Η Παγκόσμια Τράπεζα αποτυγχάνει στην κλιματική αλλαγή

Η Παγκόσμια Τράπεζα, ο μεγαλύτερος διεθνής αναπτυξιακός οργανισμός στον κόσμο, αντιμετωπίζει εδώ και καιρό επικρίσεις για μια σειρά από αντιληπτές ελλείψεις, όπως η επιβολή καταναγκαστικών όρων στα δάνειά της προς τις αναπτυσσόμενες χώρες, η θέσπιση ανεπαρκών περιβαλλοντικών εγγυήσεων στα έργα της, και η αποτυχία της να διαβουλεύεται σωστά με την κοινωνία των πολιτών στις χώρες όπου δραστηριοποιείται. Τελευταία, ωστόσο, δέχεται επίσης πυρά επειδή δεν κινητοποιεί τα απαραίτητα κεφάλαια για να βοηθήσει τις αναπτυσσόμενες χώρες για να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή. Τον Φεβρουάριο, η υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Janet Yellen, ζήτησε [2] «την εξέλιξη της Παγκόσμιας Τράπεζας» ως απάντηση σε παγκόσμιες προκλήσεις όπως η κλιματική αλλαγή. Ο υπουργός Περιβάλλοντος των Μαλδίβων, εν τω μεταξύ, ήταν ιδιαίτερα ωμός όταν επέμεινε πέρυσι ότι «η Παγκόσμια Τράπεζα χρειάζεται μια θεμελιώδη αλλαγή» για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Και ένας ανώτερος αξιωματούχος του ΟΗΕ κατηγόρησε [3] αξιομνημόνευτα την Τράπεζα το 2021 ότι «χαζεύει ενώ ο αναπτυσσόμενος κόσμος καίγεται». Η Παγκόσμια Τράπεζα, κατά την άποψη των επικριτών της, χρειάζεται διόρθωση, και μάλιστα γρήγορα.

Ένα παιδί παίζει στα απομεινάρια σπιτιού, καθώς η άνοδος της στάθμης της θάλασσας καταστρέφει τα σπίτια που έχουν χτιστεί στην ακτογραμμή και αναγκάζει τους χωρικούς να μετακομίσουν, στην El Bosque, στο Μεξικό, τον Νοέμβριο του 2022. Gustavo Graf / Reuters
-------------------------------------------------------

Η κλιματική αλλαγή θέτει ήδη σε κίνδυνο κοινότητες σε όλο τον κόσμο, ιδίως στις αναπτυσσόμενες χώρες με χαμηλότερο εισόδημα. Ως εκ τούτου, η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής μπορεί και πρέπει να γίνει ο νέος λόγος ύπαρξης της Παγκόσμιας Τράπεζας. Παρόλο που πολλοί ηγέτες, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων στην κυβέρνηση Μπάιντεν, συμφωνούν κατ' αρχήν με αυτόν τον αναπροσανατολισμό, η ανάδειξη της κλιματικής αλλαγής ως νέας, γενικής προτεραιότητας της Παγκόσμιας Τράπεζας θα συνεπάγεται δύσκολους συμβιβασμούς με τους οποίους λίγοι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής έχουν αρχίσει να ασχολούνται. Αντιμέτωπες με την αβεβαιότητα στις δικές τους οικονομίες, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους είναι απίθανο να πληρώσουν τα μεγάλα ποσά [4] που απαιτούνται για να επεκτείνει η Παγκόσμια Τράπεζα τον δανεισμό ώστε να βοηθήσει τις αναπτυσσόμενες χώρες να προσαρμοστούν σε ένα μεταβαλλόμενο κλίμα και να μεταβούν μακριά από τα ορυκτά καύσιμα. Επιπλέον, οι αυξανόμενες γεωπολιτικές εντάσεις μεταξύ των μεγαλύτερων μετόχων της Τράπεζας -των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας- απειλούν να υπονομεύσουν τον παραδοσιακό τρόπο λειτουργίας του οργανισμού, ο οποίος βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην χρηματοδότηση μεγάλων έργων υποδομών, τα οποία η Ουάσινγκτον και το Πεκίνο ανταγωνίζονται όλο και περισσότερο για την απευθείας χρηματοδότησή τους.

Καθώς το γεωπολιτικό περιβάλλον στο οποίο δραστηριοποιείται η Παγκόσμια Τράπεζα γίνεται όλο και πιο εχθρικό, ο οργανισμός πρέπει να προβεί σε σημαντικές αλλαγές τόσο όσον αφορά τις επενδύσεις του όσο και τον θεσμικό του προσανατολισμό. Πρέπει να περικόψει τον δανεισμό για τα παραδοσιακά έργα υποδομών, όπως δρόμοι και γέφυρες, προς όφελος περισσότερων δανείων για την κλιματική χρηματοδότηση και να απομακρυνθεί από το υφιστάμενο μοντέλο της που βασίζεται σε χώρες και έργα προς μια πιο περιφερειακή προσέγγιση που στρέφει τις οικονομίες και τα ενεργειακά συστήματα μακριά από τα ορυκτά καύσιμα. Καθώς η Παγκόσμια Τράπεζα καλωσορίζει έναν νέο πρόεδρο και ετοιμάζεται να παρουσιάσει μια νέα στρατηγική κατεύθυνση [5] αυτό το φθινόπωρο, έχει μια χρυσή ευκαιρία να ανανεώσει την αποστολή της και να συμβαδίσει με τις σημερινές μεγάλες προκλήσεις. Και λίγες προκλήσεις είναι μεγαλύτερες και πιο επείγουσες από την προστασία των φτωχότερων και πιο ευάλωτων κοινοτήτων του κόσμου από όσο οι καταστροφές της κλιματικής αλλαγής.

ΠΑΓΙΔΕΥΜΕΝΟΙ ΣΤΗ ΜΕΣΗ

Η Παγκόσμια Τράπεζα είναι περισσότερο γνωστή για τον κεντρικό της ρόλο στην διεθνή ανάπτυξη ως η μεγαλύτερη πηγή [6] πολυμερούς δημόσιας χρηματοδότησης για τον αναπτυσσόμενο κόσμο. Τα γεωπολιτικά που διέπουν την Τράπεζα από την ίδρυσή της είναι το κλειδί για την κατανόηση των προκλήσεων που αντιμετωπίζει σήμερα. Η Παγκόσμια Τράπεζα λειτουργεί τόσο ως αρένα διπλωματικών και γεωπολιτικών ελιγμών όσο και ως αρένα παραδοσιακών οικονομικών δραστηριοτήτων, όπως η χορήγηση δανείων και η χρέωση τόκων. Ο οργανισμός διοικείται από 189 χώρες-μέλη, περιλαμβάνει υπο-οργανισμούς [7] που είναι αφιερωμένοι στην επίλυση των διαφορών σχετικά με τις επενδύσεις, και έχει μια εκπληκτικά ευρεία επίσημη αποστολή [8] για την εξάλειψη της ακραίας φτώχειας και την προώθηση της κοινής ευημερίας. Ο μοναδικός ρόλος της Παγκόσμιας Τράπεζας στην διεθνή ανάπτυξη προέκυψε από την ανάγκη να σφυρηλατηθεί ένα εντελώς νέο είδος θεσμού για να καθοδηγήσει τον κόσμο από την καταστροφή του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Αν και η Τράπεζα είχε αρχικά ως αποστολή την αποκατάσταση της κατεστραμμένης Ευρώπης, τελικά θα επέκτεινε την εντολή της στην εξάλειψη της φτώχειας σε όλο τον κόσμο.

Για μεγάλο μέρος της ιστορίας της, ο μοναδικός ρόλος της Παγκόσμιας Τράπεζας στην διεθνή ανάπτυξη την τοποθέτησε να λειτουργεί ως γέφυρα μεταξύ γεωπολιτικών αντιπάλων. Αν και η Σοβιετική Ένωση δεν έγινε ποτέ επίσημα μέλος [9] της Παγκόσμιας Τράπεζας, ο Barber Conable, ο Αμερικανός πρόεδρος της Τράπεζας, ενθάρρυνε τη Μόσχα να το κάνει [10] στο αποκορύφωμα του Ψυχρού Πολέμου, το 1986. Η Κίνα, εν τω μεταξύ, προσχώρησε [11] το 1980, αμέσως μετά την έναρξη του προγράμματος φιλελευθεροποίησης των μεταρρυθμίσεων της αγοράς υπό τον Κινέζο ηγέτη Deng Xiaoping.