Οι νέοι πόλεμοι των κατασκόπων

Ο Ψυχρός Πόλεμος δεν τελείωσε ποτέ. Αυτή είναι τουλάχιστον η άποψη του Ρώσου προέδρου, Βλαντιμίρ Πούτιν. Η πιο ξεκάθαρη ένδειξη ότι το Κρεμλίνο συνέχισε τον τιτάνιο αγώνα του κατά της Δύσης ακόμη και μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης μπορεί να φανεί στις δραστηριότητες των ρωσικών υπηρεσιών ασφαλείας και πληροφοριών. Στις επιχειρήσεις τους και στην τεράστια εξουσία που ασκούν στην ρωσική κοινωνία, έχουν συνεχίσει από εκεί που σταμάτησαν οι σοβιετικές μυστικές υπηρεσίες. Από το 1991, οι υπηρεσίες αυτές καθοδηγούνται από μια ρεβανσιστική στρατηγική για να κάνουν την Ρωσία και πάλι σπουδαία και να ανατρέψουν την μεταψυχροπολεμική υπό την ηγεσία των ΗΠΑ διεθνή τάξη. Ο πόλεμος του Πούτιν στην Ουκρανία είναι η αιματηρή κατάληξη αυτής της στρατηγικής.

Ένας άνδρας απομακρύνεται κάτω από μια κάμερα ασφαλείας ακριβώς έξω από την Απαγορευμένη Πόλη στο Πεκίνο, στην Κίνα, τον Ιανουάριο του 2018. Damir Sagolj / Reuters
----------------------------------------------------------------

Η Κίνα επιδιώκει επίσης να αντιστρέψει το αποτέλεσμα του Ψυχρού Πολέμου. Με την «χωρίς όρια» συμμαχία που διακηρύχθηκε την παραμονή της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, ο Πούτιν και ο ηγέτης της Κίνας, Σι Τζινπίνγκ, επιχειρούν να ανατρέψουν το διεθνές σύστημα -και στηρίζονται σε μεγάλο βαθμό στα όργανα πληροφοριών τους για να το πετύχουν. Οι υπηρεσίες κατασκοπείας μπορούν να κάνουν αυτό που άλλοι κλάδοι της κυβέρνησης δεν μπορούν: να εκτελέσουν μη εγκεκριμένη εξωτερική πολιτική. Τόσο οι ρωσικές όσο και οι κινεζικές μυστικές υπηρεσίες το έπραξαν για την προώθηση των αναθεωρητικών τους στόχων, εκμεταλλευόμενες το πλεονέκτημα από τις Ηνωμένες Πολιτείες όσο αυτές ήταν αποσπασμένες από τον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας» ώστε να βλάψουν την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ, να υπονομεύσουν τις Δυτικές δημοκρατίες, και να κλέψουν όσο το δυνατόν περισσότερα επιστημονικά και τεχνικά μυστικά.

ΟΛΟΙ ΟΙ ΑΝΔΡΕΣ ΤΟΥ ΤΣΑΡΟΥ

Οι μυστικές υπηρεσίες της Ρωσίας θεωρούν τους εαυτούς τους ως τους άμεσους κληρονόμους της KGB. Παρόλο που η KGB διαλύθηκε το 1991, πολλοί από τους πρώην αξιωματικούς της και όλα τα τεχνικά μέσα, τα αρχεία, και ακόμη και οι πράκτορές της στην Δύση μεταφέρθηκαν στη νέα υπηρεσία ασφαλείας της Ρωσίας, γνωστή πλέον ως FSB, και στην υπηρεσία εξωτερικών πληροφοριών, την SVR. Για χρόνια μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες συνέχισαν να διαχειρίζονται πρώην σοβιετικούς πράκτορες στην Δύση, μεταξύ των οποίων ο αξιωματούχος αντικατασκοπείας της CIA, Aldrich Ames, και ο πράκτορας του FBI, Robert Hanssen. Ήταν μια συνηθισμένη επιχείρηση για την Ρωσία. Ο πρώτος διευθυντής της SVR, ο βετεράνος της KGB, Yevgeny Primakov, συνέχισε τις παραδόσεις της σοβιετικής υπηρεσίας πληροφοριών για τον εξαναγκασμό και τον εκβιασμό -τακτικές στις οποίες είχε πέσει και ο ίδιος θύμα ως νεαρός. Σύμφωνα με υλικό που είχε διακινηθεί λαθραία από τα αρχεία της KGB, ο Primakov είχε εκβιαστεί για να υπηρετήσει την υπηρεσία ενώ εργαζόταν ως δημοσιογράφος στη Μέση Ανατολή την δεκαετία του 1960. Ο ιδρυτής της FSB, Rem Krassilnikov, ήταν επίσης πρώην αξιωματικός της KGB και πιστός κομμουνιστής˙ το όνομα της συζύγου του, Ninel, ήταν Lenin ανάποδα. Σύμφωνα με έναν αποστάτη της FSB που δούλευε υπό τον Krassilnikov την δεκαετία του 1990, η FSB χρησιμοποιούσε τα ίδια εγχειρίδια εκπαίδευσης με την KGB, αλλά με τα ιδεολογικά τμήματα σχετικά με τον κομμουνισμό απλά ξεριζωμένα.

Υπάρχει και ο ίδιος ο Πούτιν, του οποίου η εμπειρία στην διεύθυνση εξωτερικών πληροφοριών της KGB διαμόρφωσε βαθιά την μετέπειτα πολιτική του σταδιοδρομία. Ενώ υπηρετούσε στην Δρέσδη, στην Ανατολική Γερμανία -ένα δευτερεύον θέατρο της KGB, καθώς η πραγματική δράση ήταν στο Ανατολικό Βερολίνο- ο Πούτιν έζησε από πρώτο χέρι την διάλυση της σοβιετικής αυτοκρατορίας. Ήταν, όπως είπε αργότερα, η μεγαλύτερη καταστροφή του εικοστού αιώνα. Ο Πούτιν αποκαλεί τον εαυτό του «Τσεκιστή», προς τιμήν της πρώιμης σοβιετικής μυστικής αστυνομίας, της Τσέκα, και είχε ένα άγαλμα του ιδρυτή της Τσέκα, Φέλιξ Ντζερζίνσκι, στο γραφείο του όταν ήταν διευθυντής της FSB. Μέχρι σήμερα, ο Πούτιν περπατάει με το πιστολέρο βάδισμα ενός άνδρα της FSB, με το αριστερό χέρι να αιωρείται, αλλά το δεξί να είναι ακίνητο δίπλα σε ένα αόρατο όπλο στο πλάι, για να δείχνει σε όλους ότι είναι εκπαιδευμένος.

Όπως πολλοί Ρώσοι, ο Πούτιν πάσχει από κάτι σαν σύνδρομο του ανθρώπινου μέλους-φάντασμα [στμ: το σύνδρομο του ανθρώπου που έχει χάσει ένα άκρο και νομίζει ότι ακόμα υπάρχει στην θέση του] από τότε που κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση. Ως αποτέλεσμα, στην δεκαετία του 1990, δεν χρειάστηκε πολύ για να πειστεί ότι το ΝΑΤΟ ήταν εξ ορισμού εχθρικό προς τη Μόσχα. Οι σοβιετικές μυστικές υπηρεσίες συνήθιζαν να αποκαλούν τις Ηνωμένες Πολιτείες «κύριο εχθρό» -και όταν κάποτε είσαι κύριος εχθρός, είσαι πάντοτε κύριος εχθρός. Στην δεκαετία του 1990, οι ρωσικές υπηρεσίες πληροφοριών ήταν, αν μη τι άλλο, πιο επιθετικές απέναντι στις Ηνωμένες Πολιτείες απ' όσο ήταν η KGB κατά την μεταγενέστερη σοβιετική περίοδο. Τίποτα δεν εκτρέφει την επιθετικότητα όσο η ταπείνωση.

Μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1990, η SVR χρησιμοποιούσε το Διαδίκτυο για την διάδοση παραπληροφόρησης με σκοπό την απαξίωση των Ηνωμένων Πολιτειών. Οι αξιωματικοί της SVR που βρίσκονταν στις Ηνωμένες Πολιτείες βομβάρδιζαν τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης και τους πίνακες μηνυμάτων με θέματα κατευθείαν από το σενάριο της σοβιετικής προπαγάνδας, όπως η [υποτιθέμενη] μυστική ρατσιστική ατζέντα της αμερικανικής κυβέρνησης και η παράνομη ανάπτυξη βιολογικών όπλων. Κάποια στιγμή γύρω στο 1996, Ρώσοι χάκερ υποκίνησαν μια μαζική παραβίαση ευαίσθητων κυβερνητικών βάσεων δεδομένων των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένων εκείνων της NASA και του Πενταγώνου.