Οι δίδυμες κρίσεις του Πακιστάν

Το Πακιστάν πλήττεται από δίδυμες κρίσεις. Μια οικονομική κατάρρευση, που βρίσκεται σε εξέλιξη εδώ και αρκετά χρόνια, έχει μετατραπεί σε μια πλήρως ανεπτυγμένη κατάσταση έκτακτης ανάγκης στο ισοζύγιο πληρωμών. Η πυρηνικά εξοπλισμένη χώρα ξεμένει από δολάρια για να πληρώσει για βασικές εισαγωγές, όπως το πετρέλαιο, και η βοήθεια από το ΔΝΤ παραμένει στάσιμη επειδή η πολιτική ηγεσία του Πακιστάν είναι απρόθυμη να θέσει σε εφαρμογή μια σειρά από βασικές μεταρρυθμίσεις. Ταυτόχρονα, μια αντιπακιστανική τρομοκρατική ομάδα, η Tehreek-e-Taliban Pakistan (TTP), έχει αναζωπυρωθεί, τροφοδοτούμενη από την επιστροφή των Ταλιμπάν στην εξουσία στο Αφγανιστάν -που, κατά ειρωνικό τρόπο, ευνοήθηκε από την πολιτική του ίδιου του Πακιστάν να υποστηρίζει τους Ταλιμπάν τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Τον Ιανουάριο του 2023, ένας βομβιστής αυτοκτονίας σκότωσε πάνω από 100 άτομα σε ένα τζαμί που επισκέπτονταν συχνά αστυνομικοί στην πόλη Πεσαβάρ, σημειώνοντας την πιο θανατηφόρα τρομοκρατική επίθεση κατά των δυνάμεων ασφαλείας.

Εν μέσω ερειπίων από έκρηξη αυτοκτονίας, στην Πεσαβάρ, στο Πακιστάν, τον Φεβρουάριο του 2023. Fayaz Aziz / Reuters
------------------------------------------------

Αυτές οι κρίσεις είναι έτοιμες να επιδεινωθούν. Και παρόλο που προς το παρόν αναπτύσσονται χωριστά, θα αλληλοτροφοδοτηθούν αν αφεθούν ανεξέλεγκτες. Η τρέχουσα προσέγγιση του Πακιστάν να καθυστερεί τις απαιτήσεις του ΔΝΤ και να εφαρμόζει δημοσιονομικά ημίμετρα το θέτει σε τροχιά οικονομικής αποτυχίας, η οποία θα τροφοδοτήσει την δημόσια δυσαρέσκεια˙ η πολιτική του να υποβαθμίζει την υποστήριξη των Ταλιμπάν προς την TTP θα οδηγήσει επίσης σε τρομοκρατικές επιθέσεις. Οι Κινέζοι σύμμαχοι του Πακιστάν, οι οποίοι έχουν σημαντικές επενδύσεις στο Πακιστάν στο πλαίσιο της «Πρωτοβουλίας Ζώνη και Οδός» (Belt and Road Initiative, BRI), ενδέχεται να παρέμβουν με οικονομική υποστήριξη την τελευταία στιγμή καθώς η κρίση κορυφώνεται, αλλά οι όροι τους για μια τέτοια παρέμβαση θα διαβρώσουν περαιτέρω την κυριαρχία του Πακιστάν χωρίς να ανακουφίσουν ούτε την οικονομική ούτε την τρομοκρατική κρίση. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα πρέπει να βοηθήσουν το Πακιστάν να πάρει αναστολή από τις μεταρρυθμίσεις που επιβάλλει το ΔΝΤ, αλλά να το κατευθύνουν προς μια διαδικασία αναδιάρθρωσης του χρέους. Θα πρέπει επίσης να πιέσουν το Πακιστάν να περιορίσει τους οικονομικούς δεσμούς του με τους Ταλιμπάν και, ταυτόχρονα, να αποκαλύψουν την υποστήριξη των Ταλιμπάν σε τρομοκρατικές ομάδες, όπως η TTP. Αυτό από μόνο του δεν θα λύσει την δυσλειτουργία που ταλαιπωρεί το Πακιστάν, αλλά θα αποτελέσει την βάση για την οικονομική ανάκαμψη και τον περιορισμό της τρομοκρατικής απειλής -και θα προωθήσει τα συμφέροντα των ΗΠΑ.

ΤΑ ΑΓΑΘΑ ΚΟΠΟΙΣ ΚΤΩΝΤΑΙ

Η συνεχιζόμενη οικονομική κατάρρευση έχει τις άμεσες ρίζες της σε ένα συνεχώς διακοπτόμενο πρόγραμμα του ΔΝΤ, στο οποίο το Πακιστάν εντάχθηκε απρόθυμα υπό τον πρωθυπουργό, Imran Khan, το 2019. Μετά την αρχικά υπεύθυνη εφαρμογή του προγράμματος, η κυβέρνηση του Khan έγειρε σε λαϊκιστικά μέτρα -προσφέροντας μεγάλες επιδοτήσεις στο πετρέλαιο, αναλαμβάνοντας πρόσθετο χρέος, και αρνούμενη να αυξήσει τους φόρους- που εκτροχίασαν την διαδικασία. Μετά την απομάκρυνση [1] του Khan [από την εξουσία] τον Απρίλιο του 2022, η νέα κυβέρνηση αναβίωσε το πρόγραμμα του ΔΝΤ αποσύροντας εν μέρει τις επιδοτήσεις καυσίμων και ηλεκτρικής ενέργειας.

Αλλά καθώς ο πόνος αυτών των προσαρμογών άρχισε να γίνεται αισθητός, ο πρωθυπουργός, Shehbaz Sharif, δεν θέλησε να εφαρμόσει περισσότερα μέτρα λιτότητας που απαιτούσε το ΔΝΤ. Ο Sharif -και ο αδελφός του Nawaz Sharif, ο οποίος έχει διατελέσει τρεις φορές πρωθυπουργός- παρέλυσε από τις πολιτικές επιπτώσεις των σχεδίων του ΔΝΤ, γεγονός που βοήθησε μόνο τον κύριο πολιτικό τους αντίπαλο, τον Khan. Πράγματι, ο έκπτωτος πρωθυπουργός, ο οποίος κατήγγειλε ότι ο στρατός μαζί με τις Ηνωμένες Πολιτείες μεθόδευσαν την απομάκρυνσή του, εκμεταλλεύτηκε την εκτίναξη του πληθωρισμού και την οικονομική ύφεση για να δημιουργήσει αναταραχή και επέτεινε το αίτημά του για πρόωρες εκλογές. Σε απάντηση, ο Sharif παρακάλεσε τους εταίρους του στην Κίνα, τις Ηνωμένες Πολιτείες, και την Μέση Ανατολή για βοήθεια προκειμένου να αποφύγει τις μεταρρυθμίσεις που επέβαλε το ΔΝΤ. Η Κίνα, η οποία κατέχει το 30% του εξωτερικού χρέους του Πακιστάν ύψους 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων, έχει παράσχει κάποια βοήθεια, συμπεριλαμβανομένου ενός δανείου 700 εκατομμυρίων δολαρίων για αναχρηματοδότηση. Όμως το Πεκίνο δεν βοήθησε με τον τρόπο που ήλπιζε το Ισλαμαμπάντ -για παράδειγμα, παρέχοντας επιταχυνόμενες μετατροπές δανείων και πρόσθετη χρηματοδότηση αρκετά μεγάλη για να αντισταθμίσει το βάρος του χρέους του Πακιστάν. Μόνο κατά το τρέχον οικονομικό έτος, το Πακιστάν οφείλει [2] σχεδόν 9 δισεκατομμύρια δολάρια από τα 15 δισεκατομμύρια δολάρια για την εξυπηρέτηση του χρέους προς την Κίνα. Επειδή η κυβέρνηση κωλυσιεργεί στις μεταρρυθμίσεις και το ΔΝΤ είναι επιφυλακτικό ως προς τις υποσχέσεις της για αλλαγές στο μέλλον, το Πακιστάν έχασε μια κρίσιμη δόση του ΔΝΤ για να αναπληρώσει τα φθίνοντα συναλλαγματικά του αποθέματα, γεγονός που επιδείνωσε την κρίση.