Το τέλος των ψευδαισθήσεων

H αναίτια και απροκάλυπτα βάρβαρη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία (24.2.2022-) ήταν το σημαντικότερο γεωπολιτικό γεγονός μετά το τέλος του «Ψυχρού Πολέμου». Για τους πλέον οξυδερκείς, η εισβολή υπήρξε από καιρό προαναγγελθείσα. Μετά το 2014, όταν ο Ρώσος πρόεδρος προσάρτησε παράνομα την Κριμαία (ουκρανική επικράτεια επί 70 έτη) και πυροδότησε αποσχιστικά κινήματα στην περιοχή Ντονμπάς, ήταν προφανές ότι ετοιμαζόταν για κάτι πολύ μεγαλύτερο. Αυτός ήταν ο λόγος, άλλωστε, που η Ρωσική Κεντρική Τράπεζα δημιουργούσε έκτοτε τεράστια συναλλαγματικά αποθέματα, ούτως ώστε να μπορέσει να αντέξει σε μια μετωπική (οικονομική καταρχήν) αντιπαράθεση με ολόκληρη την Δύση. Παράλληλα, η αντιδυτική προπαγάνδα του Κρεμλίνου προς το εσωτερικό του ακροατήριο εντεινόταν σε βαθμό παραληρήματος. Όλος ο ρωσικός πληθυσμός έπρεπε να προετοιμαστεί ψυχολογικά για μια ακόμη «ιερή» αναμέτρηση, με ψευδεπίγραφα αφηγήματα που παρέπεμπαν, αδικαιολόγητα, στο αντιναζιστικό έπος του 1941-1945 («Μεγάλος Πατριωτικός Πόλεμος»).

Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, στο Σότσι της Ρωσίας, τον Οκτώβριο του 2019. Sergei Chirikov / Pool / Reuters
----------------------------------------------------------------

Κι όμως, η Δύση αμέριμνη εθελοτυφλούσε και συνέχιζε το business as usual με την Ρωσία, με αποκορύφωμα την ενεργειακή συνεργασία: ο υπερ-αγωγός φυσικού αερίου Nord Stream 2 ανακοινώθηκε το 2015 (μια δεκαετία μετά το NS 1, που λειτούργησε το 2011/12) και ολοκληρώθηκε, τελικά, εντός του 2021. Μέγας πρωταγωνιστής σε αυτό το «βαλς» ήταν η Ομοσπονδιακή Γερμανία, στο πλαίσιο μιας λογικής η οποία είχε εισαχθεί το 1970 από τον Βίλλυ Μπραντ και ονομαζόταν «προσέγγιση μέσω της αλληλεξάρτησης» (με την ΕΣΣΔ και κατόπιν την Ρωσία). Η Γερμανία πίστευε, για περισσότερο από μισό αιώνα, ότι μπορούσε να εξημερώσει την «αρκούδα» εάν την τάιζε μερικά δισ. ευρώ, σε ετήσια βάση, για τους άφθονους υδρογονάνθρακές της. Στην πραγματικότητα, απλώς την ισχυροποιούσε προκειμένου να επιτεθεί, όταν εύρισκε την κατάλληλη ευκαιρία. Σε μια πολυσυζητημένη συνέντευξή της στους Financial Times πριν την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η πρωθυπουργός της Εσθονίας, Κάγια Κάλλας, δήλωσε το περίφημο: «Φαίνεται να υπάρχει μια κάποια αφέλεια απέναντι στην Ρωσία. Προσπαθούσα να το εξηγήσω αυτό στον πρόεδρο Μακρόν: την βλέπετε, του είπα, μέσα από το πρίσμα μιας δημοκρατικής χώρας. Λέτε ότι θα είναι πολύ ακριβό για την Ρωσία να διεξάγει πόλεμο. Ο κ. Πούτιν δεν ενδιαφέρεται. Ο ίδιος δεν πρόκειται να κριθεί σε εκλογές». Αν η αστοχία του κ. Μακρόν περιοριζόταν απλά σε τακτικό επίπεδο, η αφέλεια ολόκληρης της Δύσης, και δη επί χρόνια, ήταν εξόχως στρατηγική και, επομένως, αδικαιολόγητη: απέτυχε να κατανοήσει τον εγγενή αναθεωρητικό χαρακτήρα του καθεστώτος, ειδικά μετά το 2014, και τη μνησικακία (resentment) που τρέφει η ρωσική ελίτ για την φιλελεύθερη δημοκρατία. «Ο φιλελευθερισμός είναι παρωχημένος», δήλωσε κατηγορηματικά ο κ. Πούτιν σε μια συνέντευξη το 2020.

Μάλλον λανθασμένες αναγνώσεις της κατάστασης η οποία οδήγησε στην εισβολή του 2022 εστιάζουν υπερβολικά στο υποτιθέμενο «πρόβλημα ασφάλειας» ή αλλιώς το «αίσθημα περικύκλωσης» το οποίο είχε προκαλέσει στηn Ρωσία η προς Ανατολάς διεύρυνση του ΝΑΤΟ. Παρά τις κάποιες ατυχείς ενέργειες, πρωτίστως από αμερικανικής πλευράς, οι οποίες έλαβαν χώρα στο θέμα αυτό ιδίως κατά την δεκαετία του 1990 και τις οποίες κι εμείς οι ίδιοι έχουμε προσφάτως αναγνωρίσει [1], η Ρωσία δεν αντιμετωπίζει καμία σοβαρή εξωτερική απειλή στρατιωτικής φύσεως εν έτει 2022, ούτε υφιστάμενη ούτε, έστω, δυνητική. Η… μετενσάρκωση του Ναπολέοντα ή του Χίτλερ που θα εισβάλει από Δυσμάς δεν έχει εμφανιστεί ακόμη. Δυστυχώς, πλείονες «ειδικοί», ιδίως σε χώρες όπου η ρωσική διήθηση (infiltration) είναι τεραστίων διαστάσεων, επιμένουν ακόμη στο εξής σκεπτικό: η εγκατάσταση από πλευράς των ΗΠΑ, μετά το 2016, πυραυλικών συστημάτων σε χώρες όπως η Πολωνία και η Ρουμανία παραπέμπει, από μια ανάποδη βεβαίως πλευρά, στην περίφημη Κρίση των Πυραύλων της Κούβας το 1962. Φαίνεται να τους διαφεύγει το γεγονός ότι το νυν αμερικανικό σύστημα AEGIS είναι καθαρά αμυντικό (αναχαιτιστικό βλημάτων εδάφους-εδάφους), ενώ, αντίθετα, ο Χρουστσόφ εγκατέστησε προ 60 ετών στην Κούβα βαλλιστικούς πυραύλους σχετικά μεγάλου βεληνεκούς και μάλιστα οπλισμένους με θερμοπυρηνικές κεφαλές… Οι ίδιοι «αναλυτές» μάς λένε πως το AEGIS μπορεί να αναχαιτίσει τους διηπειρωτικούς πυραύλους της Ρωσίας (ICBM) στην ευάλωτη φάση της αρχικής ανόδου, οπότε απειλεί την στρατηγική σταθερότητα. Κι αυτό, όμως, είναι εξίσου ανακριβές, καθώς η συντριπτική πλειοψηφία των ρωσικών ICBM βρίσκονται στην Σιβηρία, εκτός εμβέλειας του AEGIS!

Μια μάλλον ορθότερη πρόσληψη της πραγματικότητας θα ήταν, κατά την ταπεινή μας εκτίμηση, η ακόλουθη: ο πραγματικός φόβος της Ρωσίας ή, καλύτερα, του κ. Πούτιν είναι η επέκταση, μέχρι τα σύνορα της χώρας, της αληθινής δημοκρατίας εις βάρος της σοβιετικής νοοτροπίας, λ.χ. μέσω των λεγόμενων «έγχρωμων επαναστάσεων». Η σκληροπυρηνική μετάλλαξη του πουτινισμού, ειδικά μετά το 2012, βασίζεται στην καταστολή. Ειδικά δε μια δημοκρατική και ευημερούσα Ουκρανία, λόγω μεγέθους και εγγύτητας, θα συνιστούσε όντως υπαρξιακή απειλή, όχι βεβαίως για την ίδια την Ρωσία ως κρατική οντότητα, αλλά για το σημερινό, ανελεύθερο καθεστώς της: βλέποντας οι Ρώσοι την πρόοδο της γείτονος, είτε θα απαιτούσαν ανάλογες αλλαγές και στην δική τους χώρα είτε, στην καλύτερη περίπτωση, θα την εγκατέλειπαν μαζικά. Με άλλα λόγια, η Αγία Ρωσία θα κινδύνευε να μετατραπεί σε μια σύγχρονη… Ανατολική Γερμανία, η οποία ως το 1990 αιμορραγούσε πληθυσμιακά προς όφελος της Δυτικής!

ΤΑ ΜΟΝΟΛΙΘΙΚΑ ΚΑΘΕΣΤΩΤΑ ΕΙΝΑΙ ΑΝΘΕΚΤΙΚΑ, ΑΛΛΑ ΟΧΙ ΑΝΙΚΗΤΑ