Όταν το εμπόριο οδηγεί σε πόλεμο

Από τα τρία σύνολα αγωγών που χρησιμοποιεί η Ρωσία για να μεταφέρει το αέριο της Σιβηρίας στην ΕΕ [13] —συμπεριλαμβανομένου ενός μέσω της Λευκορωσίας και ενός άλλου μέσω της Βαλτικής Θάλασσας στην Γερμανία— το πιο σημαντικό ιστορικά ήταν εκείνο μέσω της Ουκρανίας, κυρίως επειδή οι ευρωπαϊκές χώρες που ήταν περίκλειστες, όπως η Ουγγαρία και η Σλοβακία, εξαρτώνται ιδιαίτερα από το ρωσικό αέριο [14]. Εξάγοντας το δικό της φυσικό αέριο στην ΕΕ και απογαλακτιζόμενη από τις ρωσικές προμήθειες, η Ουκρανία θα ανέτρεπε την ασύμμετρη ενεργειακή της σχέση με τη Μόσχα. Και αν το Κίεβο ανέπτυσσε έστω και άτυπους δεσμούς με το ΝΑΤΟ [15] και την ΕΕ, πόσω μάλλον αν εντασσόταν σε έναν ή και στους δύο οργανισμούς, η Ουκρανία θα γινόταν όχι μόνο πολιτική απειλή για τη Μόσχα, αλλά και οικονομική απειλή σε θέση να υπονομεύσει σημαντικά τη μακροπρόθεσμη οικονομική ισχύ της Ρωσίας.

Εν ολίγοις, αν και οι κινήσεις του Ουκρανού προέδρου, Volodymyr Zelensky, στα τέλη του 2021 για να αυξήσει τους πολιτικούς και οικονομικούς δεσμούς της χώρας του με την Δύση σίγουρα αναστάτωσαν την αίσθηση του Πούτιν [16] για τη μοίρα της Ρωσίας και ίσως ενίσχυσαν τους φόβους του Πούτιν ότι η φιλελεύθερη δημοκρατία μπορεί να εξαπλωθεί στην Ρωσία, προμήνυαν επίσης σημαντική απώλεια στην ικανότητα της Ρωσίας να χρησιμοποιεί το ενεργειακό χαρτί της στο μέλλον. Οι προσδοκίες στη Μόσχα ότι η Ρωσία μπορεί να χάσει την οικονομική της μόχλευση επί της Ουκρανίας συνέβαλαν στην αίσθηση του Πούτιν ότι ήταν «ή τώρα ή ποτέ» για να απορροφήσει το μεγαλύτερο μέρος της Ουκρανίας ανατολικά του ποταμού Δνείπερου, μια περιοχή που κατέχει πάνω από το 90% των αποθεμάτων φυσικού αερίου της Ουκρανίας.

ΜΙΚΡΟΤΕΡΑ ΤΣΙΠ, ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΑ ΔΙΑΚΥΒΕΥΜΑΤΑ

Αντίθετα, η οικονομική αλληλεξάρτηση της Κίνας [17] με τον υπόλοιπο κόσμο είναι πολύ πιο συμμετρική από εκείνη της Ρωσίας. Η οικονομία της Κίνας καθοδηγείται από τις εξαγωγές μεταποιημένων αγαθών και όπως η οικονομία της Ιαπωνίας κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου, η Κίνα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την εισαγωγή πρώτων υλών για να διατηρήσει την οικονομία της -συμπεριλαμβανομένου του πετρελαίου και του φυσικού αερίου από τη Μέση Ανατολή και την Ρωσία. Η θέση της Κίνας ως το εργαστήριο του κόσμου, που προμηθεύει ένα σημαντικό ποσοστό των παγκόσμιων φορητών υπολογιστών, των smartphones, και των συστημάτων επικοινωνιών 5G, δίνει στην χώρα κάποια μόχλευση με τους εμπορικούς εταίρους της. Μπορεί να απειλήσει αυτούς τους εταίρους με επιλεκτικούς περιορισμούς στις εξαγωγές και τις εισαγωγές όταν αντιπαθεί την εξωτερική τους πολιτική. Αλλά, επίσης, όπως η εξάρτηση της Ιαπωνίας από τις εισαγωγές κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου, η εξάρτηση της Κίνας τής προσδίδει βραχυπρόθεσμες ευαλωτότητες που είναι άγνωστες στην Ρωσία [18]. Η Μόσχα μπορεί σίγουρα να πληγωθεί από τις οικονομικές κυρώσεις, αλλά η ικανότητά της να πουλά πετρέλαιο και φυσικό αέριο -σε υψηλές τιμές που δημιουργούνται από τις δικές της ενέργειες στην Ουκρανία- μετριάζει αρκετά το πλήγμα.

Εάν η Κίνα αντιμετώπιζε οτιδήποτε κοντά στις σαρωτικές κυρώσεις [19] που επιβάλλονται τώρα στην Ρωσία, η οικονομία της θα καταστρεφόταν εντελώς. Στην πραγματικότητα, η επίγνωση του Πεκίνου για αυτήν την ευπάθεια λειτουργεί ήδη ως σημαντικός αποτρεπτικός παράγοντας για τις επεκτατικές του επιθυμίες, συμπεριλαμβανομένων των σχεδίων του για εισβολή στην Ταϊβάν. Εξετάστε τις πραγματικές λεπτομέρειες της αντίδρασης της Κίνας στην επίσκεψη της Πελόζι στην Ταϊβάν, παρά τις απειλές που εκτόξευε εκ των προτέρων. Αν και το Πεκίνο επέδειξε την οργή του με ισχυρές στρατιωτικές ασκήσεις και εκτοξεύσεις πυραύλων που πέρασαν στον εναέριο χώρο της Ταϊβάν, περιόρισε την οικονομική του απόκριση κυρίως στις κυρώσεις στις εξαγωγές αγροτικών προϊόντων της Ταϊβάν. Συγκεκριμένα, οι Κινέζοι αξιωματούχοι απέφυγαν προσεκτικά να βάλουν περιορισμούς στις εξαγωγές ημιαγωγών της Ταϊβάν, καθώς η Κίνα εξαρτάται από την Ταϊβάν για περισσότερο από το 90% των τσιπ υψηλής τεχνολογίας της και για ένα μεγάλο μέρος των χαμηλού επιπέδου τσιπ της. Και, φυσικά, η Κίνα φρόντισε να μην επιβάλει απευθείας κυρώσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες από φόβο μήπως προκαλέσει έναν νέο εμπορικό πόλεμο που θα επιδείνωνε μια ήδη επιβραδυνόμενη κινεζική οικονομία [20].

Ωστόσο, η οικονομική εξάρτηση της Κίνας θα μπορούσε να την οδηγήσει σε επιθετική δράση εάν οι κινεζικές προσδοκίες για το μελλοντικό εμπόριο βουλιάξουν. Δείτε την περίπτωση των ημιαγωγών υψηλής τεχνολογίας της Ταϊβάν. Η Κίνα έχει τώρα κάποια ικανότητα να παράγει τσιπ με τρανζίστορ μεγέθους κάτω των 15 ή ακόμη και κάτω των δέκα νανόμετρων. Αλλά για να παραμείνει στην αιχμή των τεχνολογικών εξελίξεων στην τεχνητή νοημοσύνη, τα αυτόνομα οχήματα, και την παραγωγή smartphone, χρειάζεται τσιπ μεγέθους κάτω των επτά ή κάτω των πέντε νανόμετρων, τα οποία μόνο η Ταϊβάν [21] μπορεί να παράγει μαζικά σε υψηλό επίπεδο ποιότητας. Το πιο πρόσφατο iPhone της Apple, για παράδειγμα, αν και συναρμολογείται στην Κίνα, χρησιμοποιεί ένα τσιπ πέντε νανόμετρων σχεδιασμένο από την Apple που κατασκευάζεται από την Taiwan Semiconductor Manufacturing Company στην Hsinchu της Ταϊβάν.