά εντυπωσιακή.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του πρόσφατου Δείκτη Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης 2020-21 (Eastern Partnership Index 2020-21), το Τρίο έχει ήδη εξασφαλίσει σημαντική κανονιστική και τομεακή προσέγγιση με την ΕΕ, κυρίως με την εφαρμογή αντίστοιχων Συμφωνιών Σύνδεσης, και έχει επιδείξει μια καλή πορεία στην τήρηση των κριτηρίων της Κοπεγχάγης. Με το να παραχωρηθεί στις χώρες του Τρίο καθεστώς υποψηφιότητας και εφαρμόζοντας μια αναθεωρημένη μεθοδολογία διεύρυνσης, η οποία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στο σύστημα των προϋποθέσεων, η ΕΕ θα διατηρήσει μια μοναδική μόχλευση για την καθοδήγηση των φάσεων προσχώρησης με βάση την αξιοκρατική προσέγγιση, επιδεικνύοντας παράλληλα ισχυρή πολιτική υποστήριξη στις χώρες του Τρίο.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.gr/articles/73706/david-dondua/georgias-europ...

Copyright © 2022 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition