Η μάχη του Ζελένσκι μετά τον πόλεμο

Ο πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας έχει μεταμορφώσει την εικόνα του Ουκρανού προέδρου, Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Πριν η Ρωσία ξεκινήσει την πλήρους κλίμακας εισβολή στις 24 Φεβρουαρίου 2022, πολλοί τον θεωρούσαν ως μια αδοκίμαστη προσωπικότητα, της οποίας η προηγούμενη καριέρα ως ηθοποιού και κωμικού δεν ενέπνεε μεγάλη εμπιστοσύνη. Μετά την έναρξή της, ωστόσο, έγινε -κατά την κρίση του πρώην προέδρου των ΗΠΑ, Τζορτζ Μπους- «ο Ουίνστον Τσόρτσιλ της εποχής μας».

Ο Ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο Πολωνός πρόεδρος, Αντρέι Ντούντα, και ο Λιθουανός πρόεδρος, Γκιτάνας Ναουσέντα, στο Κίεβο, τον Ιούνιο του 2023. Ukrainian Presidential Press Service / Reuters
----------------------------------------------

Τις πρώτες ημέρες του πολέμου, πολλοί Δυτικοί παρατηρητές υπέθεσαν ότι ο Ζελένσκι θα υποχωρούσε, θα έφευγε, θα παραδιδόταν, ή θα πέθαινε. Αντ' αυτού, παρέμεινε στο Κίεβο και ηγήθηκε της Ουκρανίας με αποφασιστικότητα. Η δημοτικότητά του εκτοξεύτηκε στα ύψη. Μια δημοσκόπηση του Ιουλίου του 2022 που διεξήχθη από τους συγγραφείς και το Διεθνές Ινστιτούτο Κοινωνιολογίας του Κιέβου διαπίστωσε ότι το 65% των ανθρώπων στην μη κατεχόμενη Ουκρανία πίστευε ότι ο Ζελένσκι ήταν ο καλύτερος άνθρωπος για να οδηγήσει την χώρα στην νίκη. Η δεύτερη δημοφιλέστερη επιλογή, ο πρώην πρόεδρος, Πέτρο Ποροσένκο, είχε την υποστήριξη του 5%. Ένα άλλο 19% είτε δήλωσε ότι δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ των πολιτικών είτε αρνήθηκε να απαντήσει. Περισσότερο από το 80% των ερωτηθέντων περιέγραψε τον Ζελένσκι ως έξυπνο, δυνατό, και ειλικρινή.

Όταν όμως τελειώσει ο πόλεμος, ο Ζελένσκι θα αντιμετωπίσει μεγάλες προκλήσεις. Η ηγεσία σε καιρό πολέμου απαιτεί πολύ διαφορετικές δεξιότητες και ικανότητες από την ηγεσία σε καιρό ειρήνης. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι Ουκρανοί έχουν λιγότερη εμπιστοσύνη στην ηγεσία του Ζελένσκι όταν τους ζητείται να σκεφτούν το μέλλον. Στην ίδια δημοσκόπηση του Ιουλίου του 2022, το 55% αναγνώρισε τον Ζελένσκι ως το καλύτερο πρόσωπο για να ηγηθεί της μεταπολεμικής ανασυγκρότησης της χώρας, ενώ το ποσοστό που δήλωσε ότι δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ αυτού και των εναλλακτικών λύσεων ή αρνήθηκε να απαντήσει ήταν 28%. Για να ξεπεράσει αυτές τις πιθανές επιφυλάξεις, ο Ζελένσκι θα πρέπει να ανοικοδομήσει και να οχυρώσει όχι μόνο τις πόλεις και τις υποδομές της Ουκρανίας, αλλά και την δημοκρατία της. Θα πρέπει να τερματίσει την τάση της χώρας να διαμορφώνει την κυβέρνηση γύρω από προσωπικά δίκτυα πατρωνίας, τα οποία είναι επιρρεπή στην διαφθορά, και να διαμορφώσει μια συμπεριληπτική αντίληψη του πατριωτισμού. Θα πρέπει επίσης να σεβαστεί τους κανόνες και το πνεύμα του ουκρανικού συντάγματος. Η ικανότητα του Ζελένσκι να ανταποκριθεί σε αυτές τις προκλήσεις θα καθορίσει την τύχη της χώρας του και το μέλλον της δημοκρατίας της.

Ο ΠΕΙΡΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ

Η ρωσική εισβολή συσπείρωσε το ζωντανό, χωρίς αποκλεισμούς πολιτικό έθνος της Ουκρανίας και ενίσχυσε μια σχετική αίσθηση καθήκοντος και δέσμευσης στην δημοκρατία. Τα στοιχεία που συλλέχθηκαν τον Φεβρουάριο του 2023 από το MOBILISE Priject, έδειξαν ότι περίπου το 80% του άμαχου πληθυσμού της Ουκρανίας συμμετέχει στον πόλεμο, μέσω εθελοντισμού, δράσης διαμαρτυρίας, ή οικονομικής υποστήριξης. Άλλοι αφήνουν στην άκρη τις κομματικές διαφορές, ενώνοντας τις δυνάμεις τους για την υποστήριξη των μεταρρυθμίσεων που θα απαιτήσει η ένταξη στην ΕΕ. Αυτές οι θετικές εξελίξεις απειλούνται από την μακρόχρονη παράδοση της Ουκρανίας σε αυτό που είναι γνωστό ως πατροναλισμός [στμ: πατρονία], δηλαδή το αίσθημα ότι οι προσωπικές σχέσεις είναι απαραίτητες για να γίνει σχεδόν οτιδήποτε, τροφοδοτώντας την δυσπιστία στο κράτος δικαίου. Αυτή η εξάρτηση από τους πάτρονες καλλιεργεί βαθιές προσωπικές διασυνδέσεις μεταξύ των μελών του δικτύου του καθενός, αλλά γεννά επίσης τον νεποτισμό, την εξάρτηση από τις δωροδοκίες, και συχνά την βία όταν η εμπιστοσύνη καταρρέει. Αυτοί που βρίσκονται στην εξουσία έχουν επανειλημμένα εκμεταλλευτεί αυτή την κατάσταση για να δημιουργήσουν τις δικές τους πολιτικές μηχανές που συσσωρεύουν πλούτο και καταστέλλουν την αντιπολίτευση. Παρόλο που ο λαός έχει επανειλημμένα ξεσηκωθεί για να ματαιώσει τις πιο διαβόητες αρπαγές εξουσίας στην Ουκρανία, η πολιτική τάξη της χώρας εξακολουθεί να είναι επιρρεπής στην διαφθορά και στην τάση να ευνοεί τις προσωπικές διασυνδέσεις έναντι των δημοκρατικών θεσμών. Όσο υπάρχει η αντίληψη ότι «όλοι το κάνουν», αυτές οι πρακτικές είναι πιθανό να συνεχιστούν.