Ο Άσαντ επιστρέφει από την απομόνωση

Ωστόσο, οι διαφορές αυτές δεν αποδείχθηκαν ανυπέρβλητες, σε μεγάλο βαθμό επειδή όλες αυτές οι χώρες έχουν μεγαλύτερα ψάρια να ψαρέψουν. Η Αίγυπτος διέρχεται επίσης μια σοβαρή οικονομική κρίση και μια περίοδο εντάσεων με τα κράτη του Κόλπου˙ η Ιορδανία αντιμετωπίζει παρόμοιες οικονομικές δυσκολίες και ανησυχεί περισσότερο με τις εξελίξεις στο Ισραήλ, όπου ένας σκληρός δεξιός συνασπισμός βρίσκεται στην εξουσία, και στην Δυτική Όχθη, όπου μια νέα Ιντιφάντα (παλαιστινιακή εξέγερση) παραμένει πιθανή. Καμία από τις δύο δεν έχει την πολυτέλεια να ανταγωνιστεί την Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Το Κατάρ δεν επιθυμεί να θέσει σε κίνδυνο την συμφιλίωσή του με την Σαουδική Αραβία, αφού οι δύο χώρες βρέθηκαν σε αντιπαράθεση μεταξύ 2017 και 2021˙ επιμένει εύλογα ότι η επιστροφή της Συρίας στον Αραβικό Σύνδεσμο, έναν περιφερειακό θεσμό, δεν το υποχρεώνει να αποκαταστήσει τις διμερείς σχέσεις με την Δαμασκό.

Τελικά, η έγκριση της Σαουδικής Αραβίας ανάγκασε τις αραβικές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των απρόθυμων, να συμμορφωθούν. Οι Σαουδάραβες αξιωματούχοι ισχυρίστηκαν αρχικά ότι θα ακολουθούσαν μια προσεκτική και σταδιακή προσέγγιση, παρόμοια με εκείνη που οραματίστηκε η Ιορδανία. Όμως η διαδικασία επιταχύνθηκε γρήγορα. Μια αρχική ανακοίνωση για το άνοιγμα ενός προξενείου της Σαουδικής Αραβίας στην Δαμασκό αναβαθμίστηκε γρήγορα σε πλήρη αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων, συμπεριλαμβανομένης μιας πρεσβείας στην συριακή πρωτεύουσα. Οι πρόσφατες δηλώσεις της Σαουδικής Αραβίας και των Εμιράτων σχετικά με την Συρία δεν αναγνωρίζουν καν την απόφαση 2254 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, το πλαίσιο για την επίλυση της σύγκρουσης.

Οι πρωτεύουσες των χωρών του Κόλπου αισθάνθηκαν δικαιωμένες για την πορεία της δράσης τους από την αδύναμη αντίδραση της Δύσης στην αποκατάσταση του Άσαντ. Κανένας από τους κορυφαίους Δυτικούς αξιωματούχους δεν ανέφερε την Συρία στα πρόσφατα δημόσια σχόλιά του. Οι αναγνώσεις των συναντήσεων των Δυτικών αξιωματούχων με ηγέτες της Μέσης Ανατολής σπάνια την αναφέρουν. Η αντίθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ διατυπώθηκε με τους πιο ήπιους όρους: οι Ηνωμένες Πολιτείες θα προτιμούσαν να παραμείνει η Συρία πολιτικά εξοστρακισμένη, αλλά δεν το απαιτούν.

Αυτή η χλιαρή αντίδραση απλώς επιβεβαίωσε την δυσάρεστη άποψη που επικρατεί στην περιοχή σχετικά με την Δυτική πολιτική όσον αφορά την Συρία. Για τα κράτη του Κόλπου, η στρατηγική αυτή συνοδεύτηκε από την αποτυχία του προέδρου των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, το 2013 να επιβάλει την «κόκκινη γραμμή» του για την χρήση χημικών όπλων από τον Άσαντ και την επιτυχία της ρωσικής επέμβασης του 2016 για την διάσωση του καθεστώτος. Οι επακόλουθες διπλωματικές αποτυχίες και η μερική απόσυρση των αμερικανικών στρατευμάτων από τον Αμερικανό πρόεδρο, Ντόναλντ Τραμπ, το 2019 απλώς επιδείνωσαν τα πράγματα. Επί του παρόντος, οι αραβικές κυβερνήσεις θεωρούν δυσοίωνο σημάδι την έλλειψη αντίδρασης των ΗΠΑ στις αυξανόμενες επιθέσεις από προσκείμενες στο Ιράν πολιτοφυλακές που βρίσκονται στο Ιράκ και την Συρία. Αν οι Δυτικές κυβερνήσεις απεμπλέκονται, λέει η αραβική σκέψη, ένας λόγος παραπάνω για να επανασυνδεθούν με το καθεστώς Άσαντ.

Είναι απίθανο οι Δυτικές κυβερνήσεις να κάνουν κάτι για να σταματήσουν την αραβική αποκατάσταση του Άσαντ. Οι Δυτικοί ηγέτες δεν θέλουν να έχουν καμία σχέση με ένα ζήτημα που απασχολούσε τους προκατόχους τους, θα τους αποσπούσε την προσοχή από τον συνεχιζόμενο πόλεμο στην Ουκρανία, και θα μπορούσε να περιπλέξει τις σχέσεις με τις πλούσιες μοναρχίες του Κόλπου. Οι Δυτικές κυρώσεις στο καθεστώς του Άσαντ και η (μειούμενη) ανθρωπιστική βοήθεια για τον συριακό λαό έχουν γίνει υποκατάστατο της πολιτικής. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι Δυτικοί απεσταλμένοι στην Συρία είναι όλο και πιο κατώτεροι σε βαθμό ή ότι η θέση έχει καταργηθεί εντελώς.

ΤΟ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΟ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΤΟΥ ΑΣΑΝΤ

Ο Άσαντ δεν δείχνει καμία μεταμέλεια ή μεγαλοψυχία στους Άραβες αξιωματούχους που τον συναντούν στην Δαμασκό ή στις πρωτεύουσες του Κόλπου. Κατά την άποψή του, δεν χρειάζεται να μετανοήσει ή να προβληματιστεί για την κτηνωδία του. Αντίθετα, περιμένει από τα αραβικά κράτη να ζητήσουν συγγνώμη για την αμαρτία τους να του εναντιωθούν. Ευτυχώς γι' αυτόν, η μνήμη της σφαγής που εξαπέλυσε το καθεστώς του -η χρήση χημικών όπλων, οι βάναυσες πολιορκίες πόλεων όπως το Χαλέπι, και η αδιάκριτη σφαγή αμάχων- έχει ήδη αρχίσει να ξεθωριάζει και οι ηθικές αναστολές κατά της σύναψης συμφωνίας με την Δαμασκό εξαφανίζονται.

Ο Άσαντ κατάφερε να μετατρέψει ένα πολύ αδύναμο χαρτί σε νικηφόρο. Η στρατηγική του να οχυρωθεί και να περιμένει υπομονετικά να αλλάξουν οι περιφερειακοί και παγκόσμιοι άνεμοι έχει αποδώσει, όπως και στο παρελθόν. Βλέπει τις παραχωρήσεις ως σημάδι αδυναμίας, στοχεύει να αδειάσει τις πολυμερείς διαδικασίες από την ουσία τους, και αντιλαμβάνεται τις διπλωματικές σχέσεις ως εργαλεία που του επιτρέπουν να κατακερματίζει ασταμάτητα για να αποφεύγει την λήψη αποφάσεων.