Ο φόβος του Πούτιν για την υποχώρηση

Δεν είναι περίεργο που οι Ρώσοι, και ιδιαίτερα ο Πούτιν [16], μπορεί να θεωρούν την κρίση των πυραύλων της Κούβας ως αποτυχία για το Κρεμλίνο. Ο Χρουστσόφ ανέτρεψε ολόκληρο το σχέδιό του για την δημιουργία μιας σοβιετικής πυραυλικής βάσης στην Κούβα με αντάλλαγμα πολύ λίγα πράγματα: μια προφορική υπόσχεση από έναν Αμερικανό πρόεδρο να μην εισβάλει στο νησί και την απομάκρυνση των σύντομα απαρχαιωμένων αμερικανικών πυραύλων για την οποία δεν επιτρεπόταν στους Σοβιετικούς να συζητήσουν δημοσίως. Εξίσου αποκαλυπτικό για έναν αυταρχικό ηγέτη όπως ο Πούτιν ήταν το γεγονός ότι η πανωλεθρία στην Κούβα θα αναφερόταν αργότερα ως λόγος για την αποπομπή του Χρουστσόφ το 1964.

Στην συνέντευξη με τον Λουκιάνοφ, ο Πούτιν υπερασπίστηκε την προσάρτηση τεσσάρων επαρχιών στην ανατολική και νότια Ουκρανία τον Σεπτέμβριο και απέρριψε ως υποκριτές όσους στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη υποστηρίζουν την ουκρανική κυριαρχία. «Βλέπουμε ότι πολύπλοκες δημογραφικές, πολιτικές, και κοινωνικές διεργασίες συμβαίνουν στις Δυτικές χώρες», είπε. «Φυσικά, αυτό είναι εσωτερική τους υπόθεση. Η Ρωσία δεν παρεμβαίνει σε αυτά τα ζητήματα και δεν πρόκειται να το κάνει -σε αντίθεση με την Δύση, εμείς δεν “μπαίνουμε στην αυλή” κάποιου άλλου. Ελπίζουμε όμως ότι θα επικρατήσει ο πραγματισμός και ότι ο διάλογος της Ρωσίας με την γνήσια, παραδοσιακή Δύση ... θα αποτελέσει σημαντική συμβολή στην οικοδόμηση μιας πολυπολικής παγκόσμιας τάξης».

Τι συνιστά την «γνήσια, παραδοσιακή Δύση»; Ο Πούτιν αναφερόταν αναμφίβολα στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα και σε άλλα δεξιά κόμματα στην Βόρεια Αμερική και την Δυτική Ευρώπη. Περίμενε σαφώς ότι οι ενδιάμεσες εκλογές στις ΗΠΑ θα άλλαζαν το πολιτικό κλίμα στην χώρα και θα αποδυνάμωναν την υποστήριξη των ΗΠΑ προς την Ουκρανία [17]˙στον απόηχο της απροσδόκητης ισχυρής παρουσίας του Δημοκρατικού Κόμματος του Μπάιντεν, αυτή η προοπτική φαίνεται τώρα πολύ λιγότερο πιθανή. Αλλά σε αντίθεση με τον Χρουστσόφ στο αποκορύφωμα της πυραυλικής κρίσης, ο Πούτιν δεν φαίνεται ακόμη να έχει πειστεί για την αποφασιστικότητα των ΗΠΑ και της Ευρώπης. Σε κάθε περίπτωση, ο Πούτιν απορρίπτει κάθε αναλογία που τον συγκρίνει με τον Χρουστσόφ κατά την διάρκεια της κρίσης των πυραύλων της Κούβας, επειδή δεν είναι ακόμη έτοιμος να εγκαταλείψει κανέναν από τους βασικούς του στόχους, ακόμη και αν η επιδίωξή τους έχει επισπεύσει μια φαινομενικά άλυτη κρίση που ο ίδιος ο Ρώσος πρόεδρος δημιούργησε.

Η διέξοδος το 1962 δεν προέκυψε από την αμερικανική πολιτική διαχείριση. Προέκυψε πρώτα από τον ρωσικό φόβο, και στην συνέχεια από τον πραγματισμό. Ίσως η πρόσφατη απώλεια της Χερσώνας, στη νότια Ουκρανία -και η σχετική επιτυχία των Δημοκρατικών στις ενδιάμεσες εκλογές- να αναγκάσουν το Κρεμλίνο να επανεκτιμήσει ρεαλιστικά την κατάσταση. Μέχρι πριν από λίγες εβδομάδες, ο Πούτιν θα έβρισκε απαράδεκτη την ιδέα της υποχώρησης από τη μόνη ουκρανική επαρχιακή πόλη που οι δυνάμεις του είχαν καταφέρει να καταλάβουν. Και όμως τώρα το έκανε. Αυτή η απόσυρση, ωστόσο, δεν σηματοδοτεί κάποια ρωσική επιθυμία να μειωθεί η ένταση. Η τολμηρή προσάρτηση των τεσσάρων επαρχιών (συμπεριλαμβανομένης της Χερσώνας) από τον Πούτιν καθιστά πολύ δύσκολη την πώληση στον ρωσικό λαό μιας ευρύτερης στρατηγικής υποχώρησης. Σε αντίθεση με τον Χρουστσόφ, ο Πούτιν αύξησε το διακύβευμα της αντιπαράθεσης καθώς το κόλπο του άρχισε να ξηλώνεται. Θα είναι πιο δύσκολο γι' αυτόν να υποχωρήσει -και να σώσει τα προσχήματα. Επίσης, δεν φαίνεται να επιθυμεί μια διέξοδο, τουλάχιστον προς το παρόν. Ο Μπάιντεν και όσοι καλούν τον Λευκό Οίκο να πιέσει το Κίεβο να διαπραγματευτεί με τη Μόσχα οφείλουν να έχουν κατά νου αυτήν την διαφορά. Ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν μοιάζει με την κρίση των πυραύλων της Κούβας και ο Πούτιν, όπως θα σας έλεγε ευχαρίστως, δεν είναι Χρουστσόφ.