Πώς να αναζωογονηθεί η World Bank, το ΔΝΤ, και το Αναπτυξιακό Χρηματοδοτικό Σύστημα

Καθώς οι υπουργοί Οικονομικών του κόσμου ταξίδευαν προς στην Ουάσιγκτον για τις ετήσιες εαρινές συνεδριάσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) αυτής της εβδομάδας, το μέλλον της ανθρωπότητας παρέμενε αμφίρροπο. Η κλιματική αλλαγή απειλεί να καταστήσει τον κόσμο είτε αφιλόξενο είτε μη κατοικήσιμο για δισεκατομμύρια ανθρώπους. Η παγκόσμια οικονομία δημιουργεί περισσότερη φτώχεια, πείνα, και απόγνωση. Και ένας άδικος πόλεμος στην Ουκρανία παράγει καταστροφικές συνέπειες για τους ευάλωτους ανθρώπους αμέσως μετά από μια πανδημία που έκανε το ίδιο.

Στα κεντρικά γραφεία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στην Ουάσιγκτον, τον Μάιο του 2018. Yuri Gripas / Reuters
-----------------------------------------------------

Κάθε χώρα αντιμετωπίζει αυτό το μείγμα σύνθετων κρίσεων, ωστόσο όλες οι χώρες δεν έχουν επηρεαστεί με τον ίδιο τρόπο. Ούτε κάθε χώρα έχει τα ίδια μέσα για να αντέξει αυτές τις προκλήσεις, πόσω μάλλον να τις ξεπεράσει. Οι πλούσιες χώρες, αφού τροφοδοτούσαν τις οικονομίες τους με τρισεκατομμύρια σε δημοσιονομική και νομισματική στήριξη τα τελευταία χρόνια, αύξησαν πρόσφατα τα επιτόκια για να αντιμετωπίσουν τον πληθωρισμό, μέχρι στιγμής χωρίς να υποστούν την βαθιά ύφεση που πολλοί φοβόντουσαν. Αντίθετα, οι χώρες με χαμηλότερο εισόδημα που δεν μπόρεσαν να ανταποκριθούν στην πανδημία με πακέτα τόνωσης και ποσοτική χαλάρωση έχουν πλέον κατακλυστεί από χρέος και προβλέπεται να αναπτυχθούν πολύ πιο αργά από όσο αναμενόταν ή χρειαζόταν για βιώσιμη ανάπτυξη. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι σε αυτές τις χώρες μένουν πίσω: η φτώχεια και η πείνα έχουν αυξηθεί ενώ τα μέτρα υγειονομικής περίθαλψης, εκπαίδευσης, και ισότητας των φύλων έχουν μειωθεί δραματικά.

Δυστυχώς, παρά τις πολλές προειδοποιήσεις και εκκλήσεις, η Παγκόσμια Τράπεζα, το ΔΝΤ και άλλα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα -και οι πλούσιοι μέτοχοί τους- δεν έχουν κάνει ακόμη αρκετά για να ξεπεράσουν αυτήν την ανισότητα. Μερικές από τις δυσκολίες τους είναι κατανοητές. Πολλές από αυτές τις οργανώσεις ιδρύθηκαν το 1944 για να βοηθήσουν στην ανοικοδόμηση χωρών μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο˙ δεν σχεδιάστηκαν για την αντιμετώπιση πολλαπλών παγκόσμιων κρίσεων ταυτόχρονα. Αλλά πάρα πολλές από τις σημερινές δυσκολίες τους πηγάζουν από πολιτικές επιλογές. Οι πλουσιότερες χώρες έχουν παραμελήσει να τηρήσουν τις προηγούμενες δεσμεύσεις τους, συμπεριλαμβανομένων των δεσμεύσεων να δαπανήσουν τουλάχιστον το 0,7% του ΑΕΠ τους σε εξωτερική βοήθεια και να κινητοποιήσουν 100 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως σε δράσεις για το κλίμα στις αναπτυσσόμενες χώρες. Και η Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ πάλεψαν να προσαρμόσουν τα εργαλεία τους για να στηρίξουν τις χώρες αυτή την εποχή της βαθιάς ανάγκης.

Ως αποτέλεσμα, αυτοί οι θεσμοί —που έχουν κάνει τόσο καλό στο παρελθόν και εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν την ελπίδα σε τόσους πολλούς— δεν είναι πλέον σε θέση να ανταποκριθούν στις αποστολές τους. Το αποτέλεσμα είναι μια θεμελιώδης κατάρρευση της σχεδόν 80χρονης συμφωνίας μεταξύ των πλουσιότερων χωρών οι οποίες έχουν δεσμευτεί να στηρίξουν ιδρύματα όπως η Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ και να βοηθήσουν στην στήριξη των πιο ευάλωτων και στην οικοδόμηση ενός πιο ευημερούντος και σταθερού κόσμου για όλους, και των φτωχότερων [χωρών] οι οποίες έχουν χρησιμοποιήσει αυτή την στήριξη για να επενδύσουν σε αναπτυξιακές πρωτοβουλίες που προωθούν την χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη και ενισχύουν τους λαούς τους.

Οι συναντήσεις αυτής της εβδομάδας είναι οι πρώτες από τις πολλές συνόδους φέτος στις οποίες οι χώρες θα έχουν την ευκαιρία να αποκαταστήσουν αυτό το σύμφωνο. Δισεκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο εύλογα αμφιβάλλουν αν μπορεί να γίνει κάτι. Και οι ατζέντες των συναντήσεων μέχρι στιγμής προσφέρουν ελάχιστους λόγους για αισιοδοξία˙ μετά βίας ξύνουν την επιφάνεια του δυνατού και του απαραίτητου. Παρά τον μακρύ κατάλογο μεταρρυθμίσεων που προσφέρονται από ένα ευρύ φάσμα ατόμων και ιδρυμάτων από όλο τον κόσμο, ένας αξιοσημείωτα περιορισμένος αριθμός προτάσεων είναι επί του παρόντος προς έγκριση αυτήν την εβδομάδα.

Η Παγκόσμια Τράπεζα, το ΔΝΤ, και οι μέτοχοι και οι ηγέτες τους αντιμετωπίζουν μια επιλογή: μπορούν να οικοδομήσουν την αλληλεγγύη γύρω από κοινές προκλήσεις ή μπορούν να υπονομεύσουν περαιτέρω την εμπιστοσύνη που υποστήριξε την πολυμέρεια εδώ και δεκαετίες και που θα είναι απαραίτητη για να γίνει ο 21ος αιώνας περισσότερο ευημερών, δίκαιος, και ειρηνικός. Το ερώτημα αυτή την εβδομάδα είναι αν πιστεύουν πραγματικά ότι είμαστε όλοι μαζί σε αυτό.

ΕΡΧΕΤΑΙ ΒΟΗΘΕΙΑ;

Το σύστημα χρηματοδότησης της ανάπτυξης ιδρύθηκε ως απάντηση στους παγκόσμιους πολέμους του εικοστού αιώνα. Για να καταστήσουν τον μεταπολεμικό κόσμο ευημερούντα και αρκετά σταθερό ώστε να αποφευχθεί μια άλλη παγκόσμια καταστροφή, δεκάδες χώρες συγκεντρώθηκαν το 1944 στην σκιά των Λευκών Ορέων, κοντά στο Bretton Woods, στο Νιου Χάμσαϊρ, για να δημιουργήσουν την Παγκόσμια Τράπεζα, το ΔΝΤ, και άλλους θεσμούς και συμφωνίες ώστε να βοηθήσουν τις χώρες να οικοδομήσουν ή να ανοικοδομήσουν, να αντέξουν τους οικονομικούς κραδασμούς, και να εμπορεύονται ελεύθερα.