Η αρχή της ιστορίας

Η ανθρώπινη ιστορία είναι γεμάτη καταστροφές, από την φρίκη της Μαύρης Πανώλης [6] μέχρι εκείνες της σκλαβιάς [7] και της αποικιοκρατίας [8]. Αλλά εκτός από μερικά εξαιρετικά απίθανα φυσικά γεγονότα, όπως εκρήξεις υπερηφαιστείων ή συντριβές μετεωριτών στον πλανήτη, δεν υπήρχαν εύλογοι μηχανισμοί με τους οποίους η ανθρωπότητα στο σύνολό της να μπορούσε να εξαλειφθεί. Στο βιβλίο του The Precipice, ο φιλόσοφος της Οξφόρδης Toby Ord εκτίμησε ότι ακόμη και αν αποδεχθεί όλες τις πιο απαισιόδοξες υποθέσεις, οι συσσωρευμένοι κίνδυνοι της φυσικής εξαφάνισης εξακολουθούν να προσφέρουν στην ανθρωπότητα μια αναμενόμενη διάρκεια ζωής τουλάχιστον 100.000 ετών.

Σοβαρές ανησυχίες σχετικά με την «υπαρξιακή καταστροφή» -που ορίζεται από τον Ord ως η μόνιμη καταστροφή των δυνατοτήτων της ανθρωπότητας- εμφανίστηκαν κυρίως στο δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα, χέρι-χέρι με την επιτάχυνση της τεχνολογικής προόδου. Ο λόρδος Μάρτιν Ρις, ο πρώην πρόεδρος της Βασιλικής Εταιρείας (Royal Society), έγραψε το 2003 ότι οι πιθανότητες της ανθρωπότητας να επιβιώσει αυτόν τον αιώνα «δεν είναι καλύτερες από 50-50». Ο Ορντ υπολόγισε την πιθανότητα η ανθρωπότητα να εξαφανιστεί ή να εκτροχιάσει οριστικά την πορεία του πολιτισμού στο ένα προς έξι μέσα στα επόμενα εκατό χρόνια. Αν κάποιο από τα δύο είναι σωστό, ο πιο πιθανός τρόπος με τον οποίο ένας Αμερικανός γεννημένος σήμερα θα μπορούσε να πεθάνει νέος είναι σε μια καταστροφή που θα τελειώσει τον πολιτισμό.

Τα πυρηνικά όπλα [9] παρουσιάζουν αρκετές κρίσιμες ιδιότητες που ίσως επίσης να διαθέτουν οι μελλοντικές τεχνολογικές απειλές. Όταν εφευρέθηκαν στα μέσα του εικοστού αιώνα, παρουσίασαν ένα ξαφνικό άλμα στις καταστροφικές ικανότητες: η ατομική βόμβα ήταν χιλιάδες φορές πιο ισχυρή από τα προ-πυρηνικά εκρηκτικά˙ οι βόμβες υδρογόνου έκαναν επιτρεπτές αποδόσεις χιλιάδες φορές πιο εκρηκτικές. Σε σύγκριση με τον ρυθμό αύξησης της καταστροφικής ισχύος στην προ-πυρηνική εποχή, 10.000 χρόνια προόδου σημειώθηκαν μέσα σε λίγες μόνο δεκαετίες.

Αυτές οι εξελίξεις ήταν δύσκολο να προβλεφθούν: ο διαπρεπής φυσικός Ernest Rutherford απέρριψε την ιδέα της ατομικής ενέργειας ως «ανοησίες» ήδη από το 1933, έναν χρόνο πριν ο Leo Szilard, ένας άλλος καταξιωμένος φυσικός, κατοχυρώσει με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας την ιδέα ενός αντιδραστήρα πυρηνικής σχάσης. Από την στιγμή που έφτασαν οι πυρηνικές βόμβες, η καταστροφή θα μπορούσε να έχει εξαπολυθεί είτε σκόπιμα, όπως όταν οι στρατηγοί των ΗΠΑ υποστήριξαν ένα πρώτο πυρηνικό χτύπημα στην Κίνα κατά την διάρκεια της κρίσης του Στενού της Ταϊβάν το 1958 [10], είτε κατά λάθος, όπως αποδεικνύεται από το οδυνηρό ιστορικό των αστοχιών στην συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης. Ακόμη χειρότερα, τα μέτρα άμυνας έναντι μιας εσκεμμένης επίθεσης είχαν συχνά το τίμημα του αυξημένου κινδύνου τυχαίου πυρηνικού Αρμαγεδδώνα. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, τον αερομεταφερόμενο συναγερμό των Ηνωμένων Πολιτειών, το δόγμα «εκτόξευση κατά την προειδοποίηση», ή το σοβιετικό σύστημα «Dead Hand», το οποίο εγγυόταν ότι εάν η Μόσχα δεχόταν πυρηνική επίθεση, θα εξαπέλυε αυτόματα ολοκληρωτικά πυρηνικά αντίποινα. Το τέλος του Ψυχρού Πολέμου δεν άλλαξε θεμελιωδώς αυτόν τον θανατηφόρο υπολογισμό, και οι πυρηνικές δυνάμεις εξακολουθούν να εξισορροπούν την ασφάλεια και την ετοιμότητα για βία στο επίκεντρο των πολιτικών τους. Οι μελλοντικές τεχνολογίες ενδέχεται να επιβάλλουν ακόμη πιο επικίνδυνες αντισταθμίσεις μεταξύ ασφάλειας και απόδοσης.

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΣΥΝΤΟΜΑ;

Αλλά τα πυρηνικά όπλα [11] απέχουν πολύ από το να είναι οι μοναδικοί κίνδυνοι που αντιμετωπίζουμε. Αρκετές μελλοντικές τεχνολογίες θα μπορούσαν να είναι πιο καταστροφικές, πιο εύκολο να αποκτηθούν από ένα ευρύτερο φάσμα δρώντων, να δημιουργήσουν περισσότερες ανησυχίες για διπλή χρήση, ή να απαιτήσουν λιγότερα λάθη για να πυροδοτήσουν την εξαφάνιση του είδους μας -και ως εκ τούτου να είναι πολύ πιο δύσκολο να κυβερνηθούν. Μια πρόσφατη έκθεση του Εθνικού Συμβουλίου Πληροφοριών των ΗΠΑ προσδιόρισε την δραπέτευση τεχνητής νοημοσύνης, τις κατασκευασμένες πανδημίες, και τα όπλα νανοτεχνολογίας, εκτός από τον πυρηνικό πόλεμο, ως πηγές υπαρξιακών κινδύνων —«απειλές που θα μπορούσαν να βλάψουν την ζωή σε παγκόσμια κλίμακα» και «να αμφισβητήσουν την ικανότητά μας να φανταστούμε και να κατανοήσουμε το δυνητικό εύρος και την κλίμακά τους».

Πάρτε, για παράδειγμα, τις κατασκευασμένες πανδημίες. Η πρόοδος στην βιοτεχνολογία ήταν εξαιρετικά ταχεία, με το βασικό κόστος, όπως για την αλληλουχία γονιδίων, να μειώνεται όλο και πιο γρήγορα. Περαιτέρω πρόοδοι υπόσχονται πολυάριθμα οφέλη, όπως γονιδιακές θεραπείες για ακόμη ανίατες ασθένειες. Αλλά οι ανησυχίες για την διπλή χρήση είναι μεγάλες: ορισμένες από τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται στην ιατρική έρευνα θα μπορούσαν, κατ' αρχήν, να χρησιμοποιηθούν για τον εντοπισμό ή την δημιουργία παθογόνων [12] που είναι πιο μεταδοτικά και θανατηφόρα από οτιδήποτε άλλο στην φύση. Αυτό μπορεί να γίνει ως μέρος ανοιχτών επιστημονικών επιχειρήσεων -στις οποίες οι επιστήμονες μερικές φορές τροποποιούν παθογόνους παράγοντες για να μάθουν πώς να τους καταπολεμούν- ή με λιγότερο ευγενείς προθέσεις σε τρομοκρατικά ή κρατικά προγράμματα βιο-όπλων. (Τέτοια προγράμματα δεν ανήκουν στο παρελθόν: μια έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ των ΗΠΑ το 2021 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τόσο η Βόρεια Κορέα όσο και η Ρωσία διατηρούν ένα επιθετικό πρόγραμμα βιο-όπλων). Έρευνα δημοσιευμένη με φιλοκοινωνικές προθέσεις θα μπορούσε επίσης να χρησιμοποιηθεί καταχρηστικά από κακούς δρώντες, ίσως με τρόπους που οι αρχικοί συγγραφείς δεν έλαβαν ποτέ υπόψη τους.

Το κρανίο και η κάτω γνάθος ενός πρώιμου ανθρώπινου είδους στο Μουσείο Ανθρώπινης Εξέλιξης στο Μπούργκος, στην Ισπανία, τον Ιούλιο του 2010. Felix Ordonez / Reuters
---------------------------------------------------------------