Ο νέος τρόπος για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής

Σε πολλά θέματα που έχουν κυριαρχήσει την παγκόσμια κλιματική διπλωματία, ωστόσο, η ατελείωτη διαμάχη δεν έχει αποφέρει πολλά οφέλη. Ο κόσμος δεν θα έπρεπε να έχει περάσει επτά χρόνια συζητώντας τους κανόνες αναφοράς, και δεν θα έπρεπε τώρα να έχει μια μακρά συζήτηση σχετικά με τον ορισμό της «χρηματοδότησης για το κλίμα». Στην πραγματικότητα, οι τελευταίες δύο δεκαετίες παγκόσμιων διαπραγματεύσεων κατέστησαν σαφές ότι η προσπάθεια καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής μέσω σαρωτικών παγκόσμιων συμφωνιών που καλύπτουν κάθε τομέα και χώρα είναι πιο πιθανό να προκαλέσουν επιθετικότητα και αδιέξοδα από οτιδήποτε άλλο. Στην Αίγυπτο, λοιπόν, είναι σημαντικό να μην υπάρξει αποθάρρυνση από τις αναπόφευκτες διπλωματικές ρωγμές στις κορυφαίες διαπραγματεύσεις, όπως για το πώς να αποζημιωθούν οι χώρες για τις ζημιές της κλιματικής αλλαγής —όσο σημαντικές κι αν είναι τέτοιες διαπραγματεύσεις (και θέματα). Οι ακτιβιστές πρέπει να δώσουν μια νέα έμφαση σε αυτά που ήταν στο περιθώριο, όπου οι κυβερνήσεις και οι εταιρείες θα λαμβάνουν αποφάσεις που μπορούν επίσης να αναδιαμορφώσουν τον πλανήτη.

ΦΤΑΝΟΝΤΑΣ ΣΤΟ ΜΗΔΕΝ

Ο κύριος ένοχος της κλιματικής αλλαγής, το διοξείδιο του άνθρακα, είναι ένα εγγενές υποπροϊόν του τρόπου με τον οποίο ολόκληρος ο κόσμος χρησιμοποιεί την ενέργεια, και παραμένει στην ατμόσφαιρα και τους ωκεανούς για χιλιάδες χρόνια. Όσο περισσότερος άνθρακας εισέρχεται στην ατμόσφαιρα, τόσο περισσότερο αυξάνεται η στάθμη της θάλασσας, και τόσο χειρότερες γίνονται οι καταιγίδες, οι ξηρασίες, και άλλες συνέπειες της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Το σταμάτημα της κλιματικής αλλαγής απαιτεί μείωση των εκπομπών σχεδόν στο μηδέν μέσα στις επόμενες δεκαετίες.

Η εξάλειψη των εκπομπών άνθρακα θα απαιτήσει ριζικό μετασχηματισμό των περισσότερων βιομηχανιών, από τις αεροπορικές εταιρείες μέχρι την γεωργία. Κάθε τομέας έχει τα δικά του επιχειρηματικά μοντέλα και τα δικά του προβλήματα, και έτσι ο καθένας θα χρειαστεί μια μοναδική στρατηγική για να κάνει [3] την αλλαγή. Ορισμένοι τομείς, όπως η γεωργία, θα απαιτήσουν πολλαπλές ιδιαίτερες προσεγγίσεις. Η μείωση της αποψίλωσης των δασών απαιτεί εν μέρει αναθεώρηση των πολιτικών για την χρήση της γης, ώστε να υπάρχουν ισχυρότερα κίνητρα για την προστασία των δασών και έτσι ώστε οι γεωργικές καλλιέργειες και η κτηνοτροφία να μην εισβάλλουν σε δασικές περιοχές. Η μείωση των εκπομπών από την παραγωγή λιπασμάτων, ωστόσο, απαιτεί μεγάλη ώθηση για την γεωργία ακριβείας (έτσι ώστε να χρειάζεται λιγότερα λιπάσματα), μαζί με μεθόδους δοκιμών και παραγωγής που μπορούν να συλλάβουν τις εκπομπές από τα εργοστάσια λιπασμάτων πριν διαφύγουν στην ατμόσφαιρα.

Για χρόνια, οι παγκόσμιοι διαπραγματευτές αγνόησαν την πραγματικότητα αυτών των κλαδικών και συγκυριακών διαστάσεων. Αντίθετα, εστίασαν σε συγκεντρωτικούς σκοπούς και στόχους -όπως οι παγκόσμιες περικοπές εκπομπών- που στην πραγματικότητα επέβαλαν μια προσέγγιση one-size-fits-all [στμ: μια λύση ταιριάζει σε όλους] που ήταν βέβαιο ότι θα αποτύγχανε. Αυτό άρχισε να αλλάζει με την συμφωνία του Παρισιού το 2015, η οποία επέτρεψε περισσότερους πειραματισμούς. Αντί να προσπαθούν να θέσουν στόχους και χρονοδιαγράμματα εκπομπών που θα ίσχυαν για κάθε χώρα, οι αρχιτέκτονες [της συμφωνίας] του Παρισιού επέτρεψαν σε κάθε έθνος να θέσει τους δικούς του στόχους και σχέδια -και στην συνέχεια να τα προσαρμόσει με την εξελισσόμενη εμπειρία και τις μεταβαλλόμενες πολιτικές προτιμήσεις. Αλλά η συμφωνία του Παρισιού ήταν ακόμα σε μεγάλο βαθμό προϊόν του παλιού συστήματος: μια πολυμερής έγκριση της μονομερούς δράσης. Δεν ήταν, από μόνη της, ένα πλαίσιο πρακτικής διεθνούς συνεργασίας.

Τέλος, στην COP26, που πραγματοποιήθηκε στην Γλασκώβη πέρυσι, η νέα προσέγγιση έκανε την εμφάνισή της. Υπήρχαν ομάδες κυβερνήσεων και βιομηχανικών εταιρειών σε πολλούς τομείς -συμπεριλαμβανομένης της αεροπορίας, της ηλεκτρικής ενέργειας, των οικονομικών, της δασοκομίας, των οδικών μεταφορών, του χάλυβα, και της ναυτιλίας- που αποκάλυψαν μεγάλα σχέδια για τη μείωση των εκπομπών. Σε κάθε βιομηχανικό τομέα, οι κορυφαίες χώρες και εταιρείες αναγνώρισαν την σημασία της συνεργασίας, αλλά σε διαχειρίσιμους αριθμούς. Στον τομέα του χάλυβα και του τσιμέντου, μικρές ομάδες κυβερνήσεων και εταιρειών συμφώνησαν να θεσπίσουν πρότυπα για προϊόντα μηδενικών εκπομπών και να χρησιμοποιήσουν τόσο τις δημόσιες προμήθειες όσο και τις ιδιωτικές αγορές για να στείλουν σαφή μηνύματα στους παραγωγούς να επενδύσουν σε καθαρότερες μεθόδους παραγωγής. Αυτό λειτούργησε˙ εταιρείες παραδίδουν ήδη τους πρώτους τόνους καθαρού χάλυβα στην αυτοκινητοβιομηχανία στην Σουηδία. Θα ακολουθήσουν κι άλλες. Στη ναυτιλία, μια ομάδα 20 χωρών συνεργάζεται με κορυφαίες επιχειρήσεις για την δημιουργία των πρώτων πράσινων ναυτιλιακών διαδρόμων στον κόσμο, όπου ζεύγη λιμένων συντονίζουν πρότυπα και επενδύσεις, ώστε νέα, πράσινα πλοία να μπορούν να πλέουν καθαρά μεταξύ τους. Στην γεωργία, μια συλλογή κρατών που παράγουν και καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες προϊόντων που προκαλούν αποψίλωση των δασών συμφώνησαν να συνεργαστούν για συστήματα διαφάνειας και ανιχνευσιμότητας, να στηρίξουν τους μικροκαλλιεργητές, να προωθήσουν την καινοτομία, και να βελτιώσουν τα εμπορικά τους συστήματα -παράγοντες που θα προστατεύουν καλύτερα τα δάση προάγοντας παράλληλα την τοπική ανάπτυξη.

Αξίζει να σημειωθεί πως, κανένα από αυτά τα ιδιωτικά ή δημόσια προγράμματα δεν αναπτύχθηκε μέσω της διαδικασίας της παγκόσμιας συναίνεσης. Αντίθετα, προέκυψαν ανεξάρτητα. Μερικές από αυτές τις πρωτοβουλίες γεννήθηκαν σε διεθνείς συγκεντρώσεις, αλλά κυρίως δημιουργήθηκαν σε μικρότερες «πολυμερείς» ομάδες, και έξω από τα φώτα της δημοσιότητας. Αυτό δεν τις εμπόδισε να γίνουν σημαντικές δυνάμεις στον αγώνα κατά των αερίων του θερμοκηπίου. Η Διεθνής Ηλιακή Συμμαχία (International Solar Alliance, ISA), για παράδειγμα, ανακοινώθηκε στα παρασκήνια του Παρισιού το 2015, με λίγες μόνο χώρες να συμμετέχουν. Τώρα έχει 110 υπογράφοντες.

ΑΛΜΑΤΑ ΠΙΣΤΗΣ