Αλλάζοντας τις ισορροπίες στις περιφερειακές συγκρούσεις

Στον σημερινό κόσμο, είναι δύσκολο να αγνοήσουμε το γεγονός ότι η τεχνολογία διαδραματίζει έναν ολοένα και κρισιμότερο ρόλο σε όλες τις πτυχές της καθημερινότητας. Αυτό το αξίωμα ισχύει και στο σύγχρονο γεωπολιτικό περιβάλλον και ειδικότερα στις τρέχουσες καταστάσεις περιφερειακών συγκρούσεων. Την τελευταία δεκαετία υπήρξε δραματική αύξηση της στρατιωτικής χρήσης των UAV [1] σε πεδία συγκρούσεων χαμηλής και υψηλής έντασης. Ειδικότερα, η ευρεία χρήση των μη επανδρωμένων συστημάτων στις ένοπλες συγκρούσεις αποτελεί το πιο πρόσφατο στάδιο εξέλιξης στο στρατιωτικό δόγμα εκτέλεσης επιχειρήσεων. Τόσο οι στρατιωτικές όσο και οι πολιτικές υπηρεσίες χρησιμοποιούν τα μη επανδρωμένα εναέρια συστήματα (UAS) κυρίως για σκοπούς συλλογής πληροφοριών και, πιο πρόσφατα, ως ένοπλες πλατφόρμες σε όλες τις γραμμές του μετώπου.

Ένα μη επανδρωμένο drone κατά την διάρκεια μιας πτήσης κοντά στο Palmdale, στην Καλιφόρνια, τον Μάιο του 2013. Northrop Grumman / Bob Brown / Handout via Reuters
------------------------------------------------------------

Η συνεχιζόμενη ρωσο-ουκρανική σύγκρουση προσφέρει μια πραγματική μελέτη περίπτωσης (case study) για το πώς οι σύγχρονοι στρατοί λειτουργούν και ανταποκρίνονται με τα UAV σε ενεργές ζώνες μάχης και πώς η εκτεταμένη χρήση UAV μπορεί να αλλάξει την δυναμική κλιμάκωσης μιας σύγκρουσης. Ειδικά, τα τροποποιημένα και ελαφρά οπλισμένα εμπορικά UAV γίνονται πρωτοσέλιδα λόγω της τεράστιας επιτυχίας τους εναντίον βαριά θωρακισμένων στρατιωτικών στόχων, αλλάζοντας την πορεία των γεγονότων και θέτοντας νέες προκλήσεις στους στρατιωτικούς επιτελείς σχεδιασμού και στους διοικητές δυνάμεων στο πεδίο.

Εκτός από τον συγκεκριμένο στρατιωτικό αντίκτυπο και τις συνέπειές τους στην εξέλιξη των συγκρούσεων, τα UAV θέτουν επίσης υπολογίσιμες προκλήσεις στην δημόσια πολιτική σφαίρα και στις πτυχές ασφάλειας όλων των κρίσιμων κρατικών δομών. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργείται ένα πλαίσιο γενικευμένης γεωπολιτικής ευθραυστότητας και εμβαθύνεται το πεδίο διακρατικής αντιπαλότητας σε πολλά περιφερειακά υποσυστήματα της υφηλίου.

Οι εξελίξεις αυτές είναι πιθανό να επιταχυνθούν τόσο λόγω του αυξανόμενου αριθμού των διαθέσιμων μη επανδρωμένων εναέριων συστημάτων όσο και του ρυθμού σχεδίασης, ανάπτυξης και κατασκευής νέων και πιο εξελιγμένων μοντέλων αεροσκαφών. Παράλληλα, η τάση διεύρυνσης του αριθμού των φορέων αξιοποίησης των UAV (κυβερνητικές υπηρεσίες, παρακρατικοί/παραστρατιωτικοί οργανισμοί και ομάδες) παρουσιάζει σοβαρές και άμεσες προκλήσεις στο Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο των Ενόπλων Συγκρούσεων.

Τα λασπώδη πεδία μαχών γύρω από τον ποταμό Δνείπερο δεν είναι τα μόνα μέρη όπου τα UAV διαμορφώνουν το επιχειρησιακό πλαίσιο του σύγχρονου υβριδικού οικοσυστήματος μάχης. Η φύση των επιχειρήσεων UAV έχει εξελιχθεί, συμπεριλαμβανομένης της εισαγωγής τους σε συμβατικά πεδία μάχης και σε πολυ-επίπεδες συγκρούσεις. Το πιο αξιοσημείωτο και πρόσφατο παράδειγμα είναι ο διασυνοριακός πόλεμος μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν το 2020 για την διαφιλονικούμενη περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ [2]. Αν και η σύγκρουση ήταν σύντομη, τα UAV αποδείχθηκαν ζωτικής σημασίας, δείχνοντας πώς τα μη επανδρωμένα συστήματα μπορούν να ενσωματωθούν σε προηγμένες συνδυαστικές πολεμικές επιχειρήσεις.

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΡΩΣΟ-ΟΥΚΡΑΝΙΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Όσον αφορά την συνεχιζόμενη ρωσο-ουκρανική σύγκρουση, οι Ουκρανικές Ένοπλες Δυνάμεις χρησιμοποιούν τα τουρκικής σχεδίασης και κατασκευής UAV Bayraktar TB2 αλλά πολλές μικρές παραστρατιωτικές ομάδες χρησιμοποιούν μικρά εμπορικά UAV στην συλλογική προσπάθεια απόκρουσης της ρωσικής επίθεσης. Οι ομάδες αυτές, σε συνεργασία με τον τακτικό στρατό, εξοπλίζουν και τροποποιούν διάφορα εμπορικά UAV μικρού και μεσαίου μεγέθους με κάμερες θερμικής απεικόνισης και μικρούς όλμους πυροβολικού, χτυπώντας ρωσικές στρατιωτικές αυτοκινητοπομπές και θέτοντας έτσι σοβαρά εμπόδια στην ρωσική στρατιωτική επιχείρηση στην Ουκρανία. Δεν υπάρχει αξιόπιστος τρόπος για να προσδιοριστεί ο αριθμός των επιθέσεων UAV που διεξάγονται από τις ουκρανικές δυνάμεις, αλλά πολλοί αναλυτές υποδηλώνουν ότι η κλίμακά τους είναι σχετικά περιορισμένη σε σύγκριση με το εύρος της εισβολής της Μόσχας και του όγκου δυνάμεων που έχουν αναπτύξει οι Ρώσοι στην περιοχή. Παρά ταύτα, ο ψυχολογικός αντίκτυπος αυτών των επιθέσεων με UAV κρίνεται ως σοβαρός, και η χρήση των UAV σε αυτού του είδους τον υβριδικό πόλεμο ίσως μετασχηματίσει την εξέλιξη των συμβατικών στρατιωτικών επιχειρήσεων σε όλο το ουκρανικό μέτωπο. Παράλληλα, η Ουκρανία καινοτομεί στην διεξαγωγή ολοκληρωμένων επιχειρήσεων με UAV, χρησιμοποιώντας ένα δίκτυο μη επανδρωμένων συστημάτων, τόσο εμπορικής όσο και στρατιωτικής προέλευσης, για την απόκτηση και τον διαμοιρασμό κρίσιμων πληροφοριών σε πραγματικό χρόνο (real-time και near-real-time), διευκολύνοντας έτσι τις κινήσεις των ουκρανικών στρατευμάτων, μεγιστοποιώντας την αποτελεσματικότητα των χτυπημάτων ακριβείας και ενισχύοντας τον γενικότερο στρατιωτικό σχεδιασμό, έλεγχο και διοίκηση.

Αναλύοντας την προαναφερθείσα ρωσο-ουκρανική περίπτωση, έρχονται στο προσκήνιο δύο σημαντικές διαπιστώσεις.

Πρώτον, σε πολλές περιοχές γίνεται αισθητή η μεγεθυντική επίδραση των UAV στην δυναμική των σύγχρονων πολεμικών επιχειρήσεων δι' αντιπροσώπων (proxy warfare) χάρη στην εξαιρετική σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας και στην φυσική κάλυψη που προσφέρουν στον χρήστη, όπως προτείνει η μελέτη περίπτωσης της ουκρανικής Aerorozvidka. Οι συνθήκες proxy warfare προσφέρουν το ιδανικό περιβάλλον για επιχειρήσεις UAV, δεδομένης της ανάγκης για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη να διατηρήσουν χαμηλό προφίλ και να αποφύγουν όσο το δυνατόν περισσότερο την έκθεση, τόσο πολιτική όσο και στρατιωτική.